Esmerauda

Aqueste article es redigit en provençau.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Esmerauda bruta (mina de Muzo, Colómbia).

L’esmerauda (var. esmeralda[1]) es una varietat verda de bericle. Aquela coloracion es la consequéncia d'inclusions de cròme, de vanadi e pus rarament de fèrre dins l'estructura cristallina dau minerau. Amb lo diamant, lo safir e lo robin, l'esmerauda transparenta fa partida dei quatre pèiras preciosas de la joielariá.

Etimologia[modificar | Modificar lo còdi]

Lo mot esmerauda vèn dau latin popular esmaralda/esmaraldus, una varianta dau latin smaragdus qu'es eissit dau grèc ancian σμάραγδος (« gemma verda »). Lo tèrme grèc eu meteis seriá un emprunt au persan ò a una lenga semitica.

Descripcion[modificar | Modificar lo còdi]

L'esmerauda es una varietat verda de bericle. D'una duretat situada entre 7,5 e 8 e d'una densitat compresa entre 2,63 e 2,8, es compausada de ciclosilicat de berilli e d'alumini amb d'inclusions de cròme, de vanadi ò de fèrre. Forma generalament de cristaus prismatics aguent un esclat veirenc ò resinós. Coma totei lei varietats de bericle, es pas soluble dins leis acids ordinaris e es fluorescenta. Geologicament, se forma dins de massas graniticas, de venas pegmatiticas e dins certanei zònas de metamorfisme. En causa de sa duretat auta, pòu tanben resistir au transpòrt e s'acampar dins de depaus sedimentaris. Pasmens, coma lo berilli es un element subretot present dins lo magma e leis impuretats a l'origina de la coloracion verda d'elements presents dins la crosta, lei condicions de formacion de l'esmerauda son rarament reünidas. Dins lei minas, es sovent associada amb lo qüars, lo feldspat, la muscovita, la lepidolita, la topazi, la tormalina, l'espomudèn, la cassiterita e la tantalita.

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

L'esmerauda es coneguda dempuei l'Antiquitat. Durant aqueu periòde, a partir de 1 500 avC, lei minas pus importantas se situavan en Egipte, en Àustria e en Índia[2]. Lei Romans organizèron una esplecha quasi industriala dei jaciments egipcians que durèt fins a la descubèrta dei minas colombianas. D'efiech, leis Espanhòus comencèron l'esplecha de la mina de Chivor a partir de 1545 e aquela de Muzo en 1594. Uei, aqueleis endrechs contunian de produrre de quantitats fòrça importantas d'esmeraudas. Pasmens, durant lo periòde coloniau, de minas importantas foguèron descubèrtas en Zambia qu'es venguda lo segond productor mondiau.

Produccion e utilizacions[modificar | Modificar lo còdi]

Produccion de pèiras naturalas[modificar | Modificar lo còdi]

L'esmerauda es un minerau relativament rar. En 2005, la produccion mondiala èra estimada a 5 400 kg. Colómbia èra lo productor principau qu'èra a l'origina de 47 % deis esmeraudas comercializadas durant l'annada. De mai, leis esmeraudas colombianas, especialament aquelei de la mina de Muzo, son consideradas coma lei pus puras dau monde. Leis autrei productors importants èran Zambia, Brasil, Russia, Zimbabwe e Madagascar. Leis autrei produccions nacionalas son marginalas, compres aquelei dei regions istoricament productritz d'Afganistan e de Paquistan.

Produccion de pèiras sinteticas[modificar | Modificar lo còdi]

Es possible de produrre d'esmeraudas sinteticas segon divèrsei procès desvolopats dempuei leis ans 1960. La màger utilizan de metòdes idrotermaus que permèton de produrre de pèiras de bòna qualitat en utilizant d'oxid de cròme coma impuretats per obtenir la color verda. Pasmens, en causa de l'abséncia d'autreis inclusions, leis esmeraudas sinteticas son generalament pas ò pauc fluorescentas[3]. Sovent dichas esmeraudas « creadas », son mens costosas que lei pèiras naturalas e son donc de còps utilizadas en joielariá. Pasmens, dins la màger part deis Estats, una tala utilizacion deu respectar de règlas estrictas per informar lei practicas eventualas.

Utilizacions[modificar | Modificar lo còdi]

Leis esmeraudas son de pèiras preciosas principalament destinadas a la joielariá. Una pichona part de la produccion es tanben comprada per de colleccionaires. Fan partida dei gemmas pus caras[4] e son generalament talhadas en « esmerauda », en « cabochon », en « pera » ò en « ovala ». La preséncia d'inclusions importantas es rarament un problema car permet d'afiermar l'originalitat de la pèira. Pasmens, d'inclusions tròp importantas fragilizan la pèira. Un renforçament, a basa de resinas, es donc frequentament aplicat. Per de rasons istoricas, liadas a la cèrca d'esmeraudas de remarca per lei maharadjas, lo centre de talh se situa en Índia dins la vila de Jaipur. Un autre centre important se tròba en Colómbia. Per lei pèiras pus finas, lei centres tradicionaus de talh son aquelei de París.

Annèxas[modificar | Modificar lo còdi]

Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]

Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]

  • (fr) Nicola Cipriani (trad. Marie-Hélène Alfonsi e Catherine Sobecki), Minéraux et Roches, París, Gründ, 1996.
  • (en) Cornelius S. Hurlbut e Cornelis Klein, Manual of Mineralogy, Nòva York, John Wiley and Sons, 1985.
  • (en) Joseph E. Pogue e Ph. D. Evanston, The Emerald Deposits of Muzo, Colombia, Illinois, vol. LV, 1917.
  • (en) Thomas R. Yager, W. David Menzie e Donald W. Olson, Weight of Production of Emeralds, Rubies, Sapphires, and Tanzanite from 1995 Through 2005, U.S. Department of the Interior e U.S. Geological Survey, Reston, 2008.

Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Lo Congrès Permanent de la Lenga Occitana, Dicod'Òc, cèrca « émeraude », consultat lo 13 de genier de 2024, [1].
  2. (en) G. Giulani, M. Chaussidon, H. J. Schubnel, D. H. Piat, C. Rollion-Bard, C. France-Lanord, D. Giard, D. de Narvaez, B. Rondeau, « Oxygen Isotopes and Emerald Trade Routes Since Antiquity », Science, vol. 287, n° 5453, 2000, pp. 631-633.
  3. (en) Cornelius S. Hurlbut e Robert C. Kammerling, Gemology, Nòva York, John Wiley & Sons, 1991, p. 81.
  4. En 2005, la valor d'un carat èra d'aperaquí 3 300 $.