Berenguièr Saunièra

Berenguièr Saunièra nascut François, Bérenger Saunière, sovent simplament nomenat l'abat Saunièra es un prèire catolic, nascut l’11 d’abril de 1852 à Montasèls e mòrt lo 22 de genièr de 1917 a Rènnas del Castèl.

Aqueste òme de glèisa es subretot conegut per aver degalhat d'importantas somas d'argent pendent son ministèri realizat a Rènnas del Castèl, mas que lo montant, la natura e l'origina exactas demoran desconeguts. Aqueste enriquiment personal demora estrechament associat, dins l'imaginari collectiu, a la descobèrta d'un ipotetic tresaur per aqueste òme sul quita site del vilatge. Aqueste afar comença amb de rumors d'una supausada descobèrta d'objèctes de valor o de pargamins (o los dos) per aqueste abat, alara qu'aviá començat d’obras d’adobament dins sa glèisa parroquiala en estat plan marrit en 1891, subretot al nivèl de son altar mèstre.

Mai, l'abat Saunièra, per sas realizacions immobiliàrias e adobaments, coma dins la glèisa parroquiala de Santa Maria Magdalena e dins son vesinatge, modifiquèt prigondament l’arquitectonica e la vida dels abitants d’aqueste vilatjòt, qu’èra demorat, fins a sa nominacion e son installacion dins la parròquia, totalament desconegut fòra de sa region.

A causa d’aqueste afar d'enriquiment degut a un supausat tresaur, mas embelida per fòrça recits de ficcion, de recits d'enquistas de nivèls diferents, e mèsme fòrça articles de premsa e de reportatges de television, l'abat Saunièra e la comuna de Rènnas del Castèl prenguèron una celebritat internacionala, subretot en Euròpa e tanben dins los païses anglosaxons. Eveniment que foguèt amagat per aquesta supausada descobèrta, e que poirá explicar la misteriosa fortuna que sembla aver gausit, l'Abat Saunièra subiguèt una suspense a divinis Pendent l'enquista per trafec de messas realizada contra el per sa ierarquia. L'abat aviá plan de dificultats A s'explicar, refusant de donar a sa ierarquia de justificacions claras e detalhadas sus l'origina de sa supausada fortuna.

Articles detalhats: Clergat refractari e Decrèt conta los prèires refractaris.

Biografia

Familha e enfança

Castèl de Montasèls que Josèp Saunièra, paire del futur abat, Serà lo regidor al servici del marqués de Casermajor

La familha Saunièra es originària de Montasèls, vilatjòt situat dins lo departament de l'Aude près de Coisan, près del puèg de Rènnas lo Castèl, qu’es encara visibla dempuèi l'ancian ostal de familha dems Saunièras.

Lo rèire de Berenguièr se nomenava Francés Saunièra e aviá per profession fustièr dins lo quita vilatge de Montasèls. Amb son esposa, auràn sièis enfants, que lo paire del futur abat, nomenat Josèp Saunièra e un oncle nomenat Joan Baptista que tanben foguèt prèire dins una parròquia del val naut d’Aude a 10 km al nòrd oèst de Coisan .

Josèp Saunièra, son paire, nasquèt en 1823 e moriguèt en 1895, esposèt Marguerita Ugues lo 20 de genièr de 1850 (mòrta en 1909). Aqueste òme foguèt gerent de minoteria, regidor del castèl delMarqués de Casermajor. Foguèt tanben lo cònsol màger del vilatge de Montasèls. La familha del futur abat es donc una familha de notables locals e lor ostal, plan tenguda, es sempre presenta al còr del vilotjòt; aqueste donent, mai, una vista suls puèges del Rasés, amb aqueste que pòrta lo vilatge de Rènnas del Castèl. Enfant, lo futur abat Berenguièr Saunièra coneissava donc fòrça plan la region e lo sector de sa futura parròquia.

Josèp e Margarita auràn onze enfants que quatre moriguèron nenon. Nascut l’11 d’avril de 1852, Berenguièr Saunièra serà lo segond enfant de la familha, mas aurà l’estatut de filh aïnat a causa de la mòrt de son fraire nascut en 1850, mas mòrt ongan. Berenguièr Saunièra aurà un fraire Joan Maria Alfred cabdet de tres ans. Aqueste fraire foguèt prèire en 1878. E tanben ensenhèt dins d’establiments de la Companhiá de Jèsus e professor al pichon seminari de Narbona. Foguèt tanben lo preceptor a çò del marqués de Capdebon. Alfred Saunièra, prèire suspendut, puèi desfrocat, aurà una relacion amb una cèrta Maria Emília Salièra amb que aurà al mens un enfant.

Formacions e començaments professionnels (1874 - 1885)

Berenguièr Saunièra dintra en 1874 al Grand seminari de Carcassona ont apren lo latin, lo grèc ancian e, experiéncia mai excepcionala de nocions d'ebrieu. Sas coneissenças e aptituds li permetèron de domorar un temps al grand seminari coma professor. D'autres fonts citan lo Grand seminari de Narbona coma son luòc d'exercici professoral.

Ven diacre, puèi es ordonat prèire lo 1èr de junh de 1879 e nomenat a Alet lo 16 de juilhet de 1879 per tres ans. Enseguida foguèt nomenat curat al vilatge dal Clat lo 16 de junh de 1882 (vilatjòt isolat situat sus las tèrras dels Nègres d'Ables que tornarà lo nom a l’escasença de l’istòria dels tresaur unas annadas pus tard).

Saunièra i demorèt tres ans abans de venir professor a Narbona per unes meses. Segon fòrça fonts, son actitud jutjada tròp independenta li valguèt d'èsser nomenat a la parròquia de Rènnas del Castèl, parròquia pichona perduda pel camps camps del rasés presentant una glèisa amb un presbitèri roïnat, mas plan coneguda de Saunièra.

Las vint primièras annadas a Rènnas del Castèl (1885 - 1905)

Saunièra es nomenat lo 22 de mai de 1885, a l'edat de trenta e tres ans, a la cura de Rènnas dels Castèl, vilatge paure e isolat de 200 abitants a l’epòca, que fòrça tocat per l'exòde rural qu’es lo subjècte, pendent lo periòde, tota la region de las Nautas Corbièras.

La glèisa dedicada a Maria Magdalena, edifici del sègle XII es roïnada, de pòsts remplaçan los veirals trencats pels las ventadas, lo teulat es traucat, la pluèja damatja l'interior e dins lo presbitèri se pòt pas i viure, obligant lo jove curat arribat lo 1èr de junh de 1885 a çò d’una parroquiana, Antonheta Marra,.

Unas annadas abant l'installacion d’aqueste novèl abat, lo libre dels rapòrts e deliberacions del conselh general del departament de l'Aude dins son edicion d'agost de 1883 indica que, d'un costat, lo cloquièr de la glèisa de Rènnas del Castèl es « fendasclat sus sas 4 fàcias » e que lo teulat de l'edifici e del presbitèri demanda una refeccion complèta. Aquesta deliberacion indica tanben que se la comuna assegurèt lo financiament d’unas òbras d'urgéncia, aquesta, associada al conselh de fabrica local demanda una subvencion de l'Estat per acabar las òbras e lo remplaçament de l’atar màger. Aquesta demanda remandada.

Grevat, veire benlèu desgostat per çò que descobrís, mas tanben portat per sas conviccions legitimistas, l'abat Saunièra esita pas a diabolizar, dempuèi son arribada, la jova Republica maçonica e, a l’escasença de las eleccions legislativas francesas de 1885, conselha lo vòte reialista pendent una de sas omelias. Lo cònsol màger de Rènas del Castèl se’n planh al ministre dels cultes, que lo prefècte d'Aude li notifica una decision ministeriala priesa per René Goblet, ministre dels Cultes del Govèrn Charles de Freycinet, qu’arrèsta sos revenguts pendent sièis meses a partir de decembre de 1885. L'evèsque de Carcassona Paul-Félix Arsène Billard lo nomena professor al pichon seminari de Narbona que siá pas privar de fonts.

Amb l’ajuda d'un comerciant limonadièr del vilatge vesin de Luc d’Aude, competan en òbra de maçonariá e nomenat Elie Bot, l'abat Saunièra podèt començar en 1886 las renovacions mai urgentas (teulat, presbitèri) amb las donas d’unes parroquians e de cèrtas coneissenças exterioras al vilatge, atal pòt s'installer al presbitèri. Aquestas òbras consideradas coma ja carestiosas foguèron pasmens realizats pasmens sus un periòde long, Elie Bot realizant sas intervencions pas qu'en fin de setmana, après sas activitats professionalas. Amb lo temps, lo limonadièr ven lo maçon atitrat del curat de Rènnas del Castèl

Pendent lo periòde, l'abat Saunièra pren subran una decision que truca unes parroquians: aqueste engatja coma governanta una jova serviciala de detz e uèit ans, Marie Denarnaud (lo drech canon impausa una edat de quaranta ans per una tala foncion). Aquesta, considarada coma passant aqueste simple ròtle provoquèt dins lo vilatge de maldisenças, entretengudas pel fach que vendrà mai tard sa legatària universala. L'abat la garda pasmens près d’el fins a sa mòrt en 1917. Maria, mai jova que l'abat, morirà en 1953.

Òbra de renovacions, d’escavacion e de « descobèrtas »

L'abat Berenguièr Saunièra devant lo pòrguz de la glèisa de Rènnas del Castèl (sens data)

Segon de testimoniatges mai o mens concordants, l'abat decidís, après aver fach remandar lo teulat e estalivar las infiltracions, de procedir lèu al remplaçament de l’tltar màger en julhet de 1887 mercé a un don de 700 francs ofèrt per una paroquiana (alunhada) nomenada Maria Cavailhèr de Corsan que paguèt en dirècte la factura de l’altar novèl a l'entreprenaire F.D. Monna de Tolosa, e que se trapèt un duplicata de factura establit a son nom en 1905.

L'afar dels pergamins

Quand los obrièrs, sens que lor nombre exacte e la certitud de lor identitat siá exactament coneguts, deplacèron la pèira e lo balustre d’aquest altar fòrça ancian, descobriguèron de « pergamins » o de documents del tipe amagats dins un ancian pilar (dich « visigotic ») que sosteniá l’altar. L’escondon, dich tanben « capsa », en latin, es un cròs pichon escavat dins la pèira, que conteniá de relíquias de talhas pichonas. La dimension d’aqueste tipe d’escondon invalida pasmens la preséncia de mai d’un pergamins, al vejaire de l'aspècte de tals documents e de la quita forma d'un escondon dins un tal pilar tan ancian. Alara, se de documents d’aquesta natura foguèron declarats (que la exigiguèt lor presentacion), foguèron benlèu descobèrt endacòm mai que la modèsta « capsa » d’aqueste ancian pilar.

A l’escasença d’aquestas primièras òbras e jos la fe del simple testimoniatge del maçon e limonadièr Elie Bot, sembla atestat que, pendent las òbras, dels pergamins foguèron donats al curat, que pretèxta qu'èran de granda valor per los servar. Fàcia a las exigéncia del Conselh Municipal, l'abat dona de calcs d’aquestes pergamins, que desapareguèron pendent l'incendi de l’ostal de vila dins las annadas 1910. Una autra version d’aquestes pergamins foguèt publicat dins las annadas 1960, mas son de falses çaganhats.

Segon unas versions, aquestes pergamins aurián tanben podut èsser descobèrts un balustre de fuste situit près de l'altar. Segon d'autres ipotèsis aquestes pergamins auriá podut èsser localizats endacòm mai del pilar o dins un autre pilar de l'altar que deviá ne comptar dos. Ipotèsi que certifica un dels mai ancians investigators de la descobèrta, l'autor e escrivan Gérard de Sède, que declara dins son obratge consacrat a L'Aur de Rènnas qu'i aviá « dos antics pilars, d'epòca visigòta ont son finament esculptats de croses e d’ieroglifs ». Que que siá de la realitat de las versions, pas cap d’istorian sembla pas conéisser exactament uèi lo contengut d’aquestes pergamins, lor autor o lor epòca.

L'ipotèsi mai sovent establit per fòrça versions indica qu’aquestes documents considerats coma de pergamins ancians serián estat quatre e que se refeririá (jos resèrva e segon las fonts mai conegudas) a:

• Un arbre genealogic, jos forma de litanias, enumerant los descendents del rei Dagobèrt II entre l'an 681 e març de 1244. Aqueste document datat del 14 de març de 1244, portava lo sagèl de la reina Blanca de Castelha'.
• Un testament de Francés Pèire d'Autpol en data del 6 de novembre de 1644, registrat lo 23 de novembre ongan pel notari d'Esperaza. Aqueste document conteniá la genealogia dels merovingians de 1200 a 1644, e tanben 6 linhas fasent referéncia a sant Vincenç de Paul.
• Un testament d'Enric d'Autpol del 16 d’abril de 1695, contenent d’invocacions als cinc sants utilizats per Saunièra dins l’estatuari de sa glèisa.
• Un recto-verso del Canonge JP Nègre de Fondargent, datant de 1753, supausant èsser escrich de la man de l'abat Antonin Bigon, curat de Rènnas del Castèl del 1774 a 1790. Aqueste document semble mai misteriós dels quatre: comportariá de tèxtes de l'Ancian Testament. La partida recto (nomenada « Grand pergamin ») conten de mots escampilhats de biais en aparéncia incoerent, e la partida verso (nomenada « Pichon pergamin ») de linhas trencadas dins lo desòrdre amb de letras plaçadas las unas al dessús de las autras. Lo problèma d’aquesta descripcion del quatren pergamin es que se basa sus dicha reproduccion peguda dins l'obratge de Gérard de Sède publicat en 1967. De fach èra un fals: es Philippe de Chérisey, un actor mal conegut, complici del mistificator Pierre Plantard, que realizèt aquestes falses, falabricant lo « Pichon pergamin » en recopiant una reproduccion d'un folio de l'antic Codèx Bezae.

Lo malon dels cavalièrs

Après aquesta primièra descobèrta, l'abat Saunièra utiliza sas òbras. Decidís de se lançar dins l'amenatjament de veirals novèl per la glèisa, puèi dins la restauracion dels sols, s'engatjant alara dins l’abobament complet de l'interior de l'edifici.

Pendent aquestas òbras, l'abat procedís a de novèlas descobèrtas en 1891 : pendent la restauracion del pasiment de la nau, a la seguida de sa decision de realizar una novèla cadièra. Fàcia al l’altar màger descobrís, amb l'ajuda de sos obrièrs una malon eculptat dich « del Cavalièr ». Aquest escultura, classificada amb títol d'objècte en 1950, serviguèt de placa per una crotz de mission, situada près del presbitèri e de basa als monuments dels mòrts de la comuna. Après un cort passatge al musèu lapidari de Carcassona, foguèt installada dins lo musèu de l'abat Saunièra o es encara visibla.

La fàcia escultada d’aqueste panèl essent pausat contra tèrra, aquesta semblava donc pas èsser visibla fins a son soslèvament. S'agís d'un malon de gres escultat: lo panèl d’esquèrra representa un cavalièr o puslèu una femna montant en amazòna amb son caval que beu a una gamata e lo panèl de drecha representa un cavalièr tenent una javelina e un bloquièr redond, que poiriá benlèu presentar la cara d'un enfant, veire un segond cavalièr. Aqueste malon mesura unes 1,30 mètres de long sus 0,72 mètres de larg, son espessor pro fèble essent de 8 centimètres.

Un ancian registre parroquial datant de las annadas 1694 a 1726 menciona plan a aqueste luòc la preséncia d'un tombèl acculhissent lo còrs dels ancians senhors del castèl local, coma èra de costuma dins fòrças províncias del Regim ancian de França.

Foguèt tanben mostrat que l'abat Saunièra contribuiguèt a la descobèrta d'un cran traucat, pendent d’escavacions personalas realizadas en 1895 sota lo malon dels cavalièrs de sa glèisa; aqueste cran, demorat plaça, Tornèt èsser descobèrta per una equipa de cercaires carcassoneses en 1956. Segon doas expertisas realizadas en 2009 e en 2014 a la demanda de la vila amb l'autorizacion del ministèri de la Cultura, es un cran d'un òme de 50 ans, mòrt entre 1281 e 1396, sens que se sapia Qui èra, ni s'i a un quin que siá rapòrt amb lo supausat afar de tresaur.

Lo desplaçament d’aqueste malon ancian, malaisidament visible exteriorament, foguèt a l'origina de fòrça rumors, coma la descobèrta d'una ola emplida de pèças d'aur e d'objèctes de culte precioses, supausada aver estat amagada sota lo malon (la pausa capvirada poiriá aver un rapòrt amb l'idèa d’amagar aqueste tombèl e son contengut preciós). Selgon René Descailledas, istorian local, s'agiriá d'un simple magòt enterrat a la Revolucion per l’abat Bigou, pels sostraire als inventaris. S’aquò es verai, l'abat auriá donc trobat d’objèctes de valor, qu’auriá podut l’encoratjar a far d’autras recercas que se poiriá nomenar uèi a de simples pilhatges de tombas.

Lo doble Ministèri de l'abat Saunièra

Glèisa d'Antunhac

Alara qu’èra ja lo curat en títol de la parròquia de Rènnas dels Castèl, Saunièra es nomenat « interimari » de la paròquia del vilatge d'Antunhac, del 4 de mai de 1890 al 12 de junh de 1891, jorn de l'arribada del novèl curat, l'abat Gaudissart. Saunière caminava a aqueste vilatge Rènnas dels Castèl passant per un camin que coneissiá plan que passava en partida pel territòri desa comuna natala, Montasèls. Saunière redigiguèt un libre evocant son passatge a Antunhac, aqueste document es inscrich al catalòg de la BNF

L'accuzacion de pilhatge de tombas

A partir de 1892, las òbras màger de la glèisa acabadas, l'abat Saunièra comença a s'interessar a l'entorn de sa glèisa, que lo presbitèri, lo cimentèri e los camins que i menan. Es tanben ongan que Maria Denarnaud s'installa a demora amb sa familha dins lo presbitèri.

L'actitud de l'abat pòt donc, a partir d’aqueste periòde, paréisser sempre mai estranh als vilatgeses que s’apercebon que lo curat ajudat de sa serviciala comença a escavar lo cimentari tocan la glèis, capvirant l'agençament de las tombas e s'afogant a escafar d’epitafs coma aquesta de Marie de Negri d’Able, esposa de Francés d'Autpol, darrièr senhor de Rènnas dels Castèl.

Tanben, los vilatgeses constatan l’abat Saunièra s'absenta de biais mai frequent de sa parròquia e de sa glèisa, sovent mai d’un jorn, o lo prenon a realizar d’escavacions dins lo camp a l’entorn. Pendent sos viatges, pren una valisa que pòrta un ase, o, segon d'autres testimoniatges, d'un gòrb, censat conténer de pèiras amassadas per adobar sa glèisa o la cauna de son jardin.

Un cèrt « baujum de las grandors »

La Tour Magdala, la création la plus emblématique de l'abbé Saunière

L'abat Saunièra, que semblava aver sempres viscut, fins a 1890, dins una certa pauretat, dona l'impression qu'après aver realizat de simplas operacions de restauracion, comença a partir de las annadas 1891 e 1892 a far de despensas somptuárias per sa gleisa, son presbitèri e a l’entorn dels dos bastits, despensas de las sieunas en aparéncia. Comencèt una renovacion complèta de la gleisa segon sos gosts, acabada en 1897.

L’estil barròc sant sulpician de la gleisa es original, e posèt tafurar unes autres ecclesiastics, que siá l'amenatjament decoratiu en pinturas de colors vivas e fòrça estatuas, coma un diable escultat sostenent un benechièr (çò qu’es pasmens corrent a la mitat del sègle XIX; aqueste diable paressent aclapat pel benechièr, trepassa pas l'ortodoxia religiosa).

Après l'abandon de las escavacions en 1897, las construccions e renovacions tanpauc s'arrestan. En 1899, l'abat Saunièra crompèt sièis terrens à Rènnas del Castèl, al nom de la serviciala, Maria Denarnaud, que designa coma sa legatária máger. Lo domèni bastit es acabat en 1906. Realiza un jardin amb una colleccion d'animals (monins, aras), una sèrra, doas torres (una de veires e una de peiras, la torre Magdala) jonchas per un camin de ronda e tanben un ostal, la vilà Betània, pichona mas de luxe comparada als autres ostals del vilatge, destinada primièr a aculhir los prèires en retirada; mas Saunièra, çò dich, i aculhís de personalitat, lor ofrissent plats e alcoòl dels mai requits. Segon Gérard de Sède, autor de L'Aur de Rènnas que promòu lo mite del tresaur de Rènnas del Castèl, Saunièra auriá despensat un miliard e mièg a dos miliards de francs entre 1891 e 1917 ; mas, segonJean-Jacques Bedu, autor de Rènnas del Castèl, autopsia d'un mite, aquesta estimacion es falsa a causa d'un calcul erronèu, basat sus la valor actuala del franc-aur de 1900 .

L'òbra arquitecturala mai celèbra de l'abat es de segur la torre tour Magdala que bastís al bòrd del puèg. Aquesta torre coma l'ensemble del domèni, abriga sa bibliotèca. Dins sa vilà, aculhís de convidats de tria venent de fòrça luènh, mas que l'identitat demora escura. Se la vilà servís a lotjar los convidats, Saunièra visquèt pas jamai endacòm mai que dins son presbitèri.

Lo luxe de l'abat tafura los vilatgeses, l'evescat l'accusa de trafec de messas, los ganhs d’aqueste sola activitat avent podut financiar los bastits e le mobilièr alara que d'autres importants donators (mitans reialistas, coma lo Cercle Catolic de Narbona que lo fraire, Joan Maria Alfred Saunièra, es l'almosnièr, e pòrta votz) li permeton de crompar de terrens e far don de dons a de familhas de necessitoses.

Las annadas dificilas (1905 - 1917)

Pendent las detz primièras annadas del sègle novèl, l'abat Saunièra contunha a despensar sens comptar (colleccions de timbres per se mèsma, vestits, jòias per Maria). Ja sermonat per l’evescat a partir de 1901 mas sens consequéncia, jos l'episcopat de Monsenher Félix-Arsène Billard, conéis jos l'episcopat de son successor, Monsenher Paul-Félix Beuvain de Beauséjour, de novèlas pressions al subjècte de l'origina de sas fonts. Saunièra los explica pels mandats de fòrça dons de benfactor anonims, mas lo novèl evesque constata que sos libres de compte son trucats. Accuzat de simonia, desplaça sus una autra parròquia en 1909 ont refuse d’anar, Saunièra es acusat devant l'oficialitat qui lo suspend a divinis en decembre de 1910, punicion greva per un prèire en exercici. Il est alors remplacé par un autre curé. Fasent apellacion a Roma, es reabilitat en 1913, puèi definitivament interdit de messa en abril de 1915 après una novèla accion de son evèsque.

Demorant totjorn a Rènnas del Castèl, Saunièra, quitament suspendut, contunha de far ofici dins sa villà, mercé a una capilha amenatjada dins la veranda ont la majoritat dels abitants practicants venguèron a el, rebutant las messas del novèl curat. Pendentla Primièra Guèrra mondiala, Saunièra, qu’a pas podut tornar prene sa gleisa es mai sopçonat d'espinatge per d'autres vilatgeses, ostils al curat. Que que siá, las rumors contunhan sul tresaur de Saunièra, fòrça essent plan racionalas e implicant una actitud fraudulosa: pilhatge de tombas, dons per participar a un complòt reialista, trafec de messa de granda escala, çò qu’auriá provocat de mesas e daissar dire per l’abat Saunièra sus la descobèrta d'un supausat tresaur, de biais a embrolhar las dralhas e amagar l'origina dobtosa de sas fonts. Fòrça ipotèsis folastras apareguèron après la mòrt de l'abat.

Mòrt d'Alfred Saunièra

Joan Maria Alfred, dich Alfred Saunièra, cabdet de tres ans de Berenguièr, prèire coma el, foguèt vicari dins una parròquia plan mai importanta qu’aquesta Rènnas del Castèl, la vilòta d'Alzona, pròcha del sèti del diocèsi situat a Carcassona. Entre 1879 e 1892, ensenhava a çò dels jesuistas.Modèl:Article connexeAqueste òme, que moriguèt de biais prmaturat a 50 ans d’edat, demorèt fòrça pròche de Berenguièr (compairatge fins a una complicitat curiosa entre eles), mas sa vida foguèt plan mai movementada. En 1897, frequentava de biais mai assidut la societat locala, per exemple la Marquesa del Borg de Bosas, puèi la familha del Marqués de Capdebon, grand dignitari de la francmaçoneriá locala dont que se ven preceptor. Alfred deguèt arrestar tota foncion e condamna, coma son ainat de "suspens a divinis". Se retirèt en 1903 dins lo vilatge familial de Montasèls, ont visquèt amb una femna mai jova e nomenada Maria Emilia Salièra qu’auràn un enfant que naisserà après la mòrt de son paire.

Alfred Saunière coneguèt una descasença mai importanta qu’aquesta de son fraire e moriguèt lo 9 de setembre de 1905, après çò que sembla una longa malautiá.

Mòrts dels abats Rescanières e Boudet

Avant la disparicion dels dos abats de la parròquia vesina dels Banhs de Rènnas se passant 1915, l'abat Saunièra aviá ja conegut la disparicion de l'abat Jean Antoine Gélis, curat de Costauça, tuat fer lo 1èr de novembre de 1897. Aquesta mòrt violenta far náisser la supausicion qu’auriá estat codetentor del secret de Saunièra - ambedos se coneissián plan -, e que l'assassin auriá cercat a prene de documents importants. Mas pendent l'enquèsta, pas cap d’element permetèt d'implicar de biais dirècte o indirècte l'abat de Rènnas del Castèl dins aqueste crime

Mòrt de l'abat Saunièra e de sa serviciala

Tomba de l'abat Saunièra a Rènnas del Castèl .

Las set darrièras annadas de Berenguièr Saunièra semblan mens aisidas sul plan material. Es pas pus lo curat oficial de la parròquia e se l'acusacion de trafec de messa es fondada, pòt pas pus realizar aqueste genre d'escrocariá, tampauc pòt recebre lo corrièr destinat a la parròquia e donc l'argent del donators. Mai, en 1914, amb la Primièra Guèrra mondiala los sostens o donators eventuals an d'autres preoccupacions.

Pasmens, l'abat Saunièra sembla encara aver de projèctes, quand, victima d'una ataca cardiaca, se passant alara que camina sus sa terrassa, Morís lo 22 de genièr de 1917. Mentretant, un curat lo confessa per l'extrèma onchon. Trebolat per çò que ven d'aprene, ne sortís livid de la cambra de Berengièr, e fach extraordinari, refusa l'absolucion (al mens lo quita jorn, que seriá tornat dos jorns pus tard li donar los darrièrs sacraments).

Maria Denarnaud erita de sa supausada fortuna, de sas tèrras e subretot de sos deutes dins de condicions plan particularas que segon l'ancian cònsol màger de Rènnas dels Castèl, Jean-François Lhuillier, la familha de l'abat renoncièt a tota pretencion sus aqueste eritatge. Illetrada, puèi lèu isolada, Maria visquèt reclusa fins a 1942, annada ont coneguèt l’òme d’afars perpinhanés Noël Corbu, en cambi de çò que pareis a una renda viatgièra annala. En 1946, sembla realizar son testament en favor de Sr e Sra Corbu, los fasent legataris universals del domèni ont s'installan e pagan sos besonhs, l'anciana serviciala avent gaireben pas de revengut. Maria subís, lo 24 de genièr de 1953, d'una ataca de cervèl, la daissant muta e paralizada. Morís cinc jorns mai tard, lo 29 de genièr de 1953, a 85 ans.

La tomba de Saunièra dins lo cimentèri de Rènnas del Castèl essent regularament vandalizada, sa depolha es desplaçada lo 14 de setembre de 2004 dins lo mausolèu cultual del domènis vesin, anciana proprietat de l'abat.

Posteritat de l'abat Saunièra: legendas e mistificacions

L'accion de Noël Corbu

Noël Corbu transforma la vilà Betània en ostellaria e restaurant jol nom d' hôtel de la Tour, e per far venir un maxim de toristas, decidís d'embelir la legenda de l'enriquiment de Saunièra, mejans lo jornalista regional André Salomon.

Lo jornalista publica tres articles dins La Dépêche du Midi los 12, 13 e 14 de genièr de 1956. Titulat « La fabulosa descobèrta del curat dels miliards. Conéis Sr Noël Corbu l’escondon del tresaur de l'abat Saunièra que s'auça a 50 miliards ? », lo tresen article conten una entrvista amb Corbu que conta que l'abat decobriguèt per azard un treasaur encavat en 1249 sota sa glèisa per Blanca de Castelha per aparar lo cofret reial à l'abri de la cobesença dels vassals oprimits o de la revòlta dels Pastorèls alara que lo rei èra partit en crosada.

L'accion de Pierre Plantard

Aqueste legende locala atrach lo dessenhaire Pierre Plantard que realiza d’excavacions a Rènnas del Castèl dins las annadas 1960, e acaba per encontrar Noël Corbu. Plantard publica dins de condicions pro barròca en 1965 lo 2d document dels Dossièrs secrets d'Henri Lobineau (« Los descendents merovingians o l’enigma del Rasés Visigòt ») que suggerís que la monarquia francesa ven dels reis merovingians ligats als mistèris del país de Rasés que situa dins la region dels Banhs de Rènnas e de Rènnas del Castèl. Lo quita Plantard associat a Philippe de Chérisey, contacta Gérard de Sède, lor encontra menant a la redaccion en 1967 de L'aur de Rènnas, obratge que crea la legenda dels pergamins (falabricats per Philippe de Chérisey) e populariza los mites del treasaur de Rènnas dels Castèl. Aqueste libre de succès nacional serà una estapa importanta dins la literatura pletorica sus « RLC » (Rènnas del Castèl dins lo jargon esoteric) e serà la basa a d'autres obratges publicats en França e endacòm mai subretot dins los païses anglosaxons.

L'aba Saunièra, celebritat internacionala

En 1982, après aver realizat de films sul mistèri de Rènnas del Castèl, tres jornalistas britanics, Henry Lincoln, Michael Baigent e Richard Leigh, publican un assag encara mai controversiat, nomenat L'Enigma sacrada, que liga, forra-borra (e sempre sens citar de fonts istoricas verificadas), la pretenduda ancienetat mediévala del Priorat de Sion, l'istòria dels Templièrs, dels Catars, dels Merovingians, del Sant Grasal e de las originas del cristianisme, afirmant que Maria Magdalena seriá venguda en França amb un nenon de Jèsus, o amb lo quita Jèsus. Alara aqueste libre dona una vam internacional a l'afar de Rènnas del Castèl.

Dempuèi la sortida un pichon afar mediatic de 1956, paregut dins un jornal regional e lançada per un restaurator en cerca de clientèla dins un vilatge isolat, al subjècte d'un « misteriós secret » e d'un « tresaur fabulós » amagat per un curat de centenats de libres, assags, romans e diferents articles de fons, de valor plan inegala mas mai sovent folastres, foguèron publicats al subjècte de l'abat Berenguièr Saunièra, sens comptar los nombroses sites internet dedicats a l’afar, los multiples reportatges, los films de ficcion plan imaginatius que se basan totes sus l'istòria ara venguda mitica d'un simple curat del camp benlèu equivòca e un pau trespassat per sas idèas de grandor, mas que, dins la nèsma region foguèt pas un cas unic, que l'istòria del Pèire de Coma, curat dins la parròquia delBaulou, situada a mens de 50 quilomètres de Rènnas del Castèl, sembla presentar fòrça similituds amb aquesta de l'abat Saunièra, sens pasmens provocar tant de curiositats’.

Las diferentas pistas al subjècte de la fortuna de l'abat Saunièra

Pendent tot lo periòde de las òbras de renovacion e d'amenatjament realizats per l'abat Saunièra, de rumors, que fòrça prenguèron d'amplor après sa disparicion , avancèron l'ipotèsi qu'auriá descobèrt un tresaur.

Las pesadas del « tresaurs »

Es l'entrepreneire Noël Corbu qui transformèt lo domèni de l'abat Saunièra en alberga dins los ans 1960, que conta a la premsa locala que l'abat encontrèt per azard sus un tresaur encavat en 1249 sota la glèisa per Blanca de Castelha (fotografia), sens portar la mendre pròva istorica

Las ipotèsis mai sovent evocadas, per assajar de justificar aquesta descobèrta mitica, son, per òrdre istoric:

• Lo tresaur dels Vòlcas tectosages, datant de l'epòca romana. Aqueste tresaur vendriá de l’ipotetic pilhatge del sanctuari d'Apollon de Dèlfes, pendent de la Granda Expedicion celtica (-279) en Grècia.

(Aquesta ipotèsi es plan fragila: las fonts son fòrça ancianas e pròvan pas que lo dich tresaur aja podut subsistir, e quitament pas s’èra estat aclapat a Rènnas del Castèl).

Articles detalhats: Vòlcas Tectosages e Aur de Tolosa.

• Lo tresaur dels Visigòts (o Tresaur de Jerusalèm), pausat dins la region de Rhedae, après lo Sacatge de Roma (410) pel rei Alaric Ièr.

(Aquesta ipotèsi, la mai populara, es de segur la mai fabulosa, que mèscla legenda, religion e Istòria. D’especialistas assagèron de far lo ligam amb d'autres tresaurs d'origina visigotica, descobèrts mai recentament en Espanha. Aquesta idèa de treasaur foguèt utilizada per l'intriga de l’scenari del telefilm: L'Aur del diable).

Articles detalhats: Tresaur de Guarrazar e Tresaur de Torredonjimeno.

• Lo tresaur de Blanca de Castelha, après la Revòlta dels pastorèls de 1251, que se passèt dins lo règne de son filh Loís IX de França

(Aquesta ipotèsi, avançada per Noël Corbu a la fin de las annadas 1960, es plan aventurosa, que pas res indica que la reina aja podut conéisser fins a l'existéncia del vilatge).

• Lo tresaur dels Templièrs, seguent lo Procès de l'Òrdre del Temple realizat contra aquesta comunautat religiosa per Felip IV de França entre 1307 e1314

(Aqueste ipotèsi foguèt defenduda, per exemple, per l'escrivan Gérard de Sède, afogat de pseudoistòria. De segur, l'Òrdre possedava de « templariás » dins la region).

Article detalhat: Legendas al respècte dels Templièrs.

• Lo tresaur dels fals monedièrs del castèl del Besu, afar datant del sègle XIV

(Aquesta ipotèsi istorica es subtila, mas que demora plan malaisida de mostrar per manca de fonts istoricas).

• Lo tresaur dels Catars. Un recit istoric atestariá qu’a l’escasença de la presa del castèl de Montsegur pels crosats en 1244, quatre Catars se’n seriá escapats amb un tresaur

(Aquesta ipotèsi demora dobtosa que los Catars, òmes pietoses, desligats de las valors del mond terrèstre, avián pas la ment de possedir de bens materials, lo tresaur èra de segur d'òrdre esperital, en admetent qu’aqueste recit siá exacte).

Article detalhat: Tresaur dels catars.

• Lo tresaur de l'abat Bigou, abat de Rènnas del Castèl pendent la Revolucion francesa

(Aquesta ipotèsi es sovent utilizada per d’articles de premsa actuals que se pièjan sus las recercas de l'istorian regional René Descailledas, que en 1789, aqueste ancian curat de Rènnas dels Carèl, per paur que los revolucionris prengan de bens de sa paròquia, auriá podut amagar dins sa glèisa unas pèças d’aur. Pasmens, a veire lo nivèl de vida de la paròquia, l'eventual « tresaur » auriá degut se limitar pas qu’a un pichon magòt).

La pesada del trafec de messas

Msr Beuvain de Beauséjour, evèque de Carcassona, successor de Msr Billard, acusèt obertament l'abat Saunièra de trafec de messa.

De fach, fins ara, pas cap de pròva materiala de la descobèrta d'un real tresaur. Los sols fachs istorics verificats que serián ligats a l'enriquiment personal de l'abat se referisson a un trafec de messas. Lo pilhatge eventual d’unas tombas del cementèri comunal, ja evocat dins un precedent capítol, es pas sufisent per explicar un tal enriquiment sus un periòde tan long e una darrièra pesada, tanben fragila, poiriá daissar supausar que l'abat aja podut expleitar la descobèrta de misterioses pergamins qu'auriá podut negociar, mas s’invalida, que los pergamins que lo contengut demora incertan jamai foguèron trobats.

La màger pesada es aquesta d’una banala escroqueria: un substancial trafec de messas (messa per la garison de malautiá, messa pels defunts), consistissent a desviar per de fins personalas l'argent expediat per las congregacions e fidèls amb que l'abat es en contacte mejans tota l'Euròpa. Aqueste trafec es basat sus una organizacion mestrejada. Es istoricament reconegut que l'abat foguèt acusat per la Glèisa de trafec de messas e de simonia per Msr Paul-Félix Beuvain de Beauséjour (1839-1930), novèl evèsque de Carcassona que li faguèt en 1910 un procès canonic. Procès que provoquèt la descasença de las foncions sacerdotalas de Berenguièr Saunièra en 1911. A la seguida d'una demanda de l'autoritat diocesana de Carcassona, lo jornal parisenc anticlerical, Le XIXe siècle, publica: « l'abat Saunièra, ancian curat de Rènnas del Castèl, es pas cap autorizat a demandar fòra del diocèsi, o a recebre de diocèsis estrangièrs, d’onoraris de messas ». Lo jornal croit apond en bas d’aquesta anóncia lo comentari: « Salvem la caissa! L'abat Saunièra gasta lo mestièr en vendent de messas al rebais, e alara es per concurréncia desleiala boicotat pel sindicat dels mercands de pregièras (sic) de son departament. Que los temps evangelics son alunhats ».

Jean-Jacques Bedu estima aqueste trafec a 100 000 intencion de messas, pagadas de 1 a 5 francs caduna entre 1893 e 1915

D’eventualas ajudas financièras exterioras (coma de dons e legs) foguèron tanben evocadas, lo curat vesin dels Banhs de Rènnas, l'enigmatic abat Henri Boudet, seriá estat considerat coma una mena d'intermediari, ipotèsi utilizada dins lo telefilm L'Aur del diable. Pasmens, pas cap de document de natura comptabla o bancària pròvan aqueste fach, e ni l'abat Saunièra, ni sa serviciala jamai mostrèron una ajuda d’aqueste tipe. Los dos òmes, quitament s’an lo mèsme estatut d'ecclesiastics geograficament pròches, semblavan, de fach, se frequentar pas, e segon unas fonts l'abat Saunièra quitament assistiguèt pas als obsèquis de son ancian confraire

La pesada politica

Segon lo libre « Los Grands mistèris de l'Istòria de França » de l'istorian Renaud Thomazo, l'abat Berengièr Saunièra e son fraire Alfred èran pròches dels cercles reialistas legitimistas, dins lo cercle de Narbona. O los fraires Saunièra recampavan de fons per aquestas organizacions près de lors ovelhas, o utilizavan d'intermediaris propagandistas près de las populacions localas e de fins purament politics, per lutar contra la pojada del Movement republican a la fin del sègle XIX dins l’encastre d’aquesta novèla Republica que seguís lo Segond Empèri. Segon aquestes mitans catolics, los politicians ligats a aquesta novèla organizacion de França èran considerats coma d’òmes sens Dieu. Berenguièr Saunièra alara auriá podut beneficiar d'ajuda financiàrias en ligam amb aquesta activitat, al mens al començament de son ministèri a Rènnas del Castèl.

Aquesta accion politica es atestada per la suspension de Saunièra per René Goblet, ministre des Cultes en 1885, pendent sièis meses que lo cònsol màger de la vila s’èra planh al Prefècte de las accions de l'abat a causa de sa propaganda près dels paroquians de la comuna.

L'abat Saunièra dins la cultura populara

L'abat Berenguièr Saunièra e lo mite de Rènnas del Castèl inspirèron fòrça libres, assags, reportatges, romans de ficcion e de telefilms e autras emissions de television, e tanben, un musèu municipal pòrta son nom.

Lo « Musèu Domèni » de l'abat Saunièra

Lo domèni de l'abat Saunièra en 2016

Venguda proprietària de la comuna, l'ancian domèni de l'abat Saunièra, coma son presbitèri, foguèron transformats en musèu local jol la forma d'un servici public industrial e comercial. Aqueste site, obèrt al public e d'accès pagant, permet de decobrir lo pichon presbitèri (amb d’estatuas de cera de l'abat e de Maria, curiosament presentada mai vièlha que son mèstre), la vilà Betània e son oratori, los jardins, la torre Magdala e sa pichona bibliotèca, lo camin de ronda e la sèrra. La glèisa essent situada fòra del domèni son accès es gratuit, mas lo cementari comunal demora pasmens barrat al visitors levat autorizacion de la vila, l'accès es reservat a las familha dels defunts.

Pendent l’estiu e a causa de la notorietat, tres pargues per de veïculs son conselhats a la dintrada del vilatge e un reservat pels andicapats mai prèp. Lo castèl dels vilatge se visita pas.

L'abat Saunièra dins la literatura

Òbra personala

L'abat daissèt dos obratges referenciats a la BNF;

un primièr recuèlh qu’evòca sas annadas de minsitèri a Antunhac :

• Mon ensenhament a Antunhac 1890 (ed. Bélisane)

e un segond recuèlh que recamp sas doas annadas de correspondéncias

• Casèrn de correspondéncias, 1915-1917 (ed. Pégase)

Assags

• Alexandre Adler, Société secrète de Léonard de Vinci à Rennes-le-Château, éditions Grasset (2007) ISBN: 978-2246724018

Dins aqueste obratge, pro recent, que consacra un capítol entièr a l'abat Berenguièr Saunièra, lo jornalista Alexandre Adler reconeis a l'ecclesiastic un enriquiment personal, entre autre ligat a sas coneissenças, mejans son engatjament politic d'una partida, e d'una escroqueria basada sus un trafec de messas organizada a granda escala, d'un autre. Puèi se consacra a l’engana organizada per Pierre Plantard qu’expleitava l’afar d'enriquiment e de fins de publicitat personala amagat per mistèri esoteric pro fosc.

• Michael Baigent, Richard Leigh, Henry Lincoln, l'Enigma Sacrada, ed. Pygmalion (1983) ISBN: 2-85704-137-3

Dins aqueste obratge que coneguèt un grand vam al nivèl mondial, provocant l'elaboracion d'un segond obratge, vint ans mai tard, los auteurs anglosaxons realizan una enquèsta plan personala, un ligam entre las supausadas descobèrtas de l'abat Saunièra, del Priorat de Sion de Pierre Plantard, de l'istòria dels Templièrs, dels Catars, de la dinastia dels merovingians, del Sant Grasal e de las originas del cristianisme, revist e corrigit segon una tèsi plan singulara, mas fin finala, sens veraia font al nivèl istoric. Aqueste obratge influencièt fòrça òbras de ficcions pseudoistoricas coma aquestas de l'escrivan estatsunian Dan Brown.

• Jean Markale, Montségur et l'énigme Cathare, éditions Pygmalion (1986) ISBN: 2-85704-213-2
• Steve Berry, L'Héritage des Templiers, Éditions Le Cherche Midi (2006) ISBN: 978-2749108599
• Robert Azaïs, Une balade à Rennes-le-Château pour un promeneur curieux, TDO Éditions (2017) ISBN: 978-2-36652-212-9
• Pierre Lunel, Les plus grands escrocs de l'Histoire , Editions First (2017) ISBN: 978-2754068918

Romans

• Jacques Rivière, Le fabuleux trésor de Rennes-le-Château, le secret de l'abbé Saunière, éditions Bélisane (1983)
• Jean-Michel Thibaux, Les tentations de l’abbé Saunière, éditions O. Orban (1986) ISBN: 978-2855653099
• Jean-Michel Thibaux, L’or du diable, éditions O. Orban (1988) ISBN: 978-2855654294
• Tim Powers, Earthquake Weather (1997)
• Marco Buticchi, Menorah (1998) (Saunière trouve le candelabre du Temple de Jérusalem)
• Dan Brown, Da Vinci Code, Jean Claude Lattès (2003) ISBN: 978-2709624930
• Jean-Michel Thibaux, Le secret de l'abbé Saunière (2005) ISBN: 2266147668
• Kate Mosse, Sépulcre, Jean-Claude Lattès (2008) ISBN: 978-2709629300
• Eric Giacometti et Jacques Ravenne, Apocalypse, Fleuve Noir (2009) ISBN: 978-2265087354
• Jean-Michel Thibaux et Martine-Alix Coppier, L'héritière de l'abbé Saunière, Presses de la Cité (2012) ISBN: 978-2258089990
• Emmanuel Cruvelier, La porte de Bronze, éditions Vérone (2018)

L'abat Saunièra al cinèma e a la television

Los films

• Revelation (2001) es un film britanic realizat per Stuart Urban. L’escenari del film se basa sus l'existéncia d'un complòt d'una lòtja maçonica templièra visant a prene una relíquia judeocretiana nomenada « Loculus ». L'enquèsta es menada per Jake Martel filh de Magnus Martel (ròtle interpretat per Terence Stamp) los implica dins la légendària linhada merovingiana de Rènnas del Castèl e provòca la revelacion d'un incresible secret.

Television

Los telefilms

• L'Or du diable (1988) es una seria de la television francesa en 6 episòdis de 52 minutas. Realizat per Jean-Louis Fournier adaptat del roman ja citat. Jean-François Balmer jòga l'abat Saunièra. Las scènas exterioras, per manca d’autorizacion, foguèron pas filmadas a Rènnas del Castèl, mas a Pegairòla de Buòjas, vilatjòt d'Erau, pareissent a Rènnas del Castèl, e dins la balma de la Clamosa per las scènas sosterranhas.

• Meurtres à Carcassonne (2015) es un telefilm francés de Julien Despaux avec Bruno Wolkowitch, Rebecca Hampton, Benjamin Baroche et Philippe Nahon. Es una enquèsta policièra dins lo mitan esoteric unas scènas foguèron filmadas fàcia a la torre Magdala e sus la terrassa del domèni de l'abat Saunièra a Rènnas del Castèl.

Los reportatges

• La roue tourne (1961): una emission de l'istorian Jean-François Chiappe animada per Guy Lux e Marina Grey. Es un jòc televizat difusat en mai de 1961 sur la RTF e qu’evòca pel primièr còp l'ipotetic tresaur de Rènnas del Castèl amb l'ajuda del quita restaurator Noël Corbu, Desguisat dins lo costum de l'abat Saunièra.

• Mystères (1992), emission no  2 presentada per Alexandre Baloud « Le trésor de Rennes-le-Château »..

• Societats secrètas - Las masquetas dels complotaires (2013): emission d'investigacion de la cadena ZDF, difusada sus ARTE, difusada en agost de 2016. Aquesta enquèsta es realizada per l'istorian alemand Marian Füssel, denóncia lo ròtle de Pierre Plantard dins la creacion del mite d'una filiacion del Crist se piejant sul tèxte d'ipotetics pergamins supausats descobèrts per l'abat Saunièra dins la glèisa de Rènnas del Castèl, se passant, pasmens, d'evocar las escasenças que menèt, per azard, Pierre Plantard a Rènnas del Castèl. En efièch, l'ipotetica descobèrta d'un « trasaur » a Rènnas e la pseudo ancianetat del « priorat de Sion », an, a l'origina, pas cap de ligam.

L'abat Saunièra e la radio e dins los mèdias

Emission radiofonicas

• Chroniques sauvages, le mystère de Rennes-le-Château es una emission de France Inter difusada lo 16/08/2017 ja difusada En 1990, presentada per l’escrivan e contaire Robert Arnaut

Videojòc

• Gabriel Knight : Énigme en pays cathare

Vejatz tanben

Bibliografia

Annadas 1960

• Gérard de Sède, L'aur de Rènnas o la Vida insolita de Berenguièr Saunièra, curat de Rènnas del Castèl, París, Cercle du Nouveau livre d'histoire, 1967
• Gérard de Sède, Lo Tresaur maldich de Rènnas del Castèl, París, J'ai lu, coll. « L'Aventure mystérieuse » (no A196), 1969

Annadas 1970

• René Descadeillas, « Mythologie du Trésor de Rennes: Histoire Véritable de L'Abbé Saunière, Curé de Rennes-Le-Château », Mémoires de la Société des Arts et des Sciences de Carcassonne, Années 1971-1972, 4e série, Tome VII, 2e partie; 1974; Éditions Collot, Carcassonne
• Jean-Pierre Monteils, Nouveaux trésors à Rennes-le-Château, éd. Le treizième arcane, 1974, réédité chez Bélisane en 1998 (épuisé).
• Jean-Pierre Monteils, Les mystères de Rennes-le-Château, éd. du rayon vert, Nice, 1977.

Annadas 1980

• Jean-Pierre Monteils, Le dossier secret de Rennes-le-Château, éd. P. Belfond, 1981.
• Jean Robin, Rennes-le-Château. La colline envoûtée, Paris, Éditions de la Maisnie, 1982. ISBN: 2-85-707082-9.
• Pierre Jarnac, L'Histoire du trésor de Rennes-le-Château, Ass. pour le Développement de la lecture, 1985.
• Claire Corbu et Antoine Captier, L'Héritage de l'Abbé Saunière, éd. Belisane, Nice, 1985.
• Gérard de Sède, Rennes-le-Château - Le dossier, les impostures, les phantasmes, les hypothèses, Éd. Robert Laffont, 1988
• Jean Markale, Rennes-le-Château et l'énigme de l'or maudit, éd. Pygmalion, 1989.

Annadas 1990

• Jean-Jacques Bedu, Rennes-Le-Château: Autopsie d'un mythe, éd. Loubatières, Portet-sur-Garonne, 1990, réédité 2003.

Annadas 2000

• Christian Doumergue, Bérenger Saunière, prêtre libre à Rennes-le-Château, éd. Lacour, Nîmes, 2000.
• Bruno de Monts, Bérenger Saunière curé à Rennes-le-Château 1885-1909, éd. Belisane, 2000, collection les amis de Bérenger Saunière.
• Axel Graisely, Sur les traces de Bérenger Saunière - 17 ans d'enquête, éd. Daric, ISBN: 2-9516661-9-5, décembre 2005.
• Christian Doumergue, L'Affaire de Rennes-le-Château, éd. Arqa, Marseille, 2006.
• Kathleen McGowan "Marie Madeleine Le livre de l'Élue", 2007
• Jean-Alain Spira, Rennes-le-Château : Du trésor des Wisigoths au secret de l'abbé Saunière, éd. Pégase, ISBN: 9782952684408, 2007
• Laurent Buchholtzer, Rennes-le-château, une affaire paradoxale, ed. l'Œil du Sphynx, ISBN: 2-914405-45-6, 2008
• Jean-Pierre Garcia, Rennes-le-Château - Le Secret dans l'Art ou l'Art du Secret, éd Pégase ISBN: 978-2-9530184-0-0, 2008.
• Jean-Pierre Viguié, L'affaire Saunière, éd. APARIS, ISBN: 9782353352791, 2009

Annadas 2010

• Jean-Louis Socquet-Juglard et Jean-Pierre Monteils, Ombres et lumières sur Rennes-le-Château, livre de 168 photos sur l'histoire de l'abbé et le pays de Couiza, éd. Arqa, Marseille, 2011
• Vincent Berger, Rennes-le-Château par Curiosité, éd. Saint-Ferriol, 2012
• Emmanuel Cruvelier, La dernière Demoiselle de Rennes, éd. Vérone, 2016
• Renaud Thomazo, Les grands Mystère de l'Histoire de France (collection les documents de l'Histoire), pages 74 à 77, Editions Larousse, 2016

Articles connèxes

• Rènnas del Castèl
• Henri Boudet
• Noël Corbu
• Gérard de Sède
• Pierre Plantard
• Philippe de Chérisey
• Christian Doumergue
• Priorat de Sion

Ligams extèrnes

• Site del vilatge de Rènnas del Castèl
• « L'or du diable », sur youtube.com