Sengairan
Sengairan
Grateloup-Saint-Gayrand | ||
---|---|---|
La glèisa, roeinada (sense teulada) | ||
Geografia fisica | ||
Coordenadas | 44° 24′ 08″ N, 0° 23′ 47″ E | |
Altituds · Mejana |
173 m | |
Geografia politica | ||
Region istorica | Guiana Agenés | |
Estat | França | |
Region 75 |
Navèra Aquitània | |
Departament 47 |
Òut e Garona | |
Arrondiment | Marmanda | |
Canton | Tonens (Canton de Castèlmauron d'Òut abans 2015) | |
Intercom [[Modèl:NomEPCI|]] |
Vath de Garòna Aglomeracion | |
Cònsol | () | |
Geografia umana | ||
Densitat | km² ? ab./km² | |
Autras informacions | ||
Còde postal | 47400 | |
Còde INSEE | 47243 | |
Divèrs | anciana comuna incorporada a Gratalop e Sent Gairan dempui 1972 (fusion simpla dempui 1999) |
Sent Gairan o puslèu Sengairan (Saint-Gayrand en francés) es una anciana comuna agenesa, situada dens lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània. Dempui 1972, Sent Gairan es incorporada a la comuna de Gratalop e Sengairan. Sengairan, situat entre Gratalop e Clairac, es probablament gascon, segon una mapa realizada a partir de l'enquèsta de Bourciez [1].
Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]La glèisa es sus un morre de 173 m e i a tant vau dire pas de vilatge.
Toponimia
[modificar | Modificar lo còdi]La prononciacion es [seŋgɛj'raŋ]. Las fòrmas ancianas citadas per Bénédicte Boyrie-Fénié son parrochia de Sancti Gayrani, en latin, au sègle XIII, Capella Sancti Johannis de Sancto Gerano, en latin, en 1326, Sancti Johannis de St Gueyran, en latin, en 1580, St Jean d'Enguayran, autrement S. Guérin, en francés, en 1681, verbau de Mascaron [2] (avesque d'Agen de 1680 a 1703). Durengues dona (rectoria) Sancti Gayriani [3]. N'ajustarem una auta, sense poder precisar d'on ven, nimèi s'es completament autentica : Saint Joh de Saint Gaira, en 1319 , que sembla precisar la prononciacion : [sengaj'ra], d'origina probablament lengadociana, donc exteriora.
Bénédicte Boyrie-Fénié compara Sent Gairan a dus Saint-Gérand d'Alèir citats per Dauzat e Rostaing. Aqueth nom germanic s'explicaré, segon Astor, per gair, « lança, ast » e hram « còrb » [4],[2].
Empacha pas que la toponimista s'interròga sus la quita existéncia d'un sent nommat Gairan e tròba dens Durengues l'anecdòta deu curat deu sègle XVII que disèva en 1666 que los parropians sabèvan pas lo nom deu patron de la glèisa; lo curat causit Sent Garin coma patron (desempui demorat tradicionau), per semblança aproximativa [2],[5]. Pr'amor d'un nom de parròpia que semblava lo d'un sent e tanben pr'amor de l'escantiment de las tradicions catolicas, avèvan donc oblidat Sent Joan Baptista.
Aqueras fòrmas ancianas deu tipe « Sent Joan de Sent Gairan » pròvan pas que Sent Gairan èra pas un sent. I a autes cas de parròquias qu'an un patron diferent deu sent que lor nom sembla anonciar. Mès i a tanben faus agionimes, coma Sendòs, escrit Saint-Dos en francés (i a pas mèi de Sent Dos que de Senta Esquia) o Sembadel escrit Saint-Badel au sègle XVIII. I a mèi d'una ipotèsi.
Xavier Delamarre cita, sense parlar de Sent Gairan, un nom atestat, benlèu celtic, Singoria (e autes noms en Sing-, coma Singidūnon = Belgrad) [6]. Sent Gairan porré donc estar quauquarren coma *Singoriānon, la proprietat de Singoria (o probablament una varianta d'aqueth nom) : *Singoriānon donaré *Sengoiran, çò qu'es près de Sengairan (grafia se lo nom es pas un agionime).
Lo nom se pòt comparar damb Sengeirac (o puslèu Senjairac[7]), aute faus agionime (francés Saint-Geyrac). Per aqueth lòc, Chantal Tanet et Tristan Hordé prepausan Singillarius, varianta deu nom latin Singularius, damb lo sufixe -acum [8] e Bénédicte Boyrie-Fénié Singarius, nom « galloroman » (çò que vòu pas dire ren)[9]. Lo prumèr donaré normalament un nom en Singl- per sincòpa de la vocala de la segonda sillaba e coma lo segond es atestat, en tot cas au sègle VII (nom d'un ambaissador de Dagobert) [10], Singarius (nom benlèu gallic) es lo milhor candidat per Sengeirac e, probablament, per Sengairan.
Lo sufixe es lo latin -anum o lo celtic -ānon. Las diferéncias entre los noms de Senjairac (comuna perigòrda de la region de Periguers) e de Sengairan son que lo prumèr es nòrd-occitan e que son sufixe es -acum (latinizacion deu sufixe gallés -āco(n)).
Sengairan èra probablament un gran maine galloroman qu'avèva per mèste Singarius (o un nom aparentat), non pas un nom manlevat a un sent.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Ara, i a tant vau dire pas de vilatge autorn de la glèisa. Mès coma se pensan que la glèisa fut desrocada pendent la Guèrra de Cent Ans [11], benlèu que n'i agut un, perqué lo site presenta caracteristicas interessantas per un lòc fortificat. La Glèisa, de segur, podèva installar lòcs de culte hòra de las aglomeracions, mès en cap de cas auré pas bastit un edifici en un lòc de tan maishant accès. I avèva donc un vilatge o, çò pus mens, un castèth, lo tot abandonat après las guèrras. Las informacions presentas sus lo site confirman lo rasonament : an trobat d'abitacions nombrosas a l'entorn de la glèisa.
La glèisa
[modificar | Modificar lo còdi]La glèisa es d'origina medievala (deu sègle XII) e après que la Guèrra de Cent Ans la roeinèt, la tornèren bastir e agrandir au sègle XV e pendent la prumèra meitat deu sègle XVI : son plan, las motladuras deus arcs e son esculptura son caracteristicas de las glèisas bastidas autorn a aquera epòca. Perdut la teulada pendent las Guèrras de Religion. En 1597, disen deu campanèr qu'es una « belle tour carrée toute neuve » : una beròia tor cairada tota nava; lo darrèr quart deu sègle XVI es donc una auta epòca de reconstruccion. La parròquia èra uganauda : 5 catolics solament per 350 protestants en 1680. La glèisa que fut donc abandonada e declarada en maishant estat en 1666. En 1776, l'ofici se fèi sonque dens la capèra de l'epistòla. En 1829, l'entrepreneire Etienne Lajassès establit un devís de reparacion per trabalhs de menusaria e de maçonaria, per tant de barrar lo pòrge e de crespir lo campanèr. Mès la glèisa fut interdita au culte en 1895 pr'amor qu'èra en maishant estat, declarat tanlèu 1857; en 1923, suprimiren la teulada. Una associacion comunala de sauvagarda deu patrimòni fit trabalhs de consolidacion de las parets en 1988 [11],[12].
La comuna
[modificar | Modificar lo còdi]Sengairan, tanplan coma Gratalop, èra de l'ancian canton de Clairac d'aquí a 1801; passèt au canton de Castèlmauron d'Òut en 1801 [13].
Lo 1èr d'agost 1972, Sengairan fut incorporat a Gratalop per fusion-associacion, que se cambièt en fusion simpla lo 1èr d'agost 1999. La comuna es donc « perimida » segon lo lengatge de l'INSEE. Lo n° INSEE èra 47243 [14].
Administracion
[modificar | Modificar lo còdi]Demografia
[modificar | Modificar lo còdi]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
500 | 500 | 515 | 525 | 545 | 523 | 463 | 482
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
460 | 448 | 382 | 375 | 355 | 312 | 322 | 308 | 288
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
266 | 274 | 234 | 211 | 193 | 191 | 224 | 214 | 215
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
212 |
192 |
Cercar |
Cercar |
Cercar |
Cercar |
Cercar | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cercar |
Cercar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |
- En 1793, la populacion èra recensada damb Gratalop; lo totau de 1600 abitants èra lo de Gratalop, de Sent Gairan e de Varés (cada comuna avèva quauquarren coma 500 abitants).
Lòcs e monuments
[modificar | Modificar lo còdi]- Glèisa gotica de Sent Joan Baptista [12].
Personalitats ligadas damb la comuna
[modificar | Modificar lo còdi]Veire tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ https://www.gasconha.com/spip.php?article1621
- ↑ 2,0 2,1 et 2,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 130-131
- ↑ https://archive.org/stream/pouillhistoriq00dure#page/602/mode/2up
- ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 601
- ↑ https://archive.org/stream/pouillhistoriq00dure#page/602/mode/2up
- ↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 237
- ↑ https://toponimia-perigord.forumactif.org/t11-ai-ei-per-ai-etimologic
- ↑ Chantal Tanet et Tristan Hordé, Dictionnaire des Noms de Lieux du Périgord, ed. Fanlac, segonda edicion, 2000, p. 327
- ↑ https://web.archive.org/web/20190915191644/http://communes-oc.cg24.fr/cantons/st-pierre-de-chignac/SAINT-GEYRAC.htm
- ↑ https://books.google.fr/books?id=Z3ymDwAAQBAJ&pg=PA130&lpg=PA130&dq=singarius&source=bl&ots=AAUAGevedU&sig=ACfU3U0xHNxpvPc_NBjspjksJuAUGJ6ChQ&hl=fr&sa=X&ved=2ahUKEwiK8p7ok5DnAhXsBGMBHQiGDKwQ6AEwAnoECAYQAQ#v=onepage&q=singarius&f=false
- ↑ 11,0 et 11,1 https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/IA47001716
- ↑ 12,0 et 12,1 https://www.pop.culture.gouv.fr/notice/merimee/PA47000013
- ↑ http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=31841
- ↑ https://www.insee.fr/fr/metadonnees/cog/commune/COM47243-saint-gayrand