Vejatz lo contengut

Saturne (planeta)

Modificar los ligams
Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Saturne)
Saturne Saturne : simbòl astronomic
Saturne en color natural de Cassini, 23 de julhet de 2008
Saturne en color natural de Cassini,
23 de julhet de 2008
Caracteristicas orbitalas (Epòca J2000.0)
Afèli 1 513 325 783 km
(10,11595804 UA)
Perièli 1 353 572 956 km
(9,04807635 UA)
Semiaxe major 1 433 449 370 km
(9,5820172 UA)
Excentricitat 0,055723219
Velocitat orbitala mejana 9,69 km/s
Nos ascendent 113,642811°
Argument del perièli 336,013862°
Satellits Mimas
Encelada
Tethys
Dione
Rhea
e 57 autres coneguts a aqueste jorn.
Caracteristicas fisicas
Rai eqüatorial 60 268 ± 4 km
(9,4492 Tèrras)
Rai polar 54 364 ± 10 km
(8,5521 Tèrras)
Superfícia 4,27 × 1010 km²
(83,703 Tèrras)
Volum 8,2713 × 1014 km³
(763,59 Tèrras)
Massa 5,6846 × 1026 kg
(95,152 Tèrras)
Gravitat a la superfícia 10,44 m/s²
(1,065 g)
Velocitat de liberacion 35,5 km/s
Velocitat de rotacion
(a l’eqüator) 		9,87 km/h
Inclinason de l’axe 26,73°
Albedo mejan 0,342 (Bond)
0,47 (geom.)
Temperatura de superfícia Mej. : 134 K (139 °C)
Caracteristicas de l'atmosfèra
Diidrogèn : H2 96,3 % ± 2,4 %
Èli : He 3,25 % ± 2,4 %
Metan : CH4 0,45 % ± 0,2 %
Amoniac : NH3 traças
Deuterid d'idrogèn : HD traças
Etan : C2H6 traças

Saturne es la seisena planeta dau Sistèma Solar en distància au Soleu situada entre Jupitèr e Uranus. Es la segonda per òrdre d'importància après Jupitèr. Aisadament visibla a uelh nus, foguèt probablament descubèrta durant la Preïstòria car èra ja coneguda durant l'Antiquitat. Son nom vèn dau dieu roman Saturne. Es una giganta gasosa que fa partida dei planetas exterioras (tanben nomenadas jovianas per lor entretòc amb Jupiter). L'aspècte mai caracteristic de Saturne son seis anèus brilhants. Lo premier que leis observèt foguèt Galileo Galilei en 1610 mai la bassa inclinason deis anèus e la qualitat marrida de son telescòpi li faguèron pensar, au començament, que se tractava de grandei lunas. En 1659, Christiaan Huygens, amb de mejans d'observacion melhors, poguèt n'observar clarament. En 1859, James Clerk Maxwell demostrèt matematicament que leis anèus podián pas èsser un objècte unic mai que devián èsser l'agropacion de milions de particulas pichonas. Saturne a 62 satellits naturaus, entre lei quaus se remarca Titan, l'unic satellit dau Sistèma Solar amb una atmosfèra importanta.

Caracteristicas fisicas

[modificar | Modificar lo còdi]

Generalitats

[modificar | Modificar lo còdi]
Comparason dei talhas de la Terra e de Saturne.

En causa de sa densitat febla, de sa rotacion rapida e de son estat fluid, Saturne es una esfèra esquichada ambé de pòls aplatits e de regions eqüatorialas gonfladas. La diferéncia entre lei rais polar, 54 364 km, e eqüatoriau, 60 268 km, es quasi de 10%[1]. Leis autrei planetas gigantas gasosas an tanben una forma aplatida vèrs lei pòls mai pas tant que Saturne. La planeta a egalament una densitat inferiora a l'aiga. D'efècte, se lo nuclèu possedís de materiaus fòrça dens, l'atmosfèra gasosa giganta fa que la densitat mejana es solament egala a 0,69 g/L. Ansin, Saturne fa 95 còps la massa de la Tèrra[1] mentre que Jupitèr fa 318 còps la massa terrèstra per una talha relativament similara.

Estructura intèrna

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Estructura de Saturne.

Lei scientifics an pas d'informacions sus l'estructura intèrna de Saturne. Pasmens, aquela estructura es supausada d'èsser similara a Jupitèr amb un pichon nuclèu rocassós enviroutat per de jaç d'idrogèn e d'èli. La composicion dau nuclèu rocassós podriá èsser pariera a la Tèrra mai pus densa[2]. La region centrala a una massa estimada entre 9 a 22 còps la massa de la Tèrra[3] [4]. En delà dau centre, se desvolopa un jaç d'idrogèn metallic liquid puei un jaç d'idrogèn liquid e d'èli subremontat d'una atmosfèra gasosa de 1 000 km[5] [6].

La temperatura dau nuclèu monta a 11 700 °C e la planeta emet 2,5 còps l'equivalent de l'energia receupuda de la part dau Soleu. Aquela produccion de calor a en partida per origina lei contraccions adiabaticas provocadas per lo mecanisme de Kelvin-Helmholtz. La migracion de l'èli vèrs lo centre de la planeta entraïnariá de «pluejas d'èli». Aquelei pluejas podrián produrre la calor mancanta per friccion[7] [4].

Atmosfèra

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Atmosfèra de Saturne.

Composicion

[modificar | Modificar lo còdi]

L'atmosfèra de Jupitèr se compausa principalament d'idrogèn e d'èli ambé de composicions de quasi 96,3% per lo premier e quasi 3,25% per lo segond. Lo percentatge d'èli es significativament bas a respèct de son abondància dins lo Soleu. Se pòu tanben detectar de traças d'amoniac, d'idrocarburs leugiers (metan, etan...) e d'etèn [8] [9].

Lei nívols superiors son compausats de cristaus d'amoniac mentre que lei nívols inferiors contènon d'idrosulfid d'amoni o d'aiga[10] [11] [12] [13]. Lo jaç d'aiga fa 10 km de prefondor amb una temperatura de −23 °C. Au dessús, lo jaç d'idrosulfid d'amoni a una temperatura de −93 °C per una espessor de 50 km. Lei nívols d'amoniac son situats a 18 km d'aqueu jaç onte la temperatura es de −153 °C. Enfin, entre 200 e 270 km au dessús dei nívols, i a d'idrogèn e d'èli gasós[14].

Jaç de nívols

[modificar | Modificar lo còdi]

L'atmosfèra de Saturne presenta de bendas de nívols coma Jupitèr. La nomenclatura utilizada es d'alhors la mema. Pasmens, lei bendas sus Saturne son de mau destriar e egalament pus largas vèrs l'eqüator. Aquelei bendas foguèron pas detectadas avans lo passatge dei sondas Voyager. La velocitat dei vents saturnians, enregistrats per la sonda Voyager, se montan fins a 1800 km/h[15].

Coma per Jupitèr, l'atmosfèra tèrna de Saturne mòstra de tempèstas amb una forma ovala. Per exemple, en 1990, lo telescòpi Hubble observèt una taca provisòria blanca de granda talha pròche de l'eqüator. D'autrei tacas d'aqueu tipe foguèron detectadas en 1876, 1903, 1933 e 1960[16]. Aqueu fenomèn, dich Granda Taca Blanca, podriá èsser un fenomèn periodic se repetent aproximativament totei lei 30 annadas pendent lo solstici d'estiu de l'emisfèri nòrd[17].

D'imatges de la sonda Cassini mostrèron tanben una coloracion blava totjorn per l'atmosfèra de l'emisfèri nòrd de Saturne, probablament causada per difusion Rayleigh[18]. Pasmens, aquela color es pas visibla dempuei la Tèrra car leis anèus ne'n blocan la vista. De mesuras de radiacions infrarojas permetèron la descubèrta d'un vortèx caud[19]. D'efèct, la temperatura d'aquela region es de −122 °C, contra −185 °C normalament, e seriá la pus auta de la planeta[19].

Nívols polars

[modificar | Modificar lo còdi]
Nívols en forma d'exagòn a l'entorn dau pòl nord de Saturne.

Lei dos pòls de Saturne presentan de particularitats a respèct dau rèsta de l'atmosfèra. Ansin, una estructura persistenta en forma d'exagòn foguèt observada per lei sondas Voyager a l'entorn dau vortèx dau pòl nord vèrs la latitud 78° N[20] [21]. La talha dei costats de l'exagòn son quasi 13 800 km, siá 1,08 còp lo diamètre terrèstre, e son periòde de rotacion es de 10 h 39 min[22]. Son origina es pas encara determinada mai aquela forma se retròba pas au pòl sud de la planeta. D'efèct, d'observacions per lo telescòpi espacial Hubble i mostrèron la preséncia d'un corrent-jet mai pas de vortèx o de forma en exagòn[23] [24] [25]. Pasmens, en 2006, la NASA i senhalèt tanben un fenomèn fòrça particular ambé l'observacion d'una tempèsta similara a un ciclon amb un uelh. Aquel uelh es lo premier dau genre descubèrt en defòra de la Tèrra.

Magnetosfèra

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Magnetosfèra de Saturne.

Saturne a un camp magnetic intrinsèc simetric. Son intensitat a l'eqüator, 20 µT, es leugierament pus febla que per la Terra e representa un vinten dau camp de Jupitèr[26]. En consequéncia, lo camp magnetic de Saturne es largament pus pichon qu'aqueu de Jupitèr e s'estend a pena en delà de l'orbita de Titan[27] [28]. Coma per Jupitèr, l'origina d'aquela magnetosfèra seriá la preséncia de corrents de Foucault causats per lo movement de materiaus conductors dins lo nuclèu d'idrogèn metallic. De mai, coma per leis autrei planetas amb un camp magnetic, la magnetofèra de Saturne l'apara contra lei particulas solaras e pòu produrre d'auroras polaras[29].

Orbita e rotacion

[modificar | Modificar lo còdi]

La distància mejana entre la planeta e lo Soleu es 1,440 miliard de quilomètres (quasi 9,5 còps la distància dau Soleu a la Tèrra siá 9,5 UA) e 29,5 annadas son necessàrias per complir una orbita. La velocitat orbitala de Saturne es 9,69 km/h sus una trajectòria clinada de 2,48° a respèct dau plan orbital de la Tèrra[30] [31]. L'excentricitat de l'orbita es egala a 0,056. La distància ambé lo Soleu evoluciona donc de 155 milions de quilomètres entre lo perièli, lo ponch pus pròche dau Soleu, e l'afèli qu'es lo ponch pus alunchat.

La rotacion deis elements de l'atmosfèra de la planeta es diferenta segon la latitud e unei sistèmas atmosferics son ansin definits. Per exemple, lei nivòls de la zòna eqüatoriala viran a l'entorn de la planeta en 10 h 14 min. En revenge, d'estimar lo periòde de rotacion de l'interior de la planeta es totjorn malaisat. D'efèct, en 2004, la sonda Cassini mesurèt una durada de 10 h 45 min 45 s, siá una aumentacion de 36 segondas dempuei lei missions Voyager[32] [33]. L'ipotèsi retenguda per explicar aqueu resultat sosprenent es un desplaçament dei fònts radios utilizadas per lei diferentei mesuras, puslèu qu'un cambiament dins la rotacion de Saturne. Finalament, en març de 2007, lei scientifics establiguèron que leis emissions ràdios èran causadas per un disc de plasma e que dependián donc de factors non liats a la rotacion de la planeta[34] [35].

Ansin a l'ora d'ara, i a donc pas de metòde per mesurar precisament lo periòde de rotacion de l'interior de Saturne. La valor actuala, 10 h 32 min 34 s, foguèt donada en setembre de 2007 a partir d'una compilacion de mesuras dei missions Cassini, Pioneer e Voyager[36].

Sistèma d'anèus

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Anèls de Saturne.
Lo sistèma d'anèus de Saturne vist per la sonda Cassini en 2007.

Lo sistèma d'anèus de Saturne es lo pus desvolopat dau Sistèma Solar. S'estend de 6 630 km fins a 120 700 km au dessús de la superficia eqüatoriala de la planeta. Espés d'un vintenau de mètres, se compausa de quasi 93% d'aiga e 7% de carbon amòrf[37]. La talha dei particulas evoluciona d'aquela de la poussa fina a aquela d'una veitura[38]. L'estructura dau sistèma es una succession d'anèus, de "vueges" nomats divisions e de satellits pichons que la gravitat permet d'estabilizar l'ensems[39]. Doas teorias principalas assaian d'explicar la formacion deis anèus. La premiera es que leis anèus son lei rèstas d'un ancian satellit destruch per leis efècts de marèia causadas per la gravitat de la planeta[40]. La segonda considèra que leis anèus son lei vestigis dei materiaus de la nebulosa primordiala de Saturne.

Anèus dau sistèma de Saturne
Nom Rai intèrne (km) Rai extèrne Espessor (m)
Anèu D 66 900 74 510 -
Division de Guèrin 74 510 74 658 -
Anèu C 74 658 92 000 5
Anèu B 92 000 117 580 5-10
Division de Cassini 117 580 122 200 -
Anèu A 122 200 136 775 20-40
Division d'Encke 133 589 - -
Division de Keeler 136 530 - -
R/2004 S1 137 630 - -
R/2004 S2 138 590 - -
Anèu F 140 180 - 20-40
Anèu G 170 000 175 000 105
Anèu E 181 000 483 000 107

Satellits

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Satellits de Saturne.

Saturne a 62 satellits coneguts[41]. Son tradicionalament dichs segon lei noms de Titans de la mitologia grèga[42]. La màger part dei satellits de Saturne son fòrça pichons. 44 an una dimension inferiora a 50 km, 31 pus febla que 10 km e solament 7 an una talha bastanta per èsser esferics. Lo pus grand es Titan que representa 90% de la massa en orbita a l'entorn de Saturne[43]. Aqueu satellit a la particularitat d'aver una atmosfèra espessa. Lo segond satellit per òrdre d'importància es Rhea que podriá aver son sistèma d'anèus pròpri[44] e una atmosfèra fòrça febla [45] [46] [47] [48].

Recèrca e exploracion

[modificar | Modificar lo còdi]
Saturne vist per la sonda Voyager 2.
Article detalhat: Exploracion de Saturne.

Observacions ancianas

[modificar | Modificar lo còdi]

Lei bèlei premiereis observacions de Saturne foguèron fachas per leis astronòms de Babilònia dau millenari II aC[49]. Au sègle V, lo tèxt astronomic indian Surya Siddhanta estima son diamètre a 118 900 km, siá un escart inferior a 1% a respèct de la valor actuala[50].

La planeta èra coneguda per divèrsei civilizacions ancianas. Lei Romans e lei Grècs li donèron lo nom de lor dieu de l'agricultura : Saturne per lei premiers e Cronos per lei segonds[51]. Ptolemèu observèt son movement per determinar sa trajectòri[52]. Lei Chinés e lei Japonés la designavan coma estèla de la tèrra segon una classificacion basada sus lei Cinc Elements[53]. Leis Ebrèus la nomèron « Shabbathai »[54].

Recèrca ambé lei telescòpis terrèstres

[modificar | Modificar lo còdi]

Fins a l'aparicion dei sondas espacialas, la recèrca e l'exploracion de Saturne utiliza de telescòpis terrèstres que capitèron de descubèrtas importantas.

La premiera es l'observacion en 1610 per Galileo Galilei deis anèus de la planeta. Pasmens, supausèt que se tractava de doas lunas[55] [56]. A partir de 1656, lo sabent olandés Christiaan Huygens, utilizant un telescòpi pus grand, emetèt l'ipotèsi de la preséncia d'un anèu solid a l'entorn de Saturne. Descurbiguèt tanben lo satellit Titan. Aquelei descubèrtas foguèron completadas entre 1671 e 1684 per leis observacions de Jean-Dominique Cassini que trobèt lei satellits Japet (1671), Rea (1672), Tètis e Dione (1684) e subretot en 1675 la division deis anèus que pòrta son nom.

Lei descubèrtas seguentas esperèron l'annada 1789 e l'observacion per William Herschel dei satellits Mimes e Encelada. Una autra equipa britanica trobèt en 1848 la luna irregulara Iperion. William Henry Pickering descurbiguèt en 1899 Febe, lo premier satellit de Saturne amb una trajectòria retrograda. Enfin, en 1944, se confiermèt la preséncia d'una atmosfèra a l'entorn de Titan[57].

Exploracion ambé de sondas espacialas

[modificar | Modificar lo còdi]
Susvoladas de Saturne
Sonda Apròcha
maximala 		Distància
Pioneer 11 1èr de setembre de 1979 21 000 km
Voyager 1 12 de novembre de 1980 124 000 km
Voyager 2 25 d'aost de 1981 161 000 km

Cassini
 en orbita dins lo sistèma

dempuei 2004

-

Mission Pioneer 11

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Pioneer 11.

La premiera sonda mandada dins lo sistèma de Saturne foguèt Pioneer 11 en setembre de 1979. Sa trajectòria passèt a 20 000 km dei jaç superiors de l'atmosfèra. Transmetèt d'imatges de l'atmosfèra de la planeta e d'unei satellits en bassa resolucion. La sonda observèt tanben leis anèus e descurbiguèt l'anèu F e lo fach que de la matèria circule dins lei vueges entre leis anèus. Enfin, Pioneer 11 mesurèt la temperatura de l'atmosfèra de Titan[58].

Missions Voyager

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Programa Voyager.

La sonda Voyager 1 arribèt vèrs Saturne en novembre de 1980. Realizèt lei premierei fotografias en auta resolucion de la planeta, deis anèus e dei satellits. La superficia d'unei satellits foguèt vista per lo premier còp. De mai, la sonda passèt pròche de Titan melhorant la conoissença d'aquela luna mai confiermant tanben que son atmosfèra es impenetrabla per l'observacion dins lo domeni visible.

Quasi un an après lo passatge de Voyager 1, la sonda Voyager 2 venguèt dins lo sistèma de Saturne en aost de 1981. D'imatges dei satellits, deis anèus e dei cambiaments atmosferics foguèron pres. Pasmens, de problèmas sus un aparelh de la sonda empachèron uneis observacions.

Lei doas sondas descurbiguèron uneis satellits orbitant pròche o dins lo sistèma d'anèus e doas divisions suplementàrias dins leis anèus A e C.

Mission Cassini-Huygens

[modificar | Modificar lo còdi]
Article detalhat: Cassini-Huygens.

En julhet 2004, la sonda Cassini capitèt sa mesa en orbita dins lo sistèma de Saturne. Estúdia lei satellits de la planeta, en particular Titan, son atmosfèra e seis anèus.

Ansin, entre 2004 e 2009, uech satellits novèus foguèron descubèrts. De mai, en junh de 2004, d'imatges fòrça detalhats dau satellit Febe foguèron pres e en març de 2006, de gueisèrs d'aiga foguèron descubèrts sus la superficia d'Encelada. Pasmens, lo satellit pus observat es Titan. D'efèct, lo 25 de decembre de 2004, la sonda Huygens foguèt destacada de Cassini. Capitèt un aterratge sus Titan lo 14 de genier de 2005 mesurant de donadas nombrosas sus son atmosfèra[59]. Puei, en julhet de 2006, Cassini demostrèt la preséncia de lacs e de mars d'idrocarburs a la superficia dau satellit[60].

Quant a l'atmosfèra de Saturne, de chavanas e d'ulhauç foguèron observats en 2005. La poissença mesurada per lo tròn foguèt 1000 còps aquela observada per lei chavanas terrèstras[61]. Enfin, la mission realizèt la premiera observacion d'una tempèsta similara a un ciclon amb un uelh en defòra de la Tèrra.

Referéncias e nòtas

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ 1,0 et 1,1 Williams, Dr. David R., (7 de setembre de 2006), "Saturn Fact Sheet", NASA. [1]
  2. ↑ Melosh, H. Jay, Planetary Surface Processes Cambridge Planetary Science, 13, Cambridge University Press, p. 5 (2011), ISBN 0-521-51418-5. [2]
  3. ↑ Fortney, Jonathan J. (2004), Looking into the Giant Planets, Science 305 (5689): 1414–1415.doi:10.1126/science.1101352. PMID 15353790.
  4. ↑ 4,0 et 4,1 Saumon, D.; Guillot, T. (July 2004), "Shock Compression of Deuterium and the Interiors of Jupiter and Saturn", The Astrophysical Journal 609 (2): 1170–1180. Bibcode 2004ApJ...609.1170S. doi:10.1086/421257.
  5. ↑ Guillot, Tristan et al. (2009). "Saturn's Exploration Beyond Cassini-Huygens", dins Dougherty, Michele K.; Esposito, Larry W.; Krimigis, Stamatios M., "Saturn from Cassini-Huygens". Springer Science+Business Media B.V.. p. 745. arXiv:0912.2020. Bibcode 2009sfch.book..745G. doi:10.1007/978-1-4020-9217-6_23. ISBN 978-1-4020-9216-9.
  6. ↑ Faure, Gunter; Mensing, Teresa M., Introduction to planetary science: the geological perspective, Springer, p. 337 (2010). ISBN 1-4020-5233-2. [3]
  7. ↑ de Pater, Imke; Lissauer, Jack J., Planetary Sciences (2a edicion), Cambridge University Press, pp. 254–255 (2010). ISBN 0-521-85371-0. [4]
  8. ↑ Courtin, R.; Gautier, D.; Marten, A.; Bezard, B. (1967), The Composition of Saturn's Atmosphere at Temperate Northern Latitudes from Voyager IRIS spectra, Bulletin of the American Astronomical Society 15: 831. [5]
  9. ↑ Guillot, Tristan (1999), "Interiors of Giant Planets Inside and Outside the Solar System", Science 286 (5437): 72–77. Bibcode 1999Sci...286...72G. doi:10.1126/science.286.5437.72. PMID 10506563.
  10. ↑ Martinez, Carolina (5 de setembre de 2005), Cassini Discovers Saturn's Dynamic Clouds Run Deep, NASA. [6]
  11. ↑ Courtin, R. et al. (1967). "The Composition of Saturn's Atmosphere at Temperate Northern Latitudes from Voyager IRIS spectra". Bulletin of the American Astronomical Society 15: 831.
  12. ↑ Cain, Fraser (January 22, 2009). "Atmosphere of Saturn". Universe Today.
  13. ↑ Guerlet, S.; Fouchet, T.; Bézard, B. (November 2008), "Ethane, acetylene and propane distribution in Saturn's stratosphere from Cassini/CIRS limb observations", in Combes, C., SF2A-2008: Proceedings of the Annual meeting of the French Society of Astronomy and Astrophysics, p. 405.
  14. ↑ Dougherty, Krimigis, Larry, Esposito (2009), "Saturn from Cassini-Huygens", Edicions Springer, p. 162, ISBN 1-4020-9216-4.
  15. ↑ Hamilton, Calvin J. (1997), "Voyager Saturn Science Summary", Solarviews.
  16. ↑ Patrick Moore, (1993), Yearbook of Astronomy, (London: W.W. Norton & Company, 1992) e Mark Kidger, "The 1990 Great White Spot of Saturn", pp. 176–215.
  17. ↑ S. Pérez-Hoyos, A. Sánchez-Lavega, R.G. Frenchb, J.F. Rojas (2005). "Saturn’s cloud structure and temporal evolution from ten years of Hubble Space Telescope images (1994–2003)".
  18. ↑ Watanabe, Susan (27 de març de 2007), Saturn's Strange Hexagon, NASA. [7].
  19. ↑ 19,0 et 19,1 Warm Polar Vortex on Saturn, Merrillville Community Planetarium, 2007. [8].
  20. ↑ Godfrey, D. A., "A hexagonal feature around Saturn's North Pole" (1988), Icarus 76 (2): 335. Bibcode 1988Icar...76..335G. doi:10.1016/0019-1035(88)90075-9.
  21. ↑ Sanchez-Lavega, A.; Lecacheux, J.; Colas, F.; Laques, P. (1993), "Ground-based observations of Saturn's north polar SPOT and hexagon", Science 260 (5106): 329–32. Bibcode 1993Sci...260..329S. doi:10.1126/science.260.5106.329. PMID 17838249.
  22. ↑ "New images show Saturn's weird hexagon cloud", MSNBC, 12 de decembre de 2009.
  23. ↑ "Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002", The American Astronomical Society, 8 d'octòbre de 2002.
  24. ↑ "NASA catalog page for image PIA09187", NASA Planetary Photojournal, 23 de mai de 2007.
  25. ↑ "Huge 'hurricane' rages on Saturn", BBC News, 10 de novembre de 2006.
  26. ↑ Russell, C. T.; Luhmann, J. G. (1997), "Saturn: Magnetic Field and Magnetosphere", UCLA – IGPP Space Physics Center, 29 d'abriu de 2007.
  27. ↑ McDermott, Matthew (2000), "Saturn: Atmosphere and Magnetosphere", Thinkquest Internet Challenge, 15 de julhet de 2007.
  28. ↑ "Voyager – Saturn's Magnetosphere", NASA Jet Propulsion Laboratory, 18 d'octòbre de 2010.
  29. ↑ Cécilia Dolce, Les aurores polaires, 9 de març de 2010. [9]
  30. ↑ Cain, Fraser, "Orbit of Saturn", Universe Today, 26 de genier de 2009.
  31. ↑ Seidelmann, P. Kenneth; Archinal, B. A.; A'hearn, M. F. et al. (2007), "Report of the IAU/IAG Working Group on cartographic coordinates and rotational elements: 2006", Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy 98 (3): 155–180. Bibcode 2007CeMDA..98..155S. doi:10.1007/s10569-007-9072-y.
  32. ↑ "Scientists Find That Saturn's Rotation Period is a Puzzle", NASA, 28 de junh de 2004.
  33. ↑ Cain, Fraser, "Saturn.", Universe Today, 30 de junh de 2008.
  34. ↑ "Enceladus Geysers Mask the Length of Saturn's Day", NASA Jet Propulsion Laboratory, 22 de març de 2007, [10]
  35. ↑ Gurnett, D. A. et al. (2007), "The Variable Rotation Period of the Inner Region of Saturn's Plasma Disc", Science 316 (5823): 442–5. Bibcode 2007Sci...316..442G. doi:10.1126/science.1138562. PMID 17379775
  36. ↑ Anderson, J. D.; Schubert, G. (2007), "Saturn's gravitational field, internal rotation and interior structure", Science 317 (5843): 1384–1387. Bibcode 2007Sci...317.1384A. doi:10.1126/science.1144835. PMID 17823351.
  37. ↑ Poulet F.; Cuzzi J.N. (2002), "The Composition of Saturn's Rings", Icarus 160 (2): 350. Bibcode 2002Icar..160..350P. doi:10.1006/icar.2002.6967.
  38. ↑ Shafiq, Muhammad (2005), "Dusty Plasma Response to a Moving Test Change".
  39. ↑ Goldreich, Peter and Tremaine, Scott (1978), "The formation of the Cassini division in Saturn's rings", Icarus 34 (2): 240–253. Bibcode 1978Icar...34..240G. doi:10.1016/0019-1035(78)90165-3
  40. ↑ Baalke, Ron, "Historical Background of Saturn's Rings", 1849 Roche Proposes Tidal Break-up, Jet Propulsion Laboratory. [11]
  41. ↑ Piazza, Enrico, "Saturn's Moons", Cassini, Equinox Mission. JPL NASA.
  42. ↑ Wall, Mike, "Saturn's 'Ice Queen' Moon Helene Shimmers in New Photo", Space.com, 21 de junh de 2011.
  43. ↑ Brunier, Serge (2005), Solar System Voyage, Cambridge University Press, p. 164. ISBN 978-0-521-80724-1.
  44. ↑ Jones, G. H. et al., "The Dust Halo of Saturn's Largest Icy Moon, Rhea", Science 319 (5868): 1380–1384. Bibcode 2008Sci...319.1380J. doi:10.1126/science.1151524. PMID 18323452.
  45. ↑ Atkinson, Nancy, "Tenuous Oxygen Atmosphere Found Around Saturn's Moon Rhea", Universe Today, 26 de novembre de 2011.
  46. ↑ NASA, "Thin air: Oxygen atmosphere found on Saturn's moon Rhea", ScienceDaily, 30 de novembre de 2010.
  47. ↑ "Oxygen found on Saturn moon: NASA spacecraft discovers Rhea has thin atmosphere rich in O2", Daily Mail, 26 de novembre de 2010.
  48. ↑ Ryan, Clare, "Cassini reveals oxygen atmosphere of Saturn′s moon Rhea", UCL Mullard Space Science Laboratory, 26 de novembre de 2010.
  49. ↑ Sachs, A., "Babylonian Observational Astronomy", Philosophical Transactions of the Royal Society of London (Royal Society of London) 276 (1257): 43–50 [45 & 48–9]. Bibcode 1974RSPTA.276...43S. doi:10.1098/rsta.1974.0008. JSTOR 74273.
  50. ↑ Thompson, Richard, "Planetary Diameters in the Surya-Siddhanta", Journal of Scientific Exploration 11 (2): 193–200 [193–6]. [12]
  51. ↑ Evans, James (1998), The History and Practice of Ancient Astronomy, Oxford University Press, pp. 296–297. ISBN 978-0-19-509539-5.
  52. ↑ Staff (Abriu de 1893). "Superstitions about Saturn". The Popular Science Monthly: 862. <http://books.google.com/books?id=cSADAAAAMBAJ&pg=PA862].
  53. ↑ China : De Groot, Jan Jakob Maria (1912), Religion in China: universism. a key to the study of Taoism and Confucianism, 10, G. P. Putnam's Sons., p. 300. [13]
    Japon : Crump, Thomas (1992), The Japanese numbers game: the use and understanding of numbers in modern Japan, Routledge, pp. 39–40. ISBN 0-415-05609-8.
    Corèa : Hulbert, Homer Bezaleel (1909), The passing of Korea, Doubleday, Page & company, p. 426. [14].
  54. ↑ Cessna, Abby, "When Was Saturn Discovered?", Universe Today, 15 de novembre de 2009.
  55. ↑ Cain, Fraser, "Interesting Facts About Saturn", Universe Today, 7 de julhet de 2008.
  56. ↑ Cain, Fraser, "Who Discovered Saturn?", Universe Today, 27 de novembre de 2009.
  57. ↑ Kuiper, Gerard P., "Titan: a Satellite with an Atmosphere", Astrophysical Journal 100: 378–388. Bibcode 1944ApJ...100..378K. doi:10.1086/144679.
  58. ↑ "The Pioneer 10 & 11 Spacecraft", Mission Descriptions.
  59. ↑ Lebreton, Jean-Pierre et al. (Decembre de 2005), "An overview of the descent and landing of the Huygens probe on Titan", Nature 438 (7069): 758–764. Bibcode 2005Natur.438..758L. doi:10.1038/nature04347. PMID 16319826.
  60. ↑ "Probe reveals seas on Saturn moon", BBC News, 14 de març de 2007.
  61. ↑ "Astronomers Find Giant Lightning Storm At Saturn", ScienceDaily LLC (2007).

Bibliografia

[modificar | Modificar lo còdi]
  • (de) Ute Kehse, Polarlichter sind einzigartig – Cassini und Hubble werfen 25 Jahre alte Theorien über den Haufen, 19, febrier de 2005, Onlineportal der Zeitschrift Bild der Wissenschaft.
  • (de) Thorsten Dambeck, Saturnmond in Fetzen: Die Saturnringe könnten die Trümmer eines zerborstenen Mondes sein, Bild der Wissenschaft, setembre de 2006, S. 60–63, ISSN 0006-2375.
  • (de) Ronald Weinberger, Präzise Bestimmung der Rotation des Saturn, Naturwissenschaftliche Rundschau 59(12), S. 664–665 (2006), ISSN 0028-1050.
  • (en) Lovett, L.; Horvath, J.; Cuzzi, J. (2006), Saturn: A New View, New York : Harry N. Abrams, Inc.. ISBN 978-0-8109-3090-2.
  • (en) Karttunen, H.; Kröger, P.; et al. (2007), Fundamental Astronomy, New York: Springer, 5{a} edicion. ISBN 978-3-540-34143-7.
  • (fr) Philippe Morel (dir.), Au plus près de Saturne, Coedicion Vuibert / Société astronomique de France, decembre de 2005 (ISBN 2-7117-5362-X).
  • (fr) Laura Lovett, Joan Horvath e Jeff Cuzy, Saturne : De Galilée à la mission Cassini-Huygens, Editions de la Martinière, octòbre de 2006 (ISBN 2-7324-3486-8).

Sistèma Solar
(Estela : Lo Solelh)

Lo SolelhMercuriVènusLa LunaTèrraMartFòbos e DeimosCeresLa cencha d{{'}}asteroïdesJupitèrSatellits de JupitèrAnèus de JupitèrSaturneSatellits de SaturneAnèus de SaturneUranusSatellits d'UranusAnèus de UranusNeptunSatellits de NeptunAnèus de NeptunePlutonSatellits de PlutonHaumeaSatellits de HaumeaMakemakeLa cencha de KuiperÈrisDysnomiaThe Scattered DiscThe Hills CloudThe Oort Cloud

Planetas
Mercuri · Vènus · Tèrra · Mart · Jupitèr · Saturne · Uranus · Neptun

Planetas nanas
Cères · Pluton · Èris

Pichons còrses
Asteroïdes · Cencha d'asteroïdes · Cometas · Cencha de Kuiper · Objèctes eparses · Nívol d'Oort

Satellits
T (1) : Luna — M (2) : Fòbos · Deimos — J (67) : Io · Euròpa · Ganimèdes · Callisto — S (62) : Titan · Rhea · Mimas · Enceladus · Tethys · Dione — U (27) : Miranda · Ariel · Umbriel · Titània · Oberó — N (14) : Triton

Lista dels objèctes del Sistèma Solar · Galariá del Sistèma Solar
 

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Saturne_(planeta)&oldid=2400371 »