Vejatz lo contengut

Mercuri (planeta)

Modificar los ligams
Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
talha= Pels articles omonims, vejatz Mercuri.
Mercuri Mercuri : simbòl astronomic
Mercuri vist per MESSENGER, 30 de genièr de 2008.
Mercuri vist per MESSENGER,
30 de genièr de 2008.
Caracteristicas orbitalas (Epòca J2000.0)
Afèli 69 816 900 km
(0,466697 UA)
Perièli 46 001 200 km
(0,307499 UA)
Semiaxe major 57 909 050 km
(0,387098 UA)
Excentricitat 0,205630
Periòde de revolucion 87,9691 j
(0.240846 yr)
Periòde sinodic 115,88 j
Velocitat orbitala maximala 47,362 km/s
Nos ascendent 48,331°
Argument del perièli 29,124°
Satellits 0
Caracteristicas fisicas
Rai eqüatorial 2 439,7 ± 1,0 km
(0,3829 Tèrra)
Superfícia 7,48 × 107 km²
(0,147 Tèrra)
Volum 6,083 × 1010 km³
(0,056 Tèrra)
Massa 3,3022 × 1023 kg
(0,055 Tèrra)
Gravitat a la superfícia 3,7 m/s²
(0,38 g)
Velocitat de liberacion 4,25 km/s
Periòde de rotacion
(jorn sideral) 		58,646 j
(1 407,5 h)
Velocitat de rotacion
(a l’eqüator) 		10 892 km/h
Inclinason de l’axe 2,04′ ± 0,08′
Albedo mejan 0,068 (Bond)
0,142 (geom.)
Temperatura de superfícia Min. : 80 K
Mej. : 340 K
Max. : 700 K
Caracteristicas de l'atmosfèra
Pression atmosferica 10−15 bar
Oxigèn : O 42 %
Sòdi : Na 29 %
Idrogèn : H 22 %
Èli : He 6 %
Potassi : K 0,5 %

Mercuri es la planeta del Sistèma Solar pus pròcha del Solelh e la pus pichona (que Pluton es pas mai considerada coma una planeta). Fa partida de las planetas terrèstras o telluricas. A practicament pas d'atmosfèra e sa superficia es claufida de cratèrs. A pas cap de satellits naturals nimai d'anèls. Ja qu'es talament a ras del Solelh, la temperatura a la superficia pòt arribar fins a 450 °C.

Probablament per encausa de son movement, aparentament rapid, a travèrs lo cèl crepuscular, los romans la bategèron del nom del dieu del comèrci, dels viatges e messatgièr dels dieus de la mitologia romana, Mercuri, que se podiá desplaçar a una velocitat granda gràcias a sas sandalas e son casc qu'avián d'alas.

Caracteristicas fisicas

[modificar | Modificar lo còdi]
Comparason dei talhas dei planetas terrèstras (de senèstra a drecha) : Mercuri, Vènus, Tèrra e Mart.

Mercuri fa partida dei quatre planetas rocassosas ambé Vènus, la Tèrra e Mart. Sa densitat egala a 5,427 es d'alhors la segonda dau Sistèma Solar après la Tèrra. Sa massa representa 5,5% de la massa terrèstra e son diamètre, environ 4 880 km, 38%. Es donc la pus pichona planeta dau Sistèma Solar. Ansin, certanei satellits son pus gròs que Mercuri, coma Ganimèdes qu'orbita a l'entorn de Jupitèr. De mai, coma la màger part dei satellits importants dau Sistèma Solar, Mercuri a pas d'atmosfèra.

Estructura intèrna

[modificar | Modificar lo còdi]
Esquèma simplificat de l'estructura intèrna de Mercuri.

Mercuri sembla de se compausar de 70% d'elements metallics e de 30% de silicats[1]. Sa densitat pòu adurre d'informacions sus son estructura intèrna. D'efèct, per que Mercuri ague una densitat tant auta, lo nuclèu es supausat de contenir de quantitats importantas de fèrre[2]. De mai, lo volum dau nuclèu es estimat a 42% dau volum totau de la planeta contra 17% per la Tèrra. Ansin, de recèrcas recentas suggerisson que Mercuri se compausa d'un important nuclèu en fusion[3] [4] enviroutat per un mantèu de silicats d'una espessor de 500 a 700 quilomètres[5] [6]. Enfin, l'interior de la planeta es recubèrt per una crosta d'una autor estimada entre 100 e 300 quilomètres[7].

Divèrseis ipotèsis existisson per explicar lo taus de fèrre dins la composicion de Mercuri, largament superior a respèct d'autrei planetas dau Sistèma Solar. La premiera e la principala a l'ora d'ara es que Mercuri èra inicialament un còrs amb un repòrt metaus/silicats similar a un meteorit de tipe condrita amb una massa quasi egala a 2,25 còps sa massa actuala[8]. Au començament dau Sistèma Solar, Mercuri podriá èsser estat picat per un còrs d'unei centenaus de quilomètres[8]. L'impacte auriá adonc projectat au luench la màger part dau mantèu e de la crosta[8].

Una segonda ipotèsi es que Mercuri aviá originalament una massa dobla de sa massa actuala enterin que l'energia emesa per lo Soleu èra pas encara estabilizada. Lo mecanisme de contraccion dau proto-Soleu auriá entraïnat de temperaturas a l'entorn de Mercuri compresas entre 2 200 °C e 3 200 °C, ambé de maximums fins a 10 000 °C[9]. Fàcia a aquelei temperaturas, la màger part de la superficia de la planeta se seriá evaporada per formar una atmosfèra de materiaus rocassós que foguèron puei dispersats per lo vent solar[9]. Enfin, la darriera ipotèsi supausa que lei materiaus leugiers dei regions pròchas dau Soleu serián estats entraïnats au luench per lo vent solar durant la formacion de Mercuri[10].

Cada ipotèsi preditz una composicion diferenta per la superficia de Mercuri. Doas missions espacialas, MESSENGER e BepiColombo, podrián donc donar una respònsa quand arribaràn a l'entorn de la planeta[11].

Geologia de la superficia

[modificar | Modificar lo còdi]

L'istòria geologica de la planeta es devesida en 5 èras. Son dichas pre-Tolstojan, Tolstojan, Calorian, Mansurian e Kuiperian. Lei limitats entre leis èras son solament relativas[12]mai la superficia foguèt largament bombardada per d'asteroïdes e de cometas entre -4,6 e -3,8 miliards d'annadas[13]. Durant aqueu periòde, la planeta foguèt tanben volcanicament activa[14]. Ansin, la superficia e l'aparéncia de Mercuri son pron similaras a la Luna ambé de cratèrs d'impacte fòrça nombrós, de plans de lava e una abséncia d'activitat geologica dempuei tres miliards d'annadas. Lei relèus observables son donc relativament identics e son dichs [15] [16]:

  • trach albedo per lei zonas amb un albedo particular.
  • dorsa per lei crestas.
  • montes per lei montanhas.
  • planitiae per lei plans.
  • rupes per lei desbauç.
  • valles per lei vaus.

Bacins e cratèrs d'impacte

[modificar | Modificar lo còdi]
Lo bacin Caloris es entre lei cratèrs d'impacte lei pus importants dau Sistèma Solar.

Dau fach de l'abséncia d'atmosfèra espessa, lei cratèrs de Mercuri presentan de diamètres variant de cavitats pichonas fins a de bacins d'impacte d'unei centenaus de quilomètres. Quinze bacins d'impacte importants son estats identicats a la superficia de Mercuri. A l'ora d'ara, lo pus grand conegut es lo bacin Caloris amb un diamètre de 1 550 km[17]. Pareisson dins totei leis estats de descomposicion possibles, de cratèrs relativament recents a de vestigis fòrça escafats. Coma per la Luna, lei cratèrs pus recents de la superficia de Mercuri mòstran un sistèma de rais. Ansin, la diferéncia principala ambé lei cratèrs lunars es la quantitat pus pichona de materiaus ejectats per leis impactes en causa de la gravitat superiora de Mercuri[12].

Cratèrs ambé cavitat d'afondrament

[modificar | Modificar lo còdi]

Certanei cratèrs de Mercuri an una forma irregulara o de depressions dins sei fons. Son generalament pas associats ambé de depaus volcanics mai lor colar es sovent diferenta dau rèsta de la superficia. Per exemple, lo cratèr Praxiteles es arange. L'ipotèsi principala per explicar aqueu fenomèn supausa una origina volcanica. D'efèct, podrián èsser lo resultat d'afondraments causats per l'afondrament de chambras magmaticas pròchas de la superficia.

Plans

[modificar | Modificar lo còdi]

Dos tipes de plan son presents sus Mercuri[12] [18]. Lo premier tipe es dich plan inter-cratèrs. Es lo plan situat entre lei regions de cratèrs. Es la superficia visibla pus anciana mai seis originas (impactes o volcanisme) son totjorn desconegudas[19]. La distribucion d'aqueu tipe de plan es unifòrma per tota la superficia de la planeta. Lo segond tipe de plan es dich plan lisc. Es probablament d'origina volcanica e similar ai mars lunaras. Enfin, un tresen tipe podriá existir dins lo fons dau cratèr Caloris mai son origina es egalament desconeguda. Lei scientifics esitan entre una origina volcanica o una origina liada ai materiaus en fusion après l'impacte[12].

Plecs de la superficia

[modificar | Modificar lo còdi]

Una caracteristica excepcionala de Mercuri es lo nombre important de plecs cisalhant lei plans. Se supausa que pendent son refrejament la planeta se contractèt entraïnant l'aparicion de deformacions de la superficia. Aquelei plecs pòdon tanben s'observer sus d'autrei relèus coma de cratèrs o de plans liscs. En consequéncia, sei formacions aguèron luòc après lo bombardament de la planeta e lo refrejament de plans volcanics.

Geografia

[modificar | Modificar lo còdi]

La superficia de Mercuri es devesida en quinze quadrangles. Certanei son encara mau o pas cartografiats :

Numèro Fotografia Nom Zona Relèus principaus
H-1 Borealis Dau pòl nòrd a la latitud 67° Bacin Goethe, Bacin Skinakas, Borealis Planitiae, Cratèr Aristoxenes, Cratèr Verdi,
H-2 Victoria De la longitud 0 a 90°, de la latitud 21 a 66° Antoniadi Dorsum, Cratèr Abedin, Cratèr Praxiteles, Cratèr Rodin, Cratèr Sholem Aleichem, Cratèr Stravinsky, Cratèr Vyasa, Victoria Rupes
H-3 Shakespeare De la longitud 90 a 180°, de la latitud 21 a 66° Budh Planitia, Cratèr Degas, Cratèr Gibran, Cratèr Scarlatti, Cratèr Shakespeare, Cratèr To Ngoc Van, Cratèr Verdi, Cratèr Zola, Odin Planitia, Sobkou Planitia, Suisei Planitia
H-4 - Liguria De la longitud 270 a 180°, de la latitud 21 a 66° Bacin Caloris, Caloris Montes, Cratèr Apollodorus, Cratèr Atget, Cratèr Cunningham, Cratèr Kertész, Cratèr Munch, Cratèr Munkácsy, Cratèr Navoi, Cratèr Nawahi, Cratèr Oskison, Cratèr Poe, Cratèr Sander, Pantheon Fossae, Raditladi Basin
H-5 - Apollonia De la longitud 360 a 270°, de la latitud 21 a 66° Cratèr Copland, Cratèr De Graft, Cratèr Hokusai, Cratèr Rachmaninoff
H-6 Kuiper De la longitud 0 a 72°, de la latitud -22 a 22° Cratèr Abu Nuwas, Cratèr Aśvaghosa, Cratèr Calvino, Cratèr Dominici, Cratèr Hemingway, Cratèr Hiroshige, Cratèr Homer, Cratèr Hun Kal, Cratèr Kuiper, Cratèr Lermontov, Cratèr Molière, Cratèr Murasaki, Cratèr Polygnotus, Cratèr Rudaki, Cratèr Sinan, Cratèr Titian, Cratèr Yeats, Goldstone Vallis, Haystack Vallis, Santa María Rupes, Simeiz Vallis
H-7 Beethoven De la longitud 72 a 144°, de la latitud -22 a 22° Cratèr Beethoven, Cratèr Boethius, Cratèr Glinka, Cratèr Raphael, Cratèr Sullivan, Cratèr Vivaldi
H-8 Tolstoj De la longitud 144 a 216°, de la latitud -22 a 22° Cratèr Hovnatanian, Cratèr Moody, Cratèr Mozart, Cratèr Qi Baishi, Cratèr Raden Saleh, Cratèr Tolstoj, Tir Planitia
H-9 - Solitudo Criophori De la longitud 216 a 288°, de la latitud -22 a 22° Beagle Rupes, Cratèr Benoit, Cratèr Eastman, Cratèr Eminescu, Cratèr Enwonwu, Cratèr Izquierdo, Cratèr Lange, Cratèr Sveinsdóttir, Cratèr Xiao Zhao
H-10 - Pieria De la longitud 288 a 360°, de la latitud -22 a 22° Cratèr Berkel, Cratèr Derain, Cratèr Picasso
H-11 Discovery De la longitud 0 a 90°, de la latitud -21 a -66° Adventure Rupes, Arecibo Vallis, Cratèr Africanus Horton, Cratèr Ibsen, Cratèr Matabei, Cratèr Petrarch, Cratèr Rameau, Cratèr Schubert, Discovery Rupes, Resolution Rupes
H-12 Michelangelo De la longitud 90 a 180°, de la latitud -21 a -66° Cratèr Basho, Cratèr Matisse, Cratèr Michelangelo, Hero Rupes
H-13 - Solitudo Persephones De la longitud 180 a 270°, de la latitud -21 a -66° Cratèr Amaral, Cratèr Beckett
H-14 - Cyllene De la longitud 270 a 360°, de la latitud -21 a -66° Cratèr Debussy, Cratèr Rembrandt
H-15 Bach Dau pòl sud a la latitud -67° Cratèr Bach, Cratèr Chao Meng-Fu

Atmosfèra e condicions de superficia

[modificar | Modificar lo còdi]
Fotografia de Mercuri per la sonda Mariner 10.

Mercuri es tròp pichon per retenir una atmosfèra permanenta. Pasmens, podriá aver una exosfèra tèuna[20] facha d'idrogèn, d'èli, d'oxigèn, de calci, de sòdi, de potassi e de magnèsi[21]. Aquela exosfèra seriá pas establa : seis atòms serián de lònga perduts e ganhats a partir de divèrsei fònts. Leis atòms d'idrogèn e d'èli vendrián de la difusion dei particulas dau vent solar dins la magnetosfèra de Mercuri. La desintegracion deis elements radioactius de la crosta de la planeta podrián explicar la preséncia d'èli, de sòdi e de potassi. Dins aquò, la sonda MESSENGER mostrèt que leis emissions de sòdi son localizadas vèrs lei pòls magnetics. Podrián donc èsser lo resultat d'una interaccion particulara entre la crosta e la magnetosfèra[22].

La temperatura mejana de la superficia es 169,5 °C. Pasmens, varia de −170 °C a 430 °C[23] ambé l'exposicion au Soleu e l'excentricitat de l'orbita de Mercuri en causa de l'abséncia d'atmosfèra. Ansin, podriá montar a 430 °C au perièli mai solament 280 °C a l'afèli per la fàcia esclairada[24]. De l'autre caire de la planeta, la temperatura mejana es aperaquí −170 °C mai podriá descendre a −180 °C dins lo fons dei cratèrs jamai esclairats per la lutz solara a l'entorn dei pòls[25] [26].

Camp magnetic e magnetosfèra

[modificar | Modificar lo còdi]

Maugrat sa talha pichona e sa rotacion lenta, Mercuri a un camp magnetic significatiu e estable descubèrt en 1974 per la sonda Mariner 10. Son intensitat mejana representa 1,1% dau camp magnetic terrèstre amb una valor mesurada a 300 nT a l'eqüator[27] [28]. Lei pòls de Mercuri son quasi alinhats ambé leis axes dau camp magnetic. Son origina es probablament un efèct dinamo entraïnat per la circulacion de fèrre liquid dins lo nuclèu de la planeta[29] [30]. L'intensitat dau camp magnetic es sufisenta per desviar lo vent solar e crear una magnetosfèra d'una talha inferiora au diamètre de la Tèrra[22]. Dins aquò, la mission MESSENGER observèt en 2008 d'interaccions entre lo camp magnetic de Mercuri e aqueu dei particulas dau vent solar. La consequéncia es la formacion de vortèx magnetic laissant passar de particulas dirèctament vèrs la superficia[31].

Orbita e rotacion

[modificar | Modificar lo còdi]

L'orbita de Mercuri a una excentricitat auta egala a 0,22. Sa distància a respèct dau Soleu vària donc entre 46 e 70 milions de quilomètres e lo periòde orbitau es environ 88 jorns. De mai, Mercuri a una resonància 3:2. Es a dire que la planeta realiza dos orbitas a l'entorn dau Soleu enterin que fa tres rotacions a l'entorn de son axe. Aquel axe es solament clinat de 0,027°. L'enclinasion de son orbita a respèct dau plan ecliptic es egala a 7°.

Satellits

[modificar | Modificar lo còdi]

Mercuri a ges de satellits naturaus.

Observacion

[modificar | Modificar lo còdi]

Mercuri a una magnitud variant entre -2,3 (pus brilhanta que Sirius) e 5,7. L'uelh uman pòu donc facilament veire Mercuri mai l'observacion es complicada per la proximitat dau Soleu. Lei periòdes d'observacions son donc solament situats au començament o a la fin de la nuech. Ansin, lo telescòpi espacial Hubble pòu pas observar Mercuri en causa dei règlas de seguretat per evitar un contacte dirècte ambé lo Soleu[32]. Generalarament, lei condicions d'observacion son melhoras dins l'emisfèri sud car l'elongacion de Mercuri se debana d'ivèrn quand la nuech se lèva d'ora[33].

Coma la Luna, Mercuri presenta de fasas. Pasmens, lei fasas « novèla » e « plena » son generalament invisiblas dempuei la Tèrra en causa dau Soleu. Pasmens, la planeta se pòu veire durant leis eclipsis solars[34]. Mercuri mòstra tanben un movement aparent retrograd variant de 8 a 15 jorns segon lei posicions dei doas planetas[1].

Recèrca e exploracion

[modificar | Modificar lo còdi]

Astronòms ancians

[modificar | Modificar lo còdi]

Lei premiereis observacions conegudas sus Mercuri foguèron fachas per leis Assirians durant lo sègle XIV avC[35]. Lei Babilonians acomencèron seis observacions pendent lo Millenni I avC. Lo nom de Mercuri èra adonc Nabu segon lo nom dau dieu messatgier de la religion babiloniana[36].

En Euròpa, lei Grècs ancians nomèron la planeta Στίλβων (Stilbon) e Ἑρμάων (Hermaon)[37]. Puei, lo nom vèn Apollo quand la planeta foguèt visibla de matin e sobretot Hermes quand foguèt visibla de sera. Dins aquò, vèrs lo sègle IV avC, leis astronòms comprenguèron que lei dos astres èran identics. Après lei Grècs, lei Romans nominèron la planeta Mercuri, l'equivalent dau dieu messatgier Hermes, en causa de son movement rapid dins lo cèu[38]. L'astronòm Ptolemèu evoquèt la possibilitat dei transits solars de Mercuri[39].

Vèrs lo sègle XI, l'astronòm andalós Abū Ishāq Ibrāhīm al-Zarqālī depintèt una orbita geocentrica ovala per la planeta. D'autreis astronòms arabis observèron e imaginèron l'existéncia dei transits de Mercuri e Vènus entre lei sègles XII e XIII[40]. Enfin, durant lei sègles XV e XVI, leis astronòms indian Nilakantha Somayaji e europèu Tycho Brahe creèron de sistèmas geocentrics ambé Mercuri orbitant a l'entorn dau Soleu[41].

Recèrca ambé lei telescòpis terrèstres

[modificar | Modificar lo còdi]
Carta de Mercuri facha per Eugène Antoniadi en 1934.

Lei premiereis observacions amb un telescòpi dempuei la Tèrra foguèron realizadas per Galileo Galilei durant lo començament dau sègle XVII mai sa luneta aviá pas la poissença per veire lei fasas de la planeta. Puei, en 1631, Pèire Gassend veguèt un transit solar de Mercuri predich per Johannes Kepler. Enfin, en 1639, Giovanni Battista Zupi, amb un telescòpi pus poderós que Galilei, descubriguèt lei fasas de Mercuri demostrant son orbita a l'entorn dau Soleu[1].

Dins aquò, lei dificultats per observar Mercuri entraïnèron un interès mendre per son estudi. En 1800, Johann Schröter imaginèt de montanhas autas de 20 quilomètres. A partir d'aqueu trabalh, Friedrich Bessel estimèt lo periòde de rotacion a 24 oras e l'enclinason de l'axe de rotacion egala a 70°[42]. Pendent lei annadas 1880, Giovanni Schiaparelli cartografièt la planeta e prepausèt una rotacion sincròna coma per la Tèrra e la Luna[43]. Enfin, la cartografia foguèt melhorada per Eugenios Antoniadi en 1934.

En 1962, lei Sovietics de la còla de Vladimir Kotelnikov acomencèron d'observacions radar de la planeta[44] [45] [46]. Lo periòde de rotacion foguèt calculat tornarmai en 1965 per Gordon Pettengill. Trobèt una valor egala a 59 jorns[47]. Aqueu resultat foguèt una sospressa per lei scientifics car l'ipotèsi de la rotacion sincròna èra fòrça escampada. l'explicacion foguèt atrobada per l'Italian Giuseppe Colombo que prepausèt l'existéncia d'una resonància 3:2[48].

Lei telescòpis actuaus son tornarmai capables d'observar la superficia de Mercuri e d'obtenir de detalhs novèus. Ansin, un bacin d'impacte dich Bacin Skinakas, pus grand que lo Bacin Caloris, foguèt probablament descubèrt dins una zona desconeguda de la planeta[49]. Enfin, una cartografia novèla foguèt facha per lo telescòpi radar d'Arrecibo amb una resolucion de 5 km[50].

Exploracion ambé de missions espacialas

[modificar | Modificar lo còdi]

Coma la planeta es pròcha dau Soleu e a pas d'atmosfèra per alentir lo movement dei sondas, lei manòbras per la mesa en orbita necessitan d'aver una quantitat de carburant pus importanta que per s'escapar dau Sistèma Solar. Ansin, solament doas sondas espacialas son estadas mandadas vèrs Mercuri. Lei doas foguèron estatsunidencas :

Misssion Mariner 10

[modificar | Modificar lo còdi]
La sonda Mariner 10 mandada per la NASA.

La sonda Mariner 10 realizèt tres susvoladas de Mercuri en 1974 e 1975. Transmetèt lei premiers imatges de la planeta, especialament son aspèct craterizat[51]. La sonda descurbiguèt egalament lei plecs de la superficia e la preséncia dau camp magnetic de Mercuri e sa semblança amb aqueu de la Tèrra. Pasmens, durant lei susvoladas, la sonda observèt malurosament tres còps la mema fàcia. Ansin, la sonda poguèt just cartografiar 45% de la superficia avans d'agotar son carburant lo 24 de març de 1975.

Mission MESSENGER

[modificar | Modificar lo còdi]

La mission MESSENGER (per MErcury Surface, Space ENvironment, GEochemistry and Ranging) foguèt mandada dempuei la Tèrra en 2004 per la NASA. Après unei correccions de trajectòria a l'entorn de la Tèrra e de Vènus, la sonda realizèt tres susvoladas de Mercuri en 2008 e 2009[52] [53]. Pendent sei susvoladas, la sonda capitèt de cartografiar una partida de l'emisfèri non observat per Mariner 10. La mesa en orbita definitiva deuriá aver luòc en març de 2011. La sonda auriá sièis objectius d'estudiar : la densitat auta de Mercuri, son istòria geologica, la natura dau camp magnetic, l'estructura de l'interior de la planeta, la preséncia d'aiga ai pòls e l'origina de l'atmosfèra tèuna.

Cultura

[modificar | Modificar lo còdi]
Estatua romana dau dieu Mercuri.

Mitologias ancianas

[modificar | Modificar lo còdi]

Per leis Assirians, Mercuri èra nomada « Udu-idim-gu-ud » (la planeta bombant) segon lei tauletas Mul.Apin. Enterin, lei Babilonians la nomarián Nabu segon lor dieu messatgier. Lei Grècs e lei Romans nominèron tanben la planeta segon lo nom dau dieu messatgier de lor religion, respectivament Ermès e Mercuri. Puei, lei Vikings li associèron lor dieu Odin e lo dimècres. En China, Mercuri foguèt associada ambé lo nòrd e l'aiga[54]. Dins l'Indoïsme, Mercuri es dich Boda[55]. Enfin, la civilizacion maia considerèt Mercuri coma un chòt messatgier dau monde sosterranh[56].

Referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ 1,0 1,1 et 1,2 Strom, Robert G.; Sprague, Ann L. (2003). Exploring Mercury: the iron planet. Springer.
  2. ↑ Lyttleton, R. A. (1969). "On the Internal Structures of Mercury and Venus". Astrophysics and Space Science 5 (1): 18.
  3. ↑ Gold, Lauren (3 de mai de 2007). "Mercury has molten core, Cornell researcher shows". Chronicle Online (Cornell University). [1].
  4. ↑ Finley, Dave (3 de mai de 2007). "Mercury's Core Molten, Radar Study Shows". National Radio Astronomy Observatory. [2].
  5. ↑ Spohn, Tilman; Sohl, Frank; Wieczerkowski, Karin; Conzelmann, Vera (2001). "The interior structure of Mercury: what we know, what we expect from BepiColombo". Planetary and Space Science 49 (14–15): 1561–1570.
  6. ↑ Gallant, R. 1986. The National Geographic Picture Atlas of Our Universe. National Geographic Society, 2nd edition.
  7. ↑ Anderson, J. D.; et al. (July 10, 1996). "Shape and Orientation of Mercury from Radar Ranging Data". Icarus (Academic press) 124: 690–697
  8. ↑ 8,0 8,1 et 8,2 Benz, W.; Slattery, W. L.; Cameron, A. G. W. (1988). "Collisional stripping of Mercury’s mantle". Icarus 74 (3): 516–528.
  9. ↑ 9,0 et 9,1 Cameron, A. G. W. (1985). "The partial volatilization of Mercury". Icarus 64 (2): 285–294.
  10. ↑ Weidenschilling, S. J. (1987). "Iron/silicate fractionation and the origin of Mercury". Icarus 35 (1): 99–111.
  11. ↑ "BepiColombo". ESA Science & Technology. European Space Agency. [3]
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 et 12,3 P. D. Spudis (2001). "The Geological History of Mercury". Workshop on Mercury: Space Environment, Surface, and Interior, Chicago: 100. [4]
  13. ↑ Strom, Robert (September 1979). "Mercury: a post-Mariner assessment". Space Science Reviews 24: 3–70.
  14. ↑ Head, James W.; Solomon, Sean C. (1981). "Tectonic Evolution of the Terrestrial Planets". Science 213 (4503): 62–76.
  15. ↑ Blue, Jennifer (April 11, 2008). "Gazetteer of Planetary Nomenclature". US Geological Survey. [5]
  16. ↑ Grayzeck, Ed. "MESSENGER Web Site". Johns Hopkins University. [6]
  17. ↑ Shiga, David (January 30, 2008). "Bizarre spider scar found on Mercury's surface". NewScientist.com news service. [7]
  18. ↑ Wagner, R. J.; Wolf, U.; Ivanov, B. A.; Neukum, G. (October 4–5, 2001). "Application of an Updated Impact Cratering Chronology Model to Mercury' s Time-Stratigraphic System". Workshop on Mercury: Space Environment, Surface, and Interior. Proceedings of a workshop held at The Field Museum.. Chicago, IL: Lunar and Planetary Science Institute. p. 106.
  19. ↑ R.J. Wagner et al., « Application of an Updated Impact Cratering Chronology Model to Mercury's Time-Stratigraphic System », dans Workshop on Mercury: Space Environment, Surface, and Interior, Chicago, 2001, p. 106
  20. ↑ Domingue, Deborah L. et al. (August 2009). "Mercury's Atmosphere: A Surface-Bounded Exosphere". Space Science Reviews 131 (1–4): 161–186.
  21. ↑ McClintock, William E.; Vervack Jr., Ronald J.; Bradley, E. Todd et al. (2009). "MESSENGER Observations of Mercury’s Exosphere: Detection of Magnesium and Distribution of Constituents". Science 324 (5927): 610–613.
  22. ↑ 22,0 et 22,1 Beatty, J. Kelly; Petersen, Carolyn Collins; Chaikin, Andrew (1999). The New Solar System. Cambridge University Press.
  23. ↑ Prockter, Louise (2005). Ice in the Solar System. Volume 26. Johns Hopkins APL Technical Digest. https://web.archive.org/web/20060911205118/http://www.jhuapl.edu/techdigest/td2602/Prockter.pdf.
  24. ↑ Lewis, John S. (2004). Physics and Chemistry of the Solar System (2nd ed.). Academic Press. p. 463.
  25. ↑ Murdock, T. L.; Ney, E. P. (1970). "Mercury: The Dark-Side Temperature". Science 170 (3957): 535–537.
  26. ↑ Ingersoll, Andrew P.; Svitek, Tomas; Murray, Bruce C. (November 1992). "Stability of polar frosts in spherical bowl-shaped craters on the moon, Mercury, and Mars". Icarus 100 (1): 40–47.
  27. ↑ Seeds, Michael A. (2004). Astronomy: The Solar System and Beyond (4th ed.). Brooks Cole.
  28. ↑ Williams, David R. (January 6, 2005). "Planetary Fact Sheets". NASA National Space Science Data Center. http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html.
  29. ↑ Christensen, Ulrich R. (2006). "A deep dynamo generating Mercury's magnetic field". Nature 444 (7122): 1056–1058.
  30. ↑ Spohn, T.; Sohl, F.; Wieczerkowski, K.; Conzelmann, V. (2001). "The interior structure of Mercury: what we know, what we expect from BepiColombo". Planetary and Space Science 49 (14–15): 1561–1570.
  31. ↑ Steigerwald, Bill (June 2, 2009). "Magnetic Tornadoes Could Liberate Mercury's Tenuous Atmosphere". NASA Goddard Space Flight Center. [8]
  32. ↑ Baumgardner, Jeffrey; Mendillo, Michael; Wilson, Jody K. (2000). "A Digital High-Definition Imaging System for Spectral Studies of Extended Planetary Atmospheres. I. Initial Results in White Light Showing Features on the Hemisphere of Mercury Unimaged by Mariner 10". The Astronomical Journal 119: 2458–2464.
  33. ↑ Patrick Kelly, ed. (2007). Observer's Handbook 2007.
  34. ↑ Tunç Tezel (January 22, 2003). "Total Solar Eclipse of 2006 March 29". Department of Physics at Fizik Bolumu in Turkey. [9]
  35. ↑ chaefer, Bradley E. (May 2007). "The Latitude and Epoch for the Origin of the Astronomical Lore in Mul.Apin". American Astronomical Society Meeting 210, #42.05 (American Astronomical Society). http://cdsads.u-strasbg.fr/abs/2007AAS...210.4205S.
  36. ↑ Staff (2008). "MESSENGER: Mercury and Ancient Cultures". NASA JPL. [10]
  37. ↑ H.G. Liddell and R. Scott; rev. H.S. Jones and R. McKenzie (1996). Greek–English Lexicon, with a Revised Supplement (9th ed.). Oxford: Clarendon Press. pp. 690 and 1646.
  38. ↑ Antoniadi, Eugène Michel; Translated from French by Moore, Patrick (1974). The Planet Mercury. Shaldon, Devon: Keith Reid Ltd. pp. 9–11.
  39. ↑ Goldstein, Bernard R. (February 1996), "The Pre-telescopic Treatment of the Phases and Apparent Size of Venus", Journal for the History of Astronomy: 1
  40. ↑ Ansari, S. M. Razaullah (2002). "History of oriental astronomy: proceedings of the joint discussion-17 at the 23rd General Assembly of the International Astronomical Union, organised by the Commission 41 (History of Astronomy), held in Kyoto, August 25–26, 1997". Springer. p. 137.
  41. ↑ amasubramanian, K.; Srinivas, M. S.; Sriram, M. S. (1994). "Modification of the Earlier Indian Planetary Theory by the Kerala Astronomers (c. 1500 AD) and the Implied Heliocentric Picture of Planetary Motion". Current Science 66: 784–790. [11]
  42. ↑ Colombo, G.; Shapiro, I. I.. "The Rotation of the Planet Mercury". SAO Special Report #188R. [12]
  43. ↑ Holden, E. S. (1890). "Announcement of the Discovery of the Rotation Period of Mercury [by Professor Schiaparelli"]. Publications of the Astronomical Society of the Pacific 2 (7): 79.
  44. ↑ Evans, J. V.; Brockelman, R. A.; Henry, J. C.; Hyde, G. M.; Kraft, L. G.; Reid, W. A.; Smith, W. W. (1965). "Radio Echo Observations of Venus and Mercury at 23 cm Wavelength". Astronomical Journal 70: 487–500.
  45. ↑ Moore, Patrick (2000). The Data Book of Astronomy. New York: CRC Press. p. 483.
  46. ↑ Butrica, Andrew J. (1996). "Chapter 5". To See the Unseen: A History of Planetary Radar Astronomy. NASA History Office, Washington D.C.. [13]
  47. ↑ Pettengill, G. H.; Dyce, R. B. (1965). "A Radar Determination of the Rotation of the Planet Mercury". Nature 206 (1240): 451–2.
  48. ↑ Colombo, G. (1965). "Rotational Period of the Planet Mercury". Nature 208: 575.
  49. ↑ L. V. Ksanfomality (2006). "Earth-based optical imaging of Mercury". Advances in Space Research 38: 594.
  50. ↑ Harmon, J. K. et al. (2007). "Mercury: Radar images of the equatorial and midlatitude zones". Icarus 187: 374.
  51. ↑ Phillips, Tony (October 1976). "NASA 2006 Transit of Mercury". SP-423 Atlas of Mercury. NASA. [14]
  52. ↑ "Countdown to MESSENGER's Closest Approach with Mercury". Johns Hopkins University Applied Physics Laboratory. January 14, 2008. [15]
  53. ↑ "MESSENGER Gains Critical Gravity Assist for Mercury Orbital Observations". MESSENGER Mission News. September 30, 2009. [16]
  54. ↑ Kelley, David H.; Milone, E. F.; Aveni, Anthony F. (2004). Exploring Ancient Skies: An Encyclopedic Survey of Archaeoastronomy. Birkhäuser.
  55. ↑ Pujari, R.M.; Kolhe, Pradeep; Kumar, N. R. (2006). Pride of India: A Glimpse Into India's Scientific Heritage. Samskrita Bharati.
  56. ↑ Milbrath, Susan (1999). Star Gods of the Maya: Astronomy in Art, Folklore and Calendars. University of Texas Press.

Sistèma Solar
(Estela : Lo Solelh)

Lo SolelhMercuriVènusLa LunaTèrraMartFòbos e DeimosCeresLa cencha d{{'}}asteroïdesJupitèrSatellits de JupitèrAnèus de JupitèrSaturneSatellits de SaturneAnèus de SaturneUranusSatellits d'UranusAnèus de UranusNeptunSatellits de NeptunAnèus de NeptunePlutonSatellits de PlutonHaumeaSatellits de HaumeaMakemakeLa cencha de KuiperÈrisDysnomiaThe Scattered DiscThe Hills CloudThe Oort Cloud

Planetas
Mercuri · Vènus · Tèrra · Mart · Jupitèr · Saturne · Uranus · Neptun

Planetas nanas
Cères · Pluton · Èris

Pichons còrses
Asteroïdes · Cencha d'asteroïdes · Cometas · Cencha de Kuiper · Objèctes eparses · Nívol d'Oort

Satellits
T (1) : Luna — M (2) : Fòbos · Deimos — J (67) : Io · Euròpa · Ganimèdes · Callisto — S (62) : Titan · Rhea · Mimas · Enceladus · Tethys · Dione — U (27) : Miranda · Ariel · Umbriel · Titània · Oberó — N (14) : Triton

Lista dels objèctes del Sistèma Solar · Galariá del Sistèma Solar
 

Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Mercuri_(planeta)&oldid=2447611 »