Max Roqueta

Max Roqueta
Naissença	8 de decembre de 1908, Argelièrs
Decès	22 de junh de 2005, Montpelhièr
Ocupacion	Escrivan, Mètge
Òbras
Verd Paradís, ...

Max Roqueta (Argelièrs, lo 8 de decembre de 1908 - Montpelhièr, 22 de junh de 2005) foguèt un escrivan occitan del país de Montpelhièr. Es, amb Joan Bodon, Bernat Manciet, Marcela Delpastre e Robèrt Lafont, un dels autors màgers de la literatura occitana del sègle XX. A l'encòp poeta, contaire e autor dramatic, una granda part de son òbra narrativa es recampada dins las garbas de sos Verd Paradís. Son activisme social e cultural foguèt considerable que presidiguèt l'Institut d'Estudis Occitans de 1952 a 1957 e aguèt un ròtle màger dins la recuperacion e l'espandiment del jòc del tambornet en crear en genièr de 1939 la Federacion Francesa del Jòc de Tambornet.

Biografia

Max Roqueta nasquèt lo 8 de decembre de 1908 a Argelièrs, vilatjòt del Montpelhierenc, dins la val mejana d’Erau. Son paire, Constantin Roqueta, qu'èra viticultor li faguèt descobrir l'escritura occitana mentre que sa maire Adèla Altairac li ensenhèt l'amor de la poesia. Faguèt sos primièrs estudis a l'escòla de son vilatge. La vida de l'enfant se vegèt trebolada quand, a mand d'arribar als 10 ans, una epidemia de gripa espanhòla devastèt lo país e emportèt sa maire. L'an seguent partiguèt per la capitala, Montpelhièr, far sos estudis al Pichon Licèu de la carrièra Lakanal. Aprèp d’estudis segondaris al Licèu de Montpelhièr, seguiguèt d’estudis medicals dins la Facultat que s’i formèt Rabelais e que i ensenhèt Rondelet. Sa vocacion d’escrivan espeliguèt fòrça d'ora e durant aqueles estudis superiors, fondèt, en 1928, Le Nouveau Languedoc, associacion dels estudiants lengadocians e gropament d’accion regionalista que presidís Joan Lesaffre e que el ne venguèt vicepresident amb Rogièr Barta. Assegurèt tanben las foncions de secretari de la Seccion Corporativa, la Corpo de Medecina e las de delegat dels estudiants en medecina a l’Associacion Generala dels Estudiants de Montpelhièr.

De genièr de 1928 a novembre de 1930, se nòta, dins Lou libre d’Aur dels Dissabtièrs, sa participacion als acamps e popianadas d’aquela gaia societat montpelhierenca, de cotria amb d'autres escrivans e intellectuals d'aquela epòca coma Renat Tulet, Josep Sebastià Pons e lo mèstre d’òbra L’Escotaire- Francés Deseuse.

L’internat de medecina, seguit de tira pel servici militar, totes dos efectuats a Tolon, marquèron una cèrta rompedura dins son activitat occitanista entre 1933 e 1935. Membre de la Societat d’Estudis Occitans (S.E.O), n'assegurèt las foncions de cap-redactor de la revista Occitania, organ mesadièr de la joventut occitanista de 1936 a la guèrra (dirigit per Carles Camprós e Marcel Carrières). De 1936 a 1946, exerciguèt la medecina a Aniana (Erau), puèi perseguíguèt sa carrièira fins a 1974 coma mètge d’igièna escolara (1946-47) e mètge-conselh de la Seguretat Sociala a Montpelhièr.

Amb lo Doctor Ismaèl Girard e Camilha Solan, fondèt en 1945 l’Institut d’Estudis Occitans (I. E. O.) e succediguèt a Joan Casso a sa presidéncia. A partir de setembre de 1954, assegurèt la direccion de la novèla revista trimestriala occitana e catalana Vida Nova. En 1962 a Avinhon, pendent un congrès e en preséncia de Miguel Angel Asturias, Pablo Neruda, Henry Miller e André Chamson, fonda, amb l’ajuda de Joan Camp e Jòrgi Rebol, lo PEN club de Lenga d’òc que presidís puèi. De 1978 a 1983, dirigís tanben la revista literària Oc. A los que precedisson, cal apondre qualques noms que Max Roqueta revendica lor fòrta influéncia intellectuala e una longa amistat: l’escrivan rosselhonés Josep Sebastià Pons (1886-1962), l’escultor rosselhonés Enric Frère (1908-1986), lo pintor montpelhierenc Jòrdi Deseuse.

L'òbra de Max Roqueta

L'òbra de Roqueta se debana sus 72 annadas ininterrompudas e non acabadas d’escritura e de publicacion. Son primièr escrich publicat foguèt aculhit en 1927 per la revista La Campana de Magalona. Cap a la fin dels ans 30 comencèt d'escriure una pèça de teatre que se deviá sonar Cogolin o la rason d'estat mas abandonèt aquela idèa e ensagèt de destruire çò qu'aviá escrich. Una proporcion importanta de poèmas e de tèxtes en pròsa pareguèt primièr dins de revistas abans d’èsser publicada dins de recuèlhs poetics o volums. Max Roqueta collaborèt aital, cronologicament, e per las mai importantas d’entre elas, a las revistas seguentas: La Campana de Magalona (1927-30), Le Nouveau Languedoc (1931-32), Calendau (1933-1942), Trencavel (1937), Occitania (1936-1939, 1948), Tèrra d’Òc (1941-1945 e cronica Dins la boca del poble d’Òc), L’Ase negre (1946-1947), L’Avant-scène (1955, 1957), Cahiers du Sud (1942), Letras d'òc (1965-1966), Òc (1931-1998), Connaissance du pays d’oc (1981), Folklore (1944, 1980, 1985), Obradors (1971-72), Vida nòva (1955-1962, 1974).

L'escritura e l'imaginari de Roqueta prenguèron son inspiracion dins mantun element provenent de culturas divèrsas coma per exemple l'òbra de l'escrivan espanhòl Federico García Lorca que ne publiquèt dins la revista Òc en 1941 qualques reviradas o mai Volpone de l'escrivan anglés Ben Jonson.

Manquèt mantun còp d'aver lo Prèmi Nobel de Literatura.

L'eiretatge de Max Roqueta

Max Roqueta èra benlèu l'autor mai grand de l'Occitània del sègle XX. Traduch dins divèrsas lengas (catalan, francés, alemand,...), estudiat en universitat als Estats Units d'America, èra un multitalent en pròsa, poesia e teatre. Una de las facietas mens conegudas de l'autor èra son interès pel dessenh. Aviá una observacion fina de la natura e tanben, gràcias a sa formacion de mètge, de la condicion umana. Lo poèta d'Argelièrs laissèt tanben fòrça tèxtes e documents inedits que probablament seràn publicats lèu per l'Associacion Max Roqueta, capitanejada per l'escrivan Joan Frederic Brun e gràcias tanben a Joan Guilhèm Roqueta que faguèt de recercas e d'escanerizacions dins lo patrimòni inexplorat de l'autor. Sas pèças de teatre an conegut una capitada considerabla e d'unas coma Medèa son estadas reviradas a d'autras lengas coma l'italian e interpretadas en Itàlia.

"Las paraulas son de lutz en camin, que sabon pas se quauqu'un las espèra".

Òbra literaria

Pròsa

• Secret de l'èrba - Tolosa - Edi. SEO - 1934
• Verd Paradís I - IEO, Tolosa,1962-75, C.R.D., Montpelhièr, 1993.
• Verd Paradís II - Edi. IEO - Col. A tots - 1974
• Verd Paradís III : Lo grand teatre de Dieu - Edi. IEO - Col. A tots - 1986
• Verd Paradís IV : L'uòlh dau cat - Edi. IEO - Col. A tots - 1987
• Goteta. C.D.D.P. Losera, 1987.
• Verd Paradís V : Las canas de Midàs. IEO, 1990.
• Le hautbois de neige, extrach de V. P. 1. Folio-junior, Gallimard.
• Un mas… quatre istòrias. lycée de Camargue, Nimes.
• Los dona-d'er : Le prince des sosies - Edi. Espaces Sud - 1992 (bilingüe occitan-francés, traduccion de l'autor)
• La cerca de Pendariés - Edi. Traducaire - Col. Pròsa occitana - 1996
• Tota la sabla de la mar - Edi. Traducaire - Col. Pròsa occitana - 1997
• Lo corbatàs rotge - Edi. Traducaire - Col. Pròsa occitana - 2003
• Verd Paradís 6, Lo libre de Sara - Edi. Trabucaire - Col. Pròsa occitana - 2008
• Mièja-gauta - Edi. Traducaire - Col. Pròsa occitana - 2010

Teatre

• Le médecin de Cucugnan, trad. de l'occitan - L'avant scène, n°111 - 1995
• La comédie du miroir, trad. de l'occitan - L'avant scène, n°164 - 1995
• Lo miralhet, lo pater als ases - Tolosa - Edi. IEO - 1985
• Podra d'embornha - Montpelhièr - Edi. C.R.D.P - 1985
• Lo glossari - Montpelhièr - Edi. C.R.D.P - 1985
• Lo jòc de la cabra - Montpelhièr - Edi. C.R.D.P - 1985
• Medelha, drame, en occitan - Edi. Fédérop - 1987
• Médée, drame (trad. de l'occitan) - Edi. Espace 34 - 1992
• Le glossaire (trad. del glossari) - Edi. Espace 34 - 1995
• Teatre : La pastorala dels volurs, La podra d'embòrnia, Canta-loba, La Ròsa bengalina, La Gruma e la sau - Letras d'òc - 2020

Poesia

• Sòmis dau matin - Tolosa - Edi. SEO - Col. Frederic Mistral - 1937
• Sòmis de la nuòch - Tolosa - Edi. SEO - Col. Messatges - 1942
• La pietat dau matin - Tolosa - Edi. IEO - Col. Messatges - 1963
• Los saumes de la nuòch / Les psaumes de la nuit - París - Edi. Obsidiane - 1984
• Lo maucòr de l'unicorn / Le tourment de la licorne - Marselha - Edi. SUD - 1987. Reedicion Edi. Domens - 2000 Poèmas meses en musica per A. Stallaert e cantats per G. Zuchetto amb lo trio Sonata Concert. Disc - CD e Caisseta - Ed. Gallo - Lauzanne - 1992

• Déserts - Edi. L'arrière pays - 1995
• D'aicí mil ans de lutz / A mille années lumière - Montpeirós - Edi. Jorn - 1995
• Bestiari / Bestiaire - Baiona - Edi. Atlantica - 2000
• Bestiari 2 / Bestiaire 2 - Edi. Fédérop - 2005
• Poèmas de pròsa / Poèmes en prose - Fédérop - 2008
• Los saumes de la nuòch / Les psaumes de la nuit - Canéjan - Edi. Fédérop - 2019

Ligams extèrnes

• Site oficial
• Site de la revista OC que Max Roqueta bailegèt e qu'i publiquèt la màger part de sos escrits
• çò de l'Universitat de Montpelhièr
• article d' EsperantÒC

Precedit per Joan Casso

President de l'IEO 1952 - 1957

Seguit per Pèire Azemà