Granda Barrièra de Coralh

Carta deis illas e deis escuelhs principau de la Granda Barriera de Corau.

La Granda Barriera de Corau es un ensemble d'illas e d'escuelhs situats au nòrd-èst d'Austràlia. Formada per 900 illas e 2 900 escuelhs despartits sus una zòna litorala de mai de 2 300 km de lòng e un airau de 348 000 km². Visibla dempuei l'espaci, es l'estructura pus granda creada per d'organismes vivents qu'existís dins lo mond actuau. D'efiech, la màger part de la Barriera es constituida d'escuelhs corallins fabricats per l'activitat de plusors centenaus d'espècias de polips. Ofrissent una gròssa diversitat d'abitats marins e litoraus, es una region coneguda per son importanta biodiversitat e classada au Patrimòni Mondiau de l'Umanitat en 1981. Pasmens, dempuei la fin dau sègle XX, en despiech d'un pargue marin destinat a la protegir, la Granda Barriera subís leis efiechs negatius dau rescaufament climatic e de la pollucion qu'entraïnan la mòrt progressiva dau corau.

Geografia

La Granda Barriera de Corau es un ensemble d'illas e d'escuelhs que s'estend sus mai de 2 300 km entre la vila australiana de Bundaberg au sud e lo Destrech de Torrès au nòrd. Es un complèx corallin discontinü constituit de grops d'escuelhs barrieras, d'escuelhs franjants e d'atòls que se situan principalament sus la riba continentala d'Austràlia a una distància de 100 a 150 km de la còsta. Quauqueis elements pus alunchats se tròban mai a l'èst dins la Mar de Corau. La basa de la màger part d'aqueleis estructuras es implantada sus de fons d'una prefondor inferiora a 200 m.

Maugrat la diversitat deis ensembles corallins a l'origina de la Barriera, existís quauqueis estructuras tipes. Leis escuelhs franjants son d'escuelhs de corau que se forman a proximitat dei còstas. Pòdon enviroutar totalament una illa ò crear una barriera de plusors quilomètres lòng d'un litorau. Leis atòls son un cas particular d'escuelhs franjants formats sus una illa volcanica atacada per l'erosion. En partida dispareguda, la cima de l'illa es venguda sosmarina mai l'escuelh franjant a subreviscut, çò que mena a la formacion d'una illa circulara caracteristica. Leis escuelhas barrieras son un autre tipe d'escuelhs corallins de talha importanta. Generalament situats a una distància de 800 mètres a quauquei quilomètres dau litorau, forman de linhas relativament densas de corau. Pòdon agantar de desenaus de quilomètres de lòng. Leis escuelhs plans se forman a partir d'un aut fons oceanic e pòdon donc èsser presents dins d'endrechs alunchats dau litorau. Son generalament d'estructuras sosmarinas massisas que conoisson una creissença orizontala car son constituits de coraus adaptats a una certana prefondor (generalament entre 30 e 150 m). Pasmens, pòdon servir de supòrts a la sedimentacion ò a l'installacion d'autreis espècias de polips. Son alora susceptibles d'agantar la superficia e de formar de platafòrmas au nivèu de l'aiga. Enfin, lei caias son d'illas sedimentàrias pichonas compausadas d'arenas, de brigas de corau e de güano. Lo vent e lei marèias tènon un ròtle centrau dins lor formacion.

En causa de la multitud d'illas e d'escuelhs, la navegacion dins la Granda Barriera de Corau es perilhosa, especialament per lei naviris de gròssa talha. Leis aisses maritims majors i son donc rars, compres dins lo Destrech de Torrès. Pasmens, lei barrieras de corau permèton tanben de formar de pòrts relativament segurs. La region tèn donc quauquei vilas importantas coma Cairns ò Townsville. De mai, de rotas maritimas passan dins la Mar de Corau au larg de la Granda Barriera. Enfin, es sovent possible de navegar lòng dau litorau entre la zòna deis escuelhs franjants e aquela deis escuelhs barrieras.

• 
  Fotografia d'una partida de la Granda Barriera presa dempuei l'Estacion Espaciala Internacionala.
• 
  Fotografia de la Barriera de Ningaloo, un exemple d'escuelh franjant.
• 
  Fotografia de la Barriera d'Arlington, un exemple d'escuelh barriera.
• 
  Fotografia d'Heron Island, un exemple de caia.

Istòria

Formacion

Segon lei conoissenças actualas, la formacion de la Granda Barriera de Corau comencèt i a 600 000 ans. Plusors factors foguèron a l'origina d'aqueu fenomèn. Lo premier es la migracion vèrs lo nòrd de la Placa Australiana. En parallèl, un periòde d'activitat volcanica en Queensland entraïnèt la formacion de regions basalticas e d'illas volcanicas. Lei movements tectonics dins aquela region menèron a la formacion dau bacin de la Mar de Corau i a 25 milions d'ans. Pasmens, a aquela epòca, Queensland èra encara situat dins de regions temperadas onte la formacion de corau èra limitada. De mai, aquela formacion foguèt trebolada per l'important apòrt sedimentari en provenància dei regions volcanicas tocadas per l'erosion. Lei demenicions frequentas dau nivèu deis oceans durant lei periòdes glaciaris accelerèron la formacion d'aqueu depaus amb la mesa de plans litoraus pus estenduts. Ansin, pauc a cha pauc, la prefondor de la mar au nòrd-èst d'Austràlia demeniguèt.

La formacion de la Barriera necessitèt una temperatura d'aiga sufisenta, una prefondor situada entre 30 e 150 m e una reduccion dei depaus sedimentaris per defugir l'enterrament dei massís corallins en formacion. Pasmens, se lo procès foguèt favorizat per la baissa deis oceans, foguèt au contrari trebolat durant certaneis epòcas per l'aumentacion dei temperaturas. Per exemple, i a 400 000 ans, se debanèt un periòde caud caracterizat per una aumentacion de la temperatura mondiala mejana de 4 °C. Lo procès de formacion de la Granda Barriera sembla donc pas continü.

La formacion deis escuelhs actuaus comencèt probablament i a 20 000 ans. Utilizèron d'estructuras corallinas pus vièlhas coma supòrt. Lo nivèu fòrça bas dei mars a aquela epòca (120 m de mens que lo nivèu modèrne) favorizèt lo procès. Lo ritme de creissença d'aquelei massís acompanhèt aqueu de la remontada deis oceans. Aquò permetèt ai massís d'enviroutar sei premiers supòrts avans de començar una creissença verticala la superficia de l'aiga. Pauc a pauc, lo corau submergiguèt sei premierei basas que foguèron recubèrtas per permetre la formacion d'escuelhs gigants. Lo debanament simultanèu d'aqueu procès sus tota la riba continentala dau nòrd-èst australian entraïnèt alora la formacion d'una tiera d'estructuras corallinas.

Descubèrta per l'èsser uman

Aigafòrt de 1831 representant lo naufragi dau HMS Pandora.

La Granda Barriera de Corau es coneguda per leis aborigèns dempuei la Preïstòria. Lei condicions de migracion dins la region son quasi desconegudas en causa de l'abséncia de documents escrichs. D'un biais generau, aperaquí 70 ensembles de clans s'installèron lòng dau litorau dau nòrd-èst d'Austràlia entre 40 000 e 10 000 avC. Descurbiguèron tanben la Granda Barriera coma o mòstra la preséncia de l'estructura dins fòrça mites. Pasmens, lei relacions precisas entre aquelei pòbles e la Barriera son mau conegudas.

La premiera observacion documentada de la Barriera foguèt l'òbra dau navegaire francés Louis de Bougainville (1729-1811) en 1768. Dos ans pus tard, lo 11 de junh de 1770, James Cook (1728-1779), damatjèt grèvament son naviri après un tuert còntra un escuelh. Sèt setmanas de reparacions foguèron necessàrias per permetre la represa de son expedicion. D'efiech, la Barriera èra una zòna fòrça perilhosa per lei naviris de fusta. Per exemple, en 1791, lo HMS Pandora i faguèt naufragi au nòrd-èst de Moulter Cay.

Evolucions recentas

Fotografia d'un torista e d'un tricdane gigant (Tridacna gigas), una espècia menaçada de disparicion.

Durant lo periòde coloniau, l'interès per la Granda Barriera demorèt feble. Pasmens, a partir deis ans 1890, comencèt de suscitar la curiositat de quauquei toristas europèus. La visita dei missions installadas entre lei tribüs aborigènas èra tanben un element important d'aquelei viatges en despiech de l'ostilitat dei missionaris. Dins aquò, aquela oposicion empachèt la migracion de plusors clans vèrs lo litorau per i realizar de demonstracions de caça de tortugas e de dança tradicionala. Lo torisme contunièt – lentament – de se desvolopar dins leis ans 1920-1930. La pesca e lo sostèn deis autoritats localas foguèron lei dos elements majors en favor d'aquela evolucion.

La Segonda Guèrra Mondiala (1939-1945) arrestèt quasi totalament aqueu torisme primitiu. L'activitat tornèt prendre a partir deis ans 1960. L'arribada de naviris pus poderós, permetent de se desplaçar a 15 ò 20 nos d'un pòrt, favorizèt aqueu vam. A partir deis ans 1970, lo torisme venguèt un sector important per l'economia australiana que l'encoratjèt amb la creacion d'un pargue marin en 1975. Sièis ans pus tard, la Granda Barriera foguèt inscricha au Patrimòni Mondiau de l'Umanitat. En consequéncia, lo torisme conoguèt una creissença a partir deis ans 1980 maugrat lei degalhs causats per l'aumentacion rapida dau nombre de visitors e per leis efiechs dau rescaufament climatic.

Aqueu darrier ponch es vengut un problema centrau dins l'evolucion de la Granda Barriera dempuei la fin dau sègle XX. D'efiech, l'aumentacion de la temperatura mejana de l'aiga dins la Mar de Corau entraïna la mòrt dei polips. Aquò se tradutz per un blanquiment dau corau e un aplant de la creissença dei massís corallins observable dins la màger part deis escuelhs. En 2016, solament 7% de la Barriera èra esparnhada. Ansin, après un maximom enregistrat en 2012 amb una chifra d'afaires totala de 5,5 miliards de dolars, lo torisme sembla declinar leugierament en causa d'una reduccion dau torisme interior. Pasmens, la situacion de la Granda Barriera demòra fòrça fragila car la causa premiera de sa disparicion – lo rescaufament climatic – es pas eliminada.

Ecologia e menaças environamentalas

Ecologia

Fotografia de diferents coraus.

La Granda Barriera de Corau es considerada coma un centre major de la biodiversitat marina. En particular, un trentenau d'espècias de cetacèus, 1 500 de peis, 17 de sèrps marins, 6 de tortugas de mar, 5 000 de molluscs, 215 d'aucèus e 2 195 i son recensadas. Aquò s'explica per l'existéncia de mitans biologics diferents coma de mangròvas, de plajas, d'escuelhs variats ò de fons marins de divèrsei prefondors. Pasmens, una partida d'aqueleis espècias son menaçadas de disparicion, especialament leis espècias endemicas, en causa dau rescaufament climatic.

Menaças environamentalas

Dempuei la fin dau sègle XX, la subrevida de la Granda Barriera es menaçada per plusors menaças qu'entraïnan la mòrt dei polips a l'origina de la construccion dau corau. Òr, coma aqueu darrier es un element centrau deis ecosistèmas de la region, aquò a d'efiechs negatius sus l'ensemble de la biodiversitat locala.

Rescaufament climatic

Fotografia de coraus blanquits.

Article detalhat: Rescaufament climatic.

Lo rescaufament climatic es la menaça pus importanta per la subrevida de la Granda Barriera car regarda la totalitat de la region. D'efiech, lei coraus an besonh d'una aiga pas tròp cauda per viure. Quand la temperatura aumenta, expulsan leis elements que permèton d'assegurar la fotosintèsi. Aquò entraïna un blanquiment dau corau e la mòrt dei polips en causa de la manca de nutriments. Dempuei 2016, leis episòdis de blanquiment se succedisson e vènon pus frequents. Avans aquela data, dos periòdes majors èran estats recensats en 1998 e en 2002 còntra quatre episòdis entre 2016 e 2022. Fòrça violent, lo blanquiment de 2016 durèt nòu mes (de març a novembre), toquèt mai de 90% deis escuelhs e decimèt aperaquí 30% dei coraus de la Barriera.

D'un biais generau, de mesuras realizadas entre 1985 e 2012 mostrèron la disparicion de la mitat dau corau. Pasmens, se fau nòtar que l'aumentacion de la temperatura de l'aiga es pas l'unica causa de disparicion dau corau liada au rescaufament climatic. D'efiech, d'autrei consequéncias d'aqueu fenomèn pòdon explicar una partida dei devastacions, especialament l'aumentacion dau nombre de ciclòns tropicaus ò l'arribada d'espècias invasivas.

Pollucions

Doas formas diferentas de pollucion son presentas dins leis aigas de la Granda Barriera. La premiera es una pollucion eissida de produchs quimics principalament engendrats per leis activitats urbanas (medicaments, cosmetics, produchs industriaus...). Detectada dins lo sang de certaneis animaus, es encara mau coneguda. La segonda forma es constituida de produchs agricòlas (engrais, pesticidas...). Lei culturas de canas de sucre ne'n son la fònt principala. Favorizan l'eutrofizacion dau mitan aqüatic e l'installacion d'espècias invasivas.

Espècias invasivas

Dempuei la fin dau sègle XX, divèrsei factors favorizan l'aumentacion dei populacions d’acantastèrs porpres (Acanthaster Planci), una estelas de mar predatritz dau corau. L'aumentacion de la quantitat de nutriments dins l'aiga es la causa principala d'aqueu fenomèn. Pasmens, lo rescaufament climatic a tanben un ròtle. Uei, plusors sectors son ansin tocats per aquela proliferacion que pòu causar de degalhs importants.

Leis efiechs de l'esplecha umana

Dempuei leis ans 1970-1980, l'aumentacion dau nombre de toristas dins la Barriera i a entraïna de degalhs. Aqueleis efiechs son pus importants dins lei regions pus frequentadas coma Green Island. La pesca a tanben de consequéncias negativas sus l'evolucion de certanei populacions coma aquelei de tritons gigants (Charonia tritonis).

Gestion e projèctes de proteccion

Lo quadre principau de proteccion de la Granda Barriera de Corau es lo pargue marin creat en 1975. Principalament gerit per lo govèrn australian e per leis autoritats de Queensland, aqueu pargue permet d'enebir certaneis activitats dins la region. En 2010, un estudi aviá mostrat l'eficacitat d'aqueu sistèma per protegir e restaurar lei populacions d'espècias mobilas. En revènge, èra mens eficaç per protegir leis espècias pauc mobilas. De mai, sembla pas sufisent per faciar de menaças coma lo rescaufament climatic ò l'aumentacion dei regets de polluents dins l'aiga.

Un segond dispositiu de proteccion es l'inscripcion de la Granda Barriera au Patrimòni Mondiau de l'Umanitat. D'efiech, atot major per atraire de toristas, aqueu classament requièr l'adopcion de règlas destinadas a sauvagardar l'endrech classat. Pasmens, dins lei fachs, de tensions importantas son aparegudas entre Austràlia e l'UNESCO. L'organizacion internacionala menaça regularament dempuei leis ans 2020 de retirar la Barriera de la lista dau Patrimòni Mondiau car la politica environamentala de Canberra agrava la desgradacion dau corau.

Annèxas

Liames intèrnes

• Biodiversitat.
• Blanquiment dau corau.
• Corau.
• Escuelh.
• Escuelh de corau.
• Mar de Corau.
• Rescaufament climatic.
• Polip.
• Torisme.

Bibliografia

• (en) David Hopley, Scott G. Smithers e Kevin Parnell, The Geomorphology of the Great Barrier Reef: Development, Diversity and Change, Cambridge University Press, 2007.