Vejatz lo contengut

Georges Méliès

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Georges Méliès

Georges Méliès
NacionalitatFrancesa
Signatura

Georges Méliès (8 de deceme de 1861, París – 21 de gèr de 1938) siguec illusionista e un des pionèrs dera creacion cinematografica. Revolucionèc eth mon deth setau art damb es sues pellicules enronades de detalhs singulars e tecniques innovadores. Siguec eth prumèr en emplegar efèctes especiaus. Es sues òbres an devengut autentics classics e an condicionat agudament era evolucion deth cinèma.

Afogat deth dessenh, eth teatre e er illusionisme

[modificar | Modificar lo còdi]
Georges Méliès ei naturau de París. Aciu vedem ua placa plaçada ena pòrta der ostau on neishèc.

Neishec en numèro 45 deth boulevard Saint-Martin, ath tresau districte de París (França), en sen d'ua familha dardenosa. Eth sòn paire se dedicaue ara indústria deth cauçat. Des de pichonet mostrèc interès e abilessa en dessenh e ère un apassionat deth teatre. Damb husta, relhetes, ròba, cordilh e pintures bastic un teatret de mariòtes. Pendent es vacances d'ostiu, s'entretieja aufrint as sòns amics espectacles damb mariòtes qu'eth madeish fabricaue. S'atelantaue pera magia e des de es dètz ans anaue soent tà veir es espectacles d'illusionisme que realizaue eth magician Robert Houdin en un petit teatre de París. Tanben s'interessèc pera fotografia, era pintura ar òli, era escultura, escriuie poèmes,... Bensè, ère un verai artista.

Com hec dera magia era sua profession

[modificar | Modificar lo còdi]
Eth sòn mèstre John Nevil Maskelyne.

As dètz-e-nau ans siguec cridat ath servici militar, que realizèc en Blois pendent un an. En 1881 anèc tara Anglatèrra entà perfeccionar eth sòn anglés. Delà profitèc entà apréner era art der illusionisme ar Egiptian Hall, regentat peth reputat magician John Nevil Maskelyne. En tornar a París er an 1882, sagèc d'entrar ara Escòla de Beres Arts, mès se veiguec obligat a dedicar-se ath negòci familhar e non realizèc aguesti estudis. S'encarguèc dera reparacion dera maishinària dera entrepresa, en tot aquerir es adreties mecaniques que posteriorament li resultarien tan utils. Dus ans dempús, comencec a hèr espectacles de prestidigitacion ath Musèu Grevin e ara Galeria Vivienne. As vint-e-quatre ans, se maridèc damb Eugenie Génin, damb qui auec ua hilha.

Proprietari e director deth teatre Robert Houdin

[modificar | Modificar lo còdi]

Quan eth sòn pair se retirèc deth negòci, Méliès se neguèc a contunhar-lo. Damb era sua partida deth capitau deth negòci crompèc en 1888 eth teatre de Robert Houdin, ont freqüentaue plan. Damb eth teatre, toti es sòns objèctes, decorats e vestits passèren a èster proprietat sua.

Georges Méliès ère un trabalhador inesquintable : compaginaue eth pretzhèt de director deth teatre damb faenes de jornalista e dessenhaire en jornau satiric La Griffe, on eth sòn cosin Adolphe exercie coma cap de redaccion. Tanben hèja d'artista en sòn pròpri teatre : trabalhaue ena elaboracion des decorats e realizaue espectacles de magia.

En 1891 fondèc era Académie de Prestidigitation, que devenguec un centre de referéncia pes magicians de toti es endrets.

Eth 28 de deceme de 1895, Méliès assistic, convidat pes frairs Lumière, ara prumèra representacion deth cinematograf. Quedèc tant meravilhat per çò qu'auie vist, que de tira decidic crompar era maishina as Lumière, mes non li volgueren véner. Alara, optèc per construsir, a partir d'auti enginhs, era sua pròpria maishina. Certanament, eth sòn pair sagèc de trèir-li era idèa deth cap perque, coma auta gent dera epòca, credia qu'eth cinèma ère ua simpla nauetat e non resultarie ua bona inversion. Totun, Méliès amièc endeuant eth sòn cogit.

Eth magician Méliès, director de cinèma

[modificar | Modificar lo còdi]

Quand es espectadors èren dejà alassadi de totes pelliculetes sus era natura, es persones que passen peth carrèr, es trins en movement e tot de tèmes quotidians, eth magician Méliès entrèc en mon deth cinèma. Eth 5 d'abriu de 1896 projectèc es sues prumères pellicules en sòn teatre Robert Houdin. En aguestes prumères i copsam era influéncia deth cinèma des frairs Lumière, pr'amor que representauen eth sòn modèl mès immediat. Ath madeish temps i començam a veir ues caracteristiques que devieran clau ena sua produccion cinematografica. Ath començament, portaue era camèra en carrèr e enregistraue çò qu'i passaue. En realitat ère çò que se hèja : totes es pellicules dera epòca èren causes banaus que passauen ara aira liura e non auien cap de planificacion. Eth cinèma se trapaue en ua crisi creatiua e açò l'impusèc tà innauar eth sòn estil.

Partida de cartes

[modificar | Modificar lo còdi]
Eth pintor occitan Pau Cesana, quan auie cinquata ans, pintèc ua seria de quadres impressionistes on apareishien dus òmes en tot jogar a cartes. Es frairs Lumière e Georges Méliès s'inspirèren en aguesti quadres entà realizar Partida de cartes.

Era prumèra pellicula que presentèc siguec Partie de cartes (1896) (Partida de cartes). Ei ua mòstra des sòns prumèrs experiments. A ua durada d'ua menuta e ena scèna aparéishen tres senhors jogant a cartes ar exterior d'un bar. En un moment entre era crambèra.

Aguesta pellicula ei similar a ua naua pellicula des frairs Lumière, es sòns principaus influents. Andues versions dera Partida de cartes vòlen da movement a ua scena que pintèc Pau Cesana (1839-1906) on vedem dus òmes jogant a cartes en ua tavèrna. Aguest quadre, ath sòn torn, a un antecedent en es Soldadi en tot jogar a cartes de Louis Le Nain (1593-1648).

Se considère importanta per dues arrasons : ei un reflèisse des costums dera epòca e represente un traspàs de dimensions artistiques, de pintura tà cinèma.

Escamotatge d'ua dauna ath teatre Robert Houdin

[modificar | Modificar lo còdi]
Fotograma de Escamotatge d'ua dauna ath teatre Robert Houdin, on vedem per prumèr viatge magia a trauèrs der ecran. Atau, es espectacles de Méliès prenien dues realitats paralleles.

Dempús se dediquèc a enregistrar es sòns espectacles d'illusionisme e açò atreiguie era gent. A Escamotage d'une dame au théâtre Robert Houdin (1896) (Escamotatge d'ua dauna ath teatre Robert Houdin) reprodusís un truc popularizat peth magician Buatier de Kolta. Capera ua hemna damb un mocader, la hè desaparéisher e la convertís en un esquelèt : magia, hum, desaparicions, objèctes susprenents, tot ua seria d'elements qu'acabaran envirolant era sua produccion. Sèmble qu'aguesta pellicula auec ua escaduda formidable, çò que l'encoratgèc a contunhar.

Méliès siguec eth prumèr que realizaue pellicules planificades. Introdusic ath cinèma era magia, era dança e eth teatre. Siguec coma reportar çò que hèja ath scenari tath grand ecran.

Er òme orquèstra

[modificar | Modificar lo còdi]
Méliès artenh èster a mès d'un luòc ath madeish temps en Er òme orquestra (1900).

Un maitin der an 1896, mentre rodaue ua scèna en carrèr, se le bocèc era pellicula ena camèra. Ues menutes après, artenhèc apraiar eth desperfècte que contunhèc enregistrant. Quand campèc er enregistrament, era suspresa siguec majuscula : es imatges se susbotauen. Acabaue de descorbir eth trucatge fotograma a fotograma, era basa deth cinèma d'animacion. Aguesta constitusís ua des sues aportacions mès arremarcables ath mond deth cinèma. Gràcies a açò, obtenguie eveniments susrealistes coma era desaparicion d'objèctes, era suberposicion de faces umanes en objèctes e era presència multipla deth madeish personatge en madeish moment. Ena pellicula L'homme-orchestre (Er òme orquestra) (1900) apareishen diuèrses cagires dreçades frontaument en linha ont joguen uns musicians que, susprenentament, toti son Georges Méliès.

En 1897, as trenta cinc ans, placèc ua granda quantitat de sòus ena creacion deth prumèr estudi de cinèma, en un espaci dubèrt dera comuna de Montreuil, a pròp de París. Era bastissa ère espaiosa e hèta damb murs de veire, de manèra qu'i poguèsse entrar fòrça lum. I trabalhaue fòrça gent, damb shantièrs ben repartidi e organizadi. Non i auie precedents d'aguesta manèra de hèr es pellicules tant semblanta ara actuau..

Era Cendroseta

[modificar | Modificar lo còdi]
Georges Méliès siguec pionèr en usatge dera color. Pintaue es sues pellicules fotograma a fotograma damb ua tecnica que comencèc a emplegar en Cendrillon, 1899, (Era Cendroseta) e mès tard vedem dejà pellicules coma Le voyage a travers de l'impossible, 1904 (Eth viatge a trauèrs der impossible) ont ei perfectament perfeccionada, coma podèm veire ena imatge.

Méliès gessie en lèu totes es sues pellicules. Preferie, ath delà, qu'es actors siguessen persones coneishudes : son basicament familhars, amics e, autanplan, vesins. Realizèc prèp de sies-cents viatges a trauèrs der impossible : ues istòries charmantes, misterioses e fantastiques. Tanben construsic episòdis belics e representèc ahèrs d'actualitat coma er ahèr Dreyfus en L'Affaire Dreyfus (1899).

Es sues pellicules son cuertmetratges de pògues menutes, coma es autes que se hègen ena epòca. Quauques duren ua menuta o quate, e tanben ne pòden durar sèt o o dotze, mès non suberpassauen jamès es quinze. Non serà enquia environ deth 1920 qu'es pellicules auran ua durada mès longa. Certanament, Méliès auie eth desir de hèr-les mès longues, mès ath començament li calie respóner as demandes des consumidors, que s'acontentauen damb pellicules mès lèu cuertes. Cau compréner eth pas que representèc Er Ahèr Dreyfus.

Eth madeish an estreèc Cendrillon era prumèra adaptacion cinematografica deth conde dera Cendroseta. Siguec era pellicula mès longa que auie hèt enquia alavetz : tres menutes e dètz segons. Era cinta mesura 60 mètres de longada. Aquiu mos hè descorbir er apassionant mond dera color e des possibilitats qu'a era tecnica de pintar era pellicula fotograma a fotograma. Méliès agarrèc era cinta fotografica e pintèc cada fotograma a man damb aquarelles. En pòc temps anèc perfeccionant era sua tecnica e presentèc pellicules completament acolorides.

Er ahèr Dreyfus

[modificar | Modificar lo còdi]

Damb L'Affaire Dreyfus Méliès da un pas mès e hè un prumèr temteg entàs pellicules longues. Aguest ei un prumèr punt que la hè diferent des autes. Entath director, coma ei comprensible, representèc un risque perque non sabie se ua pellicula d'aguesta durada aurie bona acuelhuda. Mès Méliès volie hèr bèra causa naua, hèr ua pausa enes tèmes imaginatius e presentar ua istòria reau. Atau madeish, volie explicar damb rigor e eth maxim realisme çò que se debanèc. En diferenti scenaris e multitud d'actors arrepresente es hèts, era detencion e eth procès judiciau.

Viatge ara Lua

[modificar | Modificar lo còdi]
Fotograma deth Viatge ara Lua, de 1902. Se tracte dera faça d'ua persona susbotada ara imatge dera Lua. Atau Méliès artenh personificar era Lua. Aguesta imatge a demorat gravada ar imaginari collectiu e a devengut un simbèu des inicis deth cinèma d'animacion

A Voyage dans la Lune (Viatge ara Lua) (1902) adaptèc es novel·les omonimes de H.G. Wells e Jules Verne. Aguesta pellicula mos pòrte tà un mond de fantasia ont era metuda en scèna e er ambient acurat la hèn capitau ena istòria deth cinèma.

Méliès dissenhèc desguisaments molt diuèrsi, passant pes vestits des viatjaires enquia es astres e es estatjants dera lua. Es imatges de hons non son reaus, les dessenhaue eth madeish entà crear un airau imaginari.

Ena sua òbra a tocat tèmes coma es viatges, era fantasia, era natura, era magia, era astronomia, eth crim, era istòria, eca.

Era des·heta

[modificar | Modificar lo còdi]
Georges Méliès. Le cauchemar (Era malajadilha), 1896

Eth còst des pellicules resultaue de mès en mès eleuat. Ath delà, eth monopòli dera indústria deth cinèma creat per Thomas Alva Edison e Charles Pathé li dificultèc plan eth sòn negòci de cinèma. Méliès se trapaue en ua situacion economica extremadament malaisida. En 1913, as quaranta-un ans, perdec era sua hemna e arturèc totes es sues activitats cinematografiques entà tostemp. Er an següent esclatèc era Prumèra Guèrra Mondiau e era policia ordenèc barrar eth teatre Robert Houdin des d'era debuta des ostilitats. Ac auie perdut tot, sonque li restaue era magia. En 1915 reprenec es sòns espectacles de magia en sòn estudi cinematografic. Es sues creacions cinematografiques cadèren en desbrembe.

En 1923, perseguit per un creditor, se vedec obligat a véner era sua proprietat de Montreuil damb tot eth sòn estudi e totes es cintes. Un dia, en un atac de rauja, bruslèc totes es pellicules que li restauen. Sabem que, un viatge solatjat, se'n pentic. De tota era sua produccion, pògues an arribat as nòsti dies.

Era vida damb Charlotte Faës

[modificar | Modificar lo còdi]

En 1925 retrapèc ua des sues actritzes principaus, Jeanne d'Alcy, qu'eth aperaue Fanny mès eth sòn nòm verai ère Charlotte Faës. Lèu se maridèren e trabalhèren amassa en ua botigueta de lecaries e joguets dera gara de Montparnasse.

Es susrealistes redescorbiren era sua òbra e li autregèren eth prèmi Legion d'Aunor en 1931. Er an següent, era Societat Cinematografica li autregèc un estatge vitalici ath Castèth d'Orly. En 1938 patic un [[càncer] que le desarraïcsèc era vida en tres mesi que passec tostemp a costat dera sua hemna. Ei acogat en cementèri de Père-Lachaise (París).


Pòc abans dera sua mòrt, Henry Langlois, creador dera Cinémathèque française, recopilèc e restaurèc totes es pellicules de Méliès que podec. Segontes era legislacion vigenta, es dreits d'autor des pellicules de Méliès an caducat perque an passat setanta ans dera sua mòrt[1]. Dempús eth prumèr de gèr de 2009 son de domeni public. Ara qu'an desapareishut es dreits d'autor ei quand gessen ara lum fòrça pellicules dera epòca que se considerauen perdudes, pr'amor que se cèrquen enes archius e bibliotèques. Per exemple, Cleopatra, que se creiguie perduda, se trapèc en París er an 2005, mès encara non s'a hèt publica.

Dempús 1946 eth prèmi Méliès corona cada an era mielhor pellicula francesa. Eth 13 de març de 1961, la Pòsta francesa emetec un sagèth per valor de cinquanta centims damb era imatge deth cineasta. Siguec retirat dera venta eth 14 d'octobre de 1961 dempús d'un tiratge de 5 270 000 exemplars[2].

En tota era sua trajectòria creèc ua granda quantitat de pellicules, bères hònts parlen de cinc centes, d'autres de quate mil. An fòrça importància perque son es prumères en emplegar moltes des tecniques qu'encara servissen ena actualitat. Eth cineasta D.W. Griffth diguec de Méliès « li degui tot », en çò que mès tard Charles Chaplin ahigerà « ère er alquimista dera lutz ». Fòrça cineastes son d'acòrdi que Méliès ei er inventor deth cinèma de divertiment.

Filmografia

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]

Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus Georges Méliès.

Arremèrques e referéncies

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ Vianney Aubert, « Le patrimoine du cinéma se découvre sur Internet », Le Figaro deth 14 d'agost de 2008
  2. ↑ Sagèth damb era imatge de Méliès http://www.phil-ouest.com/Timbre.php?Nom_timbre=Melies_1961


Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Georges_Méliès&oldid=2442934 »