Gant (vestit)

Pels articles omonims, vejatz Gant (omonimia).

Un gant (del francic *want) es un accessòri de mòda, un equipament d'espòrt o un element de proteccion, un element d'igièna cobrissent la man. Es utilizat per s'aparar per exemple del freg, o mai pel prestigi (luxe, ceremonias).

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

L'istòria dels gants comença a l'Antiquitat. Dins de traduccions de l'Odissèa d'Omèr, Laèrta es descrich caminant dins son jardin amb de gants per s'aparar de las amoras fèras (Dins d'autras traduccions Laèrta aviá tirat sas longas margas sus sas mans). Erodòt, dins son Enquèsta (440 AbC.), raconta cossí Leotiquidas a estat incriminat a causa d'un gantelet emplit d'una soma d'argent donat d'amagat. Xenofont escriu dins la Ciropedia, que los Pèrses portava de mitas en ivèrn.

En Euròpa del sègle XIII, de femnas comencèron a porter de gants coma ornaments. Èran fach de lin e de seda e atenhent a vegada lo cobde. Al sègle XVI, la reina Elisabèt I d'Anglatèrra lancèt al vam de portar de gants ricament brodats e montat de pèira preciosas. Enric II d'Anglatèrra foguèt enterrat amb de gants sus las mans. tanben foguèt trobat de gants sus las mans del rei Joan I d'Anglatèrra quand son tombèl foguèt dubèrt en 1797, e sus aquesta del rei Edoard Ièr quand son tombèl foguèt dubèrt en 1774.

Gantariá[modificar | Modificar lo còdi]

En Occitània las corporacions de gantièrs (datant de 1342) s'installèron subretot dins de regions ont se practicava l'abaliment intensiu de cabrit e d'anhèls, e ont l'aiga dels rius èra pura e propicia al tanatge: dins lo Massís central a Sent Junian (veire Gantariá de Sent Junian) o a Milhau. E endacòm mai en Daufinat (a Grenòble), lo sud de Champanha, a Niòrt, a Caudebec-en-Caux. e tanben a Roan, Can e Peitieus.

Ara los gants son realizat pel mond entièr. Mai sovent los prototipes e de pichona seriás de gants de luxe per femnas contunhan a èsser realizats en França. Pasmens las produccions son mai sovent realizadas dins las usinas d'Euròpa de l'Èst e d'Asia, o encara al Canadà. Gloversville (de l'anglés glove significant « gant ») es un centre de fabricacion de gants als EUA. La fabricacion dels gants se realiza mai sovent en Asia de l'Èst.

Gantelet[modificar | Modificar lo còdi]

Lo gantelet es una mena de gant cobèrt de lamas de fèrre sul revèrs de la man; fa part de l'armadura.

Gants d'òbras[modificar | Modificar lo còdi]

Los gants constituisson un equipament de proteccion individuala indispensable dins fòrça domènis (portar de gants es obligatòri en França per unas òbras segon lo Còdi del trabalh):

Gants de manutencion, per aparar las mans contra l'abrasion o l'aclapament, sovent de cuer espés o alara de gantelets de metal
Gants de proteccion termica per las personas trabalhant dins la calor (Pompièrs, metallurgistas, sòudaire) o lo freg (frigoristas, trabalhadors en païses fregs, manipuladors d'azòt o d'èli liquid) ; gants de cosina (en teissut espés, a vegada kevlar);
Gants dielectrics per las òbras sota tension, a utilisar eventualament amb susgants en cuer;
Gants de proteccion contra los produichs quimics o biologics (laboratòris, industria quimica, professions de santat), de latèx, PVC o nitril;
Gants antivibracions;
Gants medicals: lo gant medic cirurgia foguèt utilizat pel primièr còp en 1894 per un mètge nomenat Halsted, per una intervencion cirurgicala l'espital Johns-Hopkins de Baltimore. Los gants d'usatge medical son gaireben totes realizat a partir de cauchó natural (per exemple de latèx) o sintetic (en cas d'allergia), o a partir de polimèrs termoplastics;
Gants de protection contra las talhadas (masselièrs), d'escatas metallica o de tipe còta de malhas.

Diferents tipes de gants[modificar | Modificar lo còdi]

Gants de crispin, mena de gants al vam al sègle XVII pels òmes e las femnas. Se caracterisan per una mangata de revèrs de cuer ornemental sovent amb franjas o brodats.
Gants parlants
Gants de vila
Gants caufants
Gants de nòvia
Gants ortopedics
Gants de teleta
Gants de proteccion termics (manilhas)
Gants isolants (electricians) classificats segon la tension d'utilizacion (500 a 36 000 volts)
Gants idrofugs e criogenics
Gants de proteccion quimica e de netejatge
Gants antisolhaduras
Gants antitalhada(s) e perforacion(s)
Gants antiabrasion
Gants antiagents patogèns
Gants de palpacion
Gants de Benedetti (proteccion termica)

Dins l'espòrt:
- Gants de beisebol
- Gants de bòxa
- Gants de ciclista
- portièr (fotbòl)
- Gants de oquei
- Gants de motard ^[1]
- Gants d'esquí
- Gants de gòlf (sovent per una sola man).
- Gants pel tir amb arc.
Los gants pontificals son d'accessòris liturgics utilizats subretot pel papa, los cardenals e los evèsques. Aquel usatge data del sègle X.
Los gants de latèx, omnipresents dins la cirurgia, foguèron creadas per la societat australiana Ansell.
Dins la realitat virtuala, s'utiliza un gant de donadas.
Gant mariòtas
Los magas portan sovent de gants blancs.

Moflas e mitanas[modificar | Modificar lo còdi]

Las moflas son unes gant sens separacion entre los dets (levat pel poce) mai sovent de lana o de fibra sintetica, portada per l'esquí o activitat de plen aire. Permet una melhora proteccion de las mans contra lo freg, al prejudici d'una mendre mobilitat. Son realizada a l'Edat Mejana de forradura pels membres del clergat o de pèl de cèrvi, de can pels fauconièrs, los caçaires. Lo tèrme ven del bas francic *molfëll « pèl mòla » (Kluge, s.v. Muff 1) o puslèu de dos elements del vièlh bas francic *muff- e -vël, sus la basa del radical muffel « mus bombut » ^[2]^,^[3] (cf. allemand Fell « pèl d'animal », parent de l'indo-europèu au latin pellis « pèl »).

Las mitanas son unes gants que los dets son pas tapats, coma s'èran estats copats. A vegada los dets son pas separats e la mitana cobrís pas que la palma e lo revèrs de la man. Coma los gants, las mitanas pòdon venir mai o mens naut sul braç. Pòdon se portar solas o superpausadas sus un gant. Las mitanas an l'avantatge de gardar las mans al caud tot daissant la sensibilitat tactila de la pulpa dels dets. Lo tèrme ven de l'ancian francés mite (nom de careça de la gata) (cf. mistigri)^[4].