Acuèlh
Lutz sus...
George Washington (22 de febrièr de 1732 — 14 de decembre de 1799), foguèt lo primièr president dels Estats Units d’America (1789 – 1797) e comandant en cap de l’armada continentala de las fòrças revolucionàrias pendant la Guèrra d’Independéncia (1775–1783).
Washington comencèt de ganhar de trofèus, en armant de tropas de Virgínia per apiejar l’Empèri Britanic pendent la Guèrra francesa e indiana (1754–1763), un conflicte qu’el a l’amagat aviá ajudat a provocar. Après aver menat a la victòria nòrd-americana dins la Guèrra d’Independéncia, renoncièt a las cargas militaras e tornèt a la vida de plantaire, çò que li portèt encara mai de renom.
En 1787, presidiguèt la Convencion de Filadèlfia qu’esbossèt la Constitucion dels Estats Units d’America e en 1789, foguèt elegit a l’unanimitay coma primièr president. Sos dos mandats establiguèron fòrça politicas e tradicions qu’existisson fins a uèi. Abans la fin del periòde de govèrn, Washington se retirèt dins la vida civila, en establir aital un important precedent de cambiament de govèrn pacific que serviguèt d’exemple non solament als Estats Units mas tanben dins d’autras futuras republicas.
O sabiatz?
- Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
- Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
- Lo grop de death metal Gojira que s’aperava Godzilla a sa creacion a Ondres, en Gasconha.
- Argentina a quatre noms egalament oficials: Nacion argentina, Províncias unidas del Riu de la Plata, Republica argentina e Confederacion argentina.
- D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
- L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.
Nòvas
- 1 de genièr de 2025: Karin Keller-Sutter (imatge) ven presidenta de Soïssa.
- 29 de decembre de 2024: morís lo rèirepresident american Jimmy Carter.
- 13 de decembre: Francés Vairon que vad purmèr ministre de l’estat francés.
- 12 de decembre: Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro ven president de Somaliland.
- 8 de decembre: Tomba lo regim sirian.
- 6 de decembre: morís l'istorian Jean-Pierre Rioux, un especialista de Joan Jaurés.
- 5 de decembre: morís lo poèta Jacques Roubaud, afogat dels trobadors.
- 19 de novembre: Demissiona lo president d'Abcazia Aslan Bzhania. Badra Gunba fa l'interim.
- 12 de novembre: Naiqama Lalabalavu ven president de Fiji.
- 6 de novembre: Marco Bucci ven president de Ligúria.
- 5 de novembre: Donald Trump es elegit president dels Estats Units.
- 4 de novembre: morís lo pintre e escalpraire Louis Cane.
- 3 de novembre: morís l'òme politic marselhés Marcel Tassy.
- 21 d'octobre: lo generau Lương Cường qu’es elegit president de Vietnam.
- 20 d'octobre: Prabowo Subianto ven president d’Indonesia.
- 15 d'octobre: morís l’escrivan chilenc Antonio Skármeta.
- 11 d'octobre: lo prèmi Nobel de la Patz es atribuït a l’associacion japonesa Nihon Hidankyo.
- 10 d'octobre: l’escrivan sud-coreana Han Kang se ganha lo prèmi Nobel de literatura.
- 8 d'octobre: John Hopfield e Geoffrey Hinton son premiats del Nobel de fisica per lors trabalhs sus l'aprendissatge automatic.
- 7 d'octobre: Taye Atske Selassie es elegit president d'Etiopia.
- 1 d'octobre: Francesca Civerchia e Dalibor Riccardi venon capitanis regents de Sant Marin.
- 7 de setembre: l’aresés Mickaël Miguez, lo libornés Alessandro Bartolomucci e lo montpelhierenc Frédéric Villeroux se guanhan una medalha d’aur en fotbòl per òrbs aus jòcs paralimpics de París; lo brivista Mathieu Bosredon se ganha ’na tresena medalha d’aur en ciclisme per equipas; lo tarbés Hélios Latchoumanaya que’s guanha ua medalha d’argent en judo; lo murethin Thomas Peyroton-Dartet se guanha ua medalha d’argent en ciclisme; l’aimostier Cyril Jonard se ganha ’na medalha de bronze en judo.
- 5 de setembre: Ngā Wai Hono e te Pō ven reina dels maòris d’Aotearoa.
- 5 de setembre: lo brivista Mathieu Bosredon se ganha una segonda medalha d’aur en ciclisme H3 aus jòcs paralimpics de París; lo clarmontés Damien Tokatlian e lo tolzan Maxime Valet se ganhan una medalha de bronze en escrima.
- 5 de setembre: Fabrice Pannecoucke ven president del conselh general d’Auvèrnhe Ròse Aups.
- 4 de setembre: lo murethin Thomas Peyroton-Dartet se guanha ua medalha d’aur en ciclisme C3 aus jòcs paralimpics de París; lo brivista Mathieu Bosredon se ganha una medalha d’aur en ciclisme H3; lo milhavés Elie de Carvalho se ganha una medalha d'argent en ciclisme B.
| Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes* |
Wikiccionari Diccionari universal |
Wikinews Actualitats liuras* | |||||
| Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics |
Wikiquote Recuèlh de citacions* |
Wikisource Bibliotèca universala | |||||
| Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta* |
Wikispecies Inventari del vivent* |
Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia* |
*Projècte sens version en occitan o parcialament traduit