Guèrras Punicas
|
Guèrras Punicas
| |
|---|---|
 | |
| Informacions generalas | |
| Data | 264-241 avC (Premiera Guèrra Punica) 219-201 avC (Segonda Guèrra Punica) |
| Luòc | Mediterranèa Occidentala |
| Eissida | Victòria romana Destruccion de Cartage |
| Belligerants | |
| Roma | Cartage |
| Batalhas | |
| Premiera Guèrra Punica : Messina – Agrigenta – Illas Lipari – Mylae – Sulci – Tyndaris – Cap Ecnome – Adys – Tunis – Panormus (254 avC) – Panormus (251 avC) – Drepana (249 avC) – Drepana (249-241 avC) – Illas Egatas Segonda Guèrra Punica : Sagonta – Cissa – Ticino – La Trebia – Èbre – Lac Trasimèn – Cannes – Nola (216 avC) – Cornus – Dertosa – Nola (215 avC) – Nola (214 avC) – Siracusa – Càpoa (212 avC) – Silarus – Herdonia (212 avC) – Betis – Càpoa (211 avC) – Herdonia (210 avC) – Numistro – Asculum – Cartagena – Baecula – Grumentum – Metaure – Ilipa – Crotona – Utica – Grands Plans – Zama | |
Lei Guèrras Punicas son un ensems de tres conflictes qu'opausèron Roma e Cartage de 264 a 146 avC. Causadas per l'oposicion entre l'expansionisme dei doas cituats, s'acabèron per la victòria dei Romans que destruguèron sa rivala, annexèron una larga partida de son territòri e establiguèron sa dominacion sus la mitat occidentala de la Mar Mediterranèa fins au sègle V apC.
Causas
[modificar | Modificar lo còdi].png)
Au començament dau sègle III avC, la Mar Mediterranèa Occidentala èra dominada per Roma, Cartage e lei ciutats grègas dau sud d'Itàlia. Pasmens, aquel equilibri foguèt pauc a pauc trebolat per l'expansionisme roman qu'aprofichèt lo declin de la Granda Grècia, especialament aqueu de Tarenta, per estendre son influéncia vèrs lo sud. En 280 avC, aquò entraïnèt una guèrra que s'acabèt sièis ans pus tard per la capitulacion de la vila grèga. Aquelei deis autrei ciutats ellenicas de la region seguirèron rapidament e vèrs 270-268 avC, lei Romans avián lo mestritge dau sud de la Peninsula Italica.
Lei causas dirèctas dau conflicte entre Romans e Cartaginés son mau conegudas. Segon leis escribans antics – favorables ai Romans – lei Cartaginés aurián romput un tractat d'aliança entre lei doas ciutats que delimitava de zònas d'influéncia. Dins aquò, aquel encaminament es pauc clar e leis istorians modèrnes atribuïsson la responsabilitat de la Premiera Guèrra Punica a Roma.
D'efiech, seriá liada a de conflictes locaus, lòng de l'Estrech de Messina, entre d'aliats de Roma e de Cartage. Lei premiers serián estats sostenguts per una partida de l'elèit roman qu'aviá realizat d'investiments importants dins lo sud d'Itàlia après la desfacha de Tarenta. Vèrs 265 avC, leis intervencions respectivas de còrs militars romans e cartaginés aurián entraïnats de tensions grèvas dina la region. Puei, en 264 avC, la situacion auriá degenerat en guèrra dubèrta.
Premiera Guèrra Punica
[modificar | Modificar lo còdi]
Debanament de la guèrra
[modificar | Modificar lo còdi]La Premiera Guèrra Punica foguèt un lòng conflicte centrat sus Sicília onte lei Romans desgatjèron seis aliats grècs amb l'occupacion de Messina (264 avC) e d'Agrigenta (262 avC) e amb la signatura d'una aliança amb Siracusa qu'èran un enemic tradicionau de Cartage dins l'illa. Pasmens, lei Cartaginés restabliguèron sa situacion amb l'arribada de renfòrç transportats per sa flòta[1].
Per contrar aquela menaça, lei Romans bastiguèron una flòta amb d'innovacions importantas coma lo corpatàs. D'efiech, aqueu sistèma permetiá d'arrapar un naviri enemic per permetre l'abordatge d'un grop d'infantariá. Aquela invencion susprenguèt lei Cartaginés a la batalha de Mylae (260 avC) mai de tempèstas empachèron lei Romans d'enebir l'accès de Sicília a seis adversaris. Assaièron alora de portar la guèrra en Africa onte foguèron durament batuts a la batalha de Tunis (255 avC).
A partir d'aquela batalha, lo conflicte se concentrèron en Sicília Occidentala onte leis armadas romanas avancèron pauc a pauc vèrs lei fortalessas cartaginesas de Lilibèu e de Drepana. Pasmens, en despiech de plusors atacas terrèstras e navalas, foguèron incapables de lei conquistar e lo conflicte s'encalèt fins a la victòria romana deis Illas Egatas (241 avC). Aquela desfacha permetèt au Senat Cartaginés d'impausar la dubertura de negociacions de patz amb lei Romans.
Patz de 241 avC e dificultats cartaginesas
[modificar | Modificar lo còdi]En cambi de la fin de la guèrra, Cartage deguèt laissar sei territòris de Sicília a Roma e pagar una indemnitat de guèrra. Per leis istorians modèrnes, aquel acòrdi es probablament liat a de rivalitats au sen de l'aristocracia cartaginesa. D'efiech, una partida de l'elèit de la vila èra ostil ais ambicions dei Barca (que menavan la guèrra còntra Roma) e s'interessava puslèu ais opportunitats de conquista territòriala en Africa.
Dins aquò, la fin dau conflicte foguèt mau negociada per lei Cartaginés que deguèron demobilizar seis armadas de mercenaris sus son territòri. Òr, après vint ans de guèrra, lei finanças publicas èran vuejas, çò qu'entraïnèt una revòuta dei mercenaris non pagats. Aprofichant aquelei trèbols, Roma prenguèt lo contraròtle de Sardenha e de Corsega que fasián partida de l'esfèra d'influéncia de Cartage.
De son caire, aquela darriera deguèt menar un conflicte saunós còntra sei mercenaris rebèls, sostenguts per una partida de la populacion qu'èra aclapada d'impòsts (Guèrra dei Mercenaris). S'acabèt per la victòria de l'oligarquia cartaginesa en 238 avC. Pasmens, veguèt lo renfòrçament considerable de l'influéncia dau generau Amilcar Barca e dei faccions favorablas a una guèrra de revènge còntra Roma.
Segonda Guèrra Punica
[modificar | Modificar lo còdi]
L'entre doas guèrras e lei causas dau conflicte
[modificar | Modificar lo còdi]Après la fin de la Guèrra dei Mercenaris, Cartage comencèt la conquista d'un important empèri dins la Peninsula Iberica. Amilcar Barca foguèt l'artesan principau d'aquela politica que deviá permetre de restaurar de pagar l'indemnitat de guèrra, de restaurar lei finanças cartaginesas e de preparar una guèrra novèla. Tuat en 228 avC, Amilcar foguèt remplaçat per son gendre Asdrubal l'Ancian puei, après l'assassinat d'aqueu darrier en 221 avC, per son fiu Annibal Barca.
Inquiets de l'expansion punica en Hispania, lei Romans avián negociat un tractat de partiment de la peninsula signat en 226 avC. Laissava ai Cartaginés totei lei territòris au sud d'Èbre. Pasmens, aquò foguèt pas sufisent per arrestar lo refortiment de la preséncia cartaginesa dins la region. Ansin, Roma decidèt de plaçar la ciutat de Sagonta, siutada dins la zòna d'influéncia de Cartage, sota sa proteccion. Dins aquò, refusant d'acceptar aquela situacion, Annibal ataquèt e destruguèt la vila en 219 avC, çò que marquèt lo començament de la Segonda Guèrra Punica.
L'expedicion d'Annibal en Itàlia
[modificar | Modificar lo còdi]
La premiera partida de la guèrra foguèt dominada per l'expedicion terrèstra menada per Annibal còntra la Peninsula Italica. Susprés, lei Romans mandèron tardivament d'armadas que foguèron anientadas a la Trebia (218 avC) e au Lac Trasimèn (217 avC). Après aquelei reviradas, assaièron d'esquichar l'envaïsseire en mobilizant de fòrças numericament superioras mai Annibal capitèt d'exterminar aquelei tropas a la batalha de Cannes (216 avC, 50 000 soudats romans tuats).
Aquelei victòrias permetèron ai Cartaginés d'avançar en Itàlia Meridionala ont assaièron de trobar d'aliats entre lei ciutats grègas. Pasmens, maugrat la presa de Tarenta (212 avC) e lo blocatge d'autrei còntraofensivas romanas, la diplomacia d'Annibal mau capitèt. Au contrari, lei Romans mantenguèron la region dins son camp amb la destruccion exemplara de Siracusa, qu'aviá menaçat de jónher lo camp punic en 213 avC, e la reconquista de Càpoa en 211 avC.
La revirada de l'expedicion d'Annibal e la batalha de Zama
[modificar | Modificar lo còdi]
Incapables de véncer Annibal, lei generaus romans ataquèron la Peninsula Iberica qu'èra sa fònt principala d'avitalhament e de renfòrç. Après una lònga campanha, conquistèron Cartagèna en 209 avC. Aquò isolèt Annibal dins lo sud d'Itàlia mai decidèt Cartage de li mandar una armada de secors susceptibla d'assetjar Roma. Pasmens, menada per Asdrubal Barca, fraire d'Annibal, aquela fòrça foguèt destrucha a la batalha dau Metaure (207 avC).
Aquela victòria permetèt ai Romans d'acabar la conquista dei posicions cartaginesas en Hispania e de desbarcar una armada en Africa, comandada per Scipion l'African, per atacar dirèctament Cartage. Aquò necessitèt lo retorn d'Annibal e de son armada per protegir sa vila natala. Pasmens, foguèron batuts a la batalha de Zama onte lei Cartaginés perdiguèron 35 000 òmes e foguèron finalament obligats de demandar la patz.
La patz de 201 avC
[modificar | Modificar lo còdi]La patz de 201 avC privèt Cartage de sa poissança politica (enebiment de menar una guèrra sensa l'autorizacion de Roma), militara (limitacion de la flòta militara), economica (pagament d'una indemnitat de 10 000 talents durant 50 ans) e territòriala (pèrda de la Peninsula Iberica e deis Illas Balearas). La ciutat punica èra ansin reducha au reng de poissança segondària e èra desenant menaçada per leis ambicions dei Numides dau rèi Masinissa qu'annexèron una partida dau territòri african de Cartage.
Tresena Guèrra Punica
[modificar | Modificar lo còdi]Afeblida per sa desfacha de 202 avC, Cartage se concentrèt sus leis activitats agricòlas e comercialas, çò que li permetèt de redreiçar rapidament son economia e de pagar regularament leis indemnitats de guèrra degudas ai Romans. Pasmens, aquela prosperitat retrobada inquietava una partida de l'elèit roman menat per Caton l'Ancian. Sostengut per lei classas popularas romanas, aqueu darrier capitèt d'aprofichar la mobilizacion d'una armada cartaginesa destinada a la defensa de territòris atacats per lei Numides per denonciar una violacion dau tractat de 201 avC.
Lo Senat acceptèt de seguir Caton e lei partisans de la destruccin definitiva de Cartage. Per aquò, menacèron la ciutat punica d'una guèrra e exigiguèron lo liurament dei naviris e deis armas cartaginesas. Espaventats, leis autoritats cartaginesas acceptèron aquelei condicions. Puei, un còp la vila desarmada, lei Romans ordonèron son abandon e anoncièron sa destruccion.
Aquela traitesa entraïnèt la resisténcia deis abitants que capitèron de produrre pron d'armas per equipar una armada de defensa. De son caire, lei Romans mandèron una importanta armada que mau capitèt de prendre la vila, ben protegida per sei fortificacions. Dins aquò, lei Cartaginés foguèron incapables de rompre aqueu sètge. Fin finala, la situacion foguèt desblocada per lo generau roman Scipio Aemilianus que capitèt de blocar lo pòrt advèrs. Puei, a partir de la prima de 146 avC, comencèt la conquista sistematica de la vila. Après una setmana de combats entraïnant la mòrt de 100 000 a 450 000 abitants[2], lei subrevivents capitulèron e foguèron reduchs en esclavatge. Cartage foguèt rasada.
Consequéncias
[modificar | Modificar lo còdi]
Lei desfachas successivas de Cartage permetèron a Roma d'ocupar Sicília, Sardenha, Corsega, una partida importanta de la Peninsula Iberica e dau litorau de Magrèb. Permetèron tanben la creacion e lo desvolopament d'una flòta militara romana susceptibla de s'opausar victoriosament ais autrei poissanças navalas dau periòde. Enfin, eliminèt un rivau comerciau de remarca. Ansin, en 146 avC, la destruccion de Cartage laissèt Roma coma l'unica poissança de la Mediterranèa Occidentala fins a l'afondrament de l'Empèri Roman d'Occident.
De mai, la meteissa annada, la destruccion quasi simultanèa de Corint (a l'eissida dei Guèrras de Macedònia) marquèt la fin de la poissança militara dau Reiaume de Macedònia. Aquò entraïnèt l'intrada de Grècia, minada per lei conflictes intèrnes, dins l'esfèra d'influéncia de Roma.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Serge Lancel, Hannibal, Fayard, 1995.
- Claude Nicolet, Rome et la conquête du monde méditerranéen, 264-27 avant J.-C., Tome second, Genèse d'un empire, Presses universitaires de France, 1978.