Guilhèm de Montanhagòl
.jpg)  | |
| Biografia | |
|---|---|
| Naissença | millenari II |
| Mòrt | 1268 (Gregorian) |
|
| |
Guilhèm de Montanhagòl, var. Montanhagòu (Mountagnagol[1] [l.] o Guihèn Mountagnagòu[2] [prov.] en nòrma mistralenca; Guilhem de Montanhagol en occitan ancian), es un trobador occitan del sègle XIII. Foguèt probablament mai actiu a Tolosa, mas foguèt tanben actiu a las corts de Tolosa, de Provença, de Castelha, e d'Aragon[3][4]. Guilhèm nos daissa sèt cansos, sieis sirventeses[4] e una tenso (pus precisament un partiment) amb Sordèl (benlèu faguèt un brèu sojorn en Lombardia). Li subrevisquèt donc, en tot, catòrze pèças.[3][4]
La significacion del nom de Guilhèm es estada debatuda. "Montanhagol" significa "de Montanhac", mas se sap pas lo qual de nombroses luòcs nommats Montanhac poiriá èsser.[5] S'a longtemps pensat que la forma corrècta del nom del trobador èra simplament "Guilhem Montanhagol", perque lo "de" (de) seriá redondant.[6] Los documents contemporanèus utilizan pasmens clarament "de".[6]
Èra de naissença modèsta.[3] Segon sa vida, èra originari de Provença, malgrat que d'unes erudits modèrns (inclusent Frederic Mistral[1]) suspècten qu'èra tolosan[3][5]. Sa vida rapòrta qu'èra "un bon inventor (trobaire) de poesia e un amorós grand".[5] Sa galanta èra una dòna nommada Jauseranda de Lunèl, dont Guilhèm coneissiá probablament lo senhor del castèl, Raimon Gaucèlm V.[5]
Sas cançons son torpes/estranhs, e emulan los primièrs trobadors, lausant la mesura[nt 1] (moderacion) demest totas las vertuts.[3] Afirmèt que "de l'amor deriva la castetat" (d'amor mou castitatz), benlèu significant que pas mai que l'amor es necessari per la fidelitat.[4][7] Es vist, fòrça apassionadament per Cesare de Lollis, coma un precursor del Dolce stil novo e coma un punt important de ligam entre la literatura occitana e italiana a travèrs son trabalh amb Sordèl.[7][8] Es creditat coma aquel que foguèt capable de donar un quadre innovador de l'amor cortés en lo mesclant amb la moralitat crestiana,[7] e de fach se referís a un noel dig de maestria ("novèl dich de la mestresa"), e mai se aquò es probablament pas previst coma una indicacion de reforma conscienta.[9]
Los sirventeses politics de Guilhèm concernisson la politica tolosana e espanhòla.[3] Dins d'escriches del periòde seguent la Crosada dels Albigeses que devastèt Lengadòc, Guilhèm se mostrèt coma un opausant de l'Inquisicion papala, e mai se pas de la Glèisa per se.[3] Encoratjèt una correccion "doça" dels Catars, mas pas lor violenta supression per mejans de guèrra.[4]
Per la mòrt de Guilhem, son conhat Ponç Santòlh compausèt un planh.[4]
Òbras
[modificar | Modificar lo còdi]- A Lunel lutz una luna luzens
- Ar ab lo coinde pascor
- Del tot vey remaner valor
- Bel m'es quan d'armatz aug refrim
- Ges, per malvastat qu'er veya
- Leu chansoneta m'er a far
- No sap per que va son joy pus tarzan
- Non an tan dig li primier trobador
- Non estarai, per ome qe-m casti
- Nulhs hom no val ni deu esser prezatz
- On mais a hom de valensa
- Per lo mon fan li un dels autres rancura
- Qui vol esser agradans e plazens
- Senh'En Sordel, mandamen
Tèxte de Ar ab lo coinde pascor
[modificar | Modificar lo còdi]Ar ab lo coinde pascor,
Qan vei de bella color
Flors per vergiers e per pratz,
E aug chantar daus totz latz
Los auzeletz per doussor,
Vueilh far ab coindia
Chanso tal qe sia
Plazens als enamoratz,
E a midons majormen
Qe-m don'en trobar engenh.
Ben devon li amador
De bon cor servir amor,
Qar amors non es peccatz,
Anz es vertutz qe-ls malvatz
Fai bons, e-ll bo-n son meillor,
E met hom'en via
De ben far tot dia!
E d'amor mou castitatz,
Qar qi-n amor ben s'enten
Non pot far qe pueis mal renh.
E pos tant a de valor
Amors, ben fan gran follor
Las donnas on es beutatz,
Qar non amon los prezatz
Pos o conoisson en lor!
Qar pueis lor plairia
Jois e cortezia
E chans e totz bels solatz!
Mas greu faran tan de sen
S'amors no las i empenh.
Amors, de vos fatz lauzor,
Q'amar mi fatz la gensor,
Don mi son tan aut pujatz
Qe-l morirs neis m'es onratz,
Tan es de nobla ricor!
E s'ieu joi n'avia,
Sai qe non morria,
Anz viuria gen pagatz.
Si non l'ai, morrai breumen,
Q'ieu l'am tan, qe-l cor m'estenh.
Qi ve la fresca color
De vos, bella, cui ador,
E-ls uelhs vairs e-ls cilhs delgatz
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
De nautral resplandor,
Totz hom pert feunia,
Qi-us esgar', amia.
E ieu, las, a cui mais platz,
Mueir, qan vei vostre cors gen,
D'enveia, tan mi destrenh.
Fis pretz deschairia,
Si no-l sostenia
Le reis Castellans onratz,
Qe fai totz sos faitz tan gen,
Q'en ren non cal q'om l'ensenh.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ La grafia en occitan ancian èra mezura.
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- (en) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en anglés intitolat « Guilhem de Montanhagol ».
- (ca) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en catalan intitolat « Guilhem de Montanhagòl ».
- (it) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en italian intitolat « Guillem de Montanhagol ».
- ↑ 1,0 et 1,1 Lo Tresaur dau Felibritge
- ↑ Armana prouvençau, 1900
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 et 3,6 Gaunt and Kay, appendix.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 et 4,5 Paden "Guilhem de Montanhagol".
- ↑ 5,0 5,1 5,2 et 5,3 Egan, 57.
- ↑ 6,0 et 6,1 Riquer.
- ↑ 7,0 7,1 et 7,2 Topsfield, 127.
- ↑ Boase, 33, crei que Montanhagol inventèt l'expression dolce stil novo.
- ↑ Spiers, "Vita Nuova and Dolce Stil Nuovo", 39.
Veire tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Lecturas complementàrias
[modificar | Modificar lo còdi]- Boase, Roger. The Origin and Meaning of Courtly Love: A Critical Study of European Scholarship. Manchester: Manchester University Press, 1977. ISBN: 0-87471-950-X.
- Egan, Margarita, ed. The Vidas of the Troubadours. New York: Garland, 1984. ISBN: 0-8240-9437-9.
- Gaunt, Simon, and Kay, Sarah. "Appendix I: Major Troubadours" (pp. 279–291). The Troubadours: An Introduction. Simon Gaunt and Sarah Kay, edd. Cambridge: Cambridge University Press, 1999. ISBN: 0-521-57473-0.
- Paden, William D. "Guilhem de Montanhagol" (p. 425). Medieval France: An Encyclopedia, ed. William W. Kibler. New Jersey: Routledge University Press, 1995. ISBN: 0-8240-4444-4.
- Ricketts, Peter T. Les poésies de Guilhem de Montanhagol: troubadour provençal du XIIIe siècle. Pontifical Institute for Medieval Studies, 2000.
- Riquer, Martín de. Los trovadores: historia literaria y textos. 3 vol. Barcelona: Planeta, 1975.
- Spiers, A. G. H. "Vita Nuova and Dolce Stil Nuovo." Modern Language Notes, 25:2 (Feb., 1910), pp. 37–39.
- Spiers, A. G. H. "Dolce Stil Nuovo—The Case of the Opposition." Periodical of the Modern Language Association, 25:4 (1910), pp. 657–675.
- Topsfield, L. T. "The Theme of Courtly Love in the Poems of Guilhem de Montanhagol." French Studies, 11 (1957), 127–34.
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Òbras completas [1]
