Grefol
| Règne | Plantae |
|---|---|
| Sosrègne | Tracheobionta |
| Division | Magnoliophyta |
| Classa | Magnoliopsida |
| Sosclassa | Rosidae |
| Òrdre | Celastrales |
| Familha | Aquifoliaceae |
| Genre | Ilex |
Lo grefol o grifol(h), agreu, agrèvol, grefuèlh, agrafuelh o argfuelh (Ilex aquifolium) es un arbrilhon, o un pichon arbre, de fuèlhas persistantas de la familha dels Aquifoliacèas, sovent cultivat per son aspècte ornemental, subretot mercé al seus fruchs roge viu. Es una del las nobrosas espècias del genre Ilex, e la sola que buta espontanèament en Euròpa.
Es una espècia de sosbòsc plan comuna en Euròpa fins a 1 500 m d'altitud. Los rams cobèrts de drupas que demòran tot l'ivèrn son culhudas per las fèstas de Nadal, e son fuèlhatge persistant fa qu'es considerada coma una de las plantas de l'an nòu amb lo bois, lo laurièr, lo tuèis, l'èura, le genibrièr e la toja.
Etimologia
[modificar | Modificar lo còdi]
Aspèctes botanics
[modificar | Modificar lo còdi]Descripcion
[modificar | Modificar lo còdi]Lo grefol comun es un arbrilhon de creis fòrça lent, de pòrt boissonant, que la talha adulta es mai sovent de quatre a sièis mètres. Qualques subjèctes pòdon formar d'arbres vertadièrs. Lo grefol pòt viure fins a 300 ans e mai. La rusca es grisa palla e lisa.
Las fuèilhas altèrnas, simplas, an un peciòl cort e un limbe de 5 a 7 cm de long, coriaç, de forma generala ovala, de bòrd ondulat e espinós, a vegada lis pels individús d'edat. D'un vèrd brilhant escur (lusissent) sus lor fàcia superiora, mai palles sus la lor fàcia inferiora, son provesits d'espinas agudas. Qualques varietats an lo fuèlhatge mirgalhat de blanc. Aquelas fuèlhas persiston mai sovent tres ans.
Es una espècia dioïca (amb d'individús mascles e femes separats), pasmens existís d'individus monoícs.
.jpg)
Los fruchs son de pichonas drupas esfericas de 7 a 10 mm de diamètre, d'un roge viu, a vegada jaunas, a la maduretat, que contenon quatre clòscs, enfermant una grana lenhaificada. Venon madurs en fin d'estiu, son toxics[1]. Demòran tot l'ivèrn.
La fusta dura e omogenèa, plan pesuca (densitat: 0,95), es de color blanc grisenca, brunissent amb lo temps.
Distribucion
[modificar | Modificar lo còdi]Aquela espècia es nativa de las regions temperadas mond ancian:
- Africa del Nòrd, de Tunisia al Marròc,
- Euròpa occidentala e miègjornala, del Reialme Unit e de Portugal fina a Albania e a Romania,
- Asia occidentala, de Turquia a Iran.
Se naturalizèt dins d'autres continents: America del Nòrd, Austràlia… ont'es a vegada considerada coma una planta envadissenta.
Es una espècia de sosbòscs, que buta en plana e en montanha, fins a 1 500 m d'altitud veire mai dins las regions mai miègjornalas de son airal d'expansion. Se trapa surbretot en terrens acids, puslèu dins d'estacions frescas, mas aima tanben las tèrras calcàrias se lo gra igrometric de l'aire es sufisent. Supòrta pas las situacions tròp frejas.
En Occitània existís de poblaments remarcables coma la selva de Vaubona dins Gard, dins lo mont de Carós (Erau) e dins lo massís de la Santa Bauma (Var).
Proprietats
[modificar | Modificar lo còdi]Lo grefol conten dins las fuèlhas e los fruches d'alcaloïdes toxics, coma de l'illicina. La consomacion dels fruches pòt provocar de vomiduras e de problèmas digestius, veire, se la quantitat es mai importanta, d'alteracions neurologicas. Cal vigilar que los mainats mangen pas aqueles fruchs sovent presents dins los ostals pendent las fèstas del cap d'an.
Pasmens, aquela planta foguèt emplegada autrescòps en medecina populara, per viá extèrna pel seu poder resolutiu o per viá intèrne per son poder febrifug.
Utilizacion
[modificar | Modificar lo còdi]Planta ornamentala
[modificar | Modificar lo còdi]Lo grefol es plan sovent cultivat dins los jardins per las seunas qualitats ornamentalas. Es una planta que pòt viure dins de luòcs ombrats o miègombrats, las varietats de fuèlhas mirgalhadas supòrtan fòrça ben lo plan solelh. Es una planta pro rustica que pòt suportar de geladas ponctualas fins a - 15 ° C. Pasmens de cultivars son mens rustics.
Es tanben una espècia utila per formar de randal miègdefensivas.
Lo grefol a pauc d'enemics en cultura. Pòt èsser subjècte a d'atacas de pesolhs o de Cochenilha sus las fuèlhas.
Cultivars e ibrids
[modificar | Modificar lo còdi]
Ilex aquifolium
- Ilex Alaska,
- Ilex amber,
- Ilex albomarginata,
- Ilex angustifolia,
- Ilex aureomarginata,
- Ilex aurifodina,
- Ilex bacciflava,
- Ilex crassifolia,
- Ilex crispa,
- Ilex crispa aureopicta,
- Ilex ferox,
- Ilex ferox argentea,
- Ilex pendula,
- Ilex pyramidalis,
- Ilex pyramidalis aureomarginata,
- Ilex × altaclerensis,
- Ilex × meserveae.
Autres usatges
[modificar | Modificar lo còdi]- La fusta del grefol es pauc correnta perqu'es rara que se copa d'arbres plan formats. Es una fusta aimada per las maquetas, dins marquetariá e dels tornaires, subretot per la fabricacion de las pèças blancas dels jòcs d'escacs. Es dens, de gran fin e de color fòrça blanca e aisit de trabalhar. Un objècte fòrça celèbre de fusta de grefol es la cana per caminar de Goethe, visible al musèu de Weimar.
- La rusca intèrna de grefol serviá per preparar la vesc per trampar los aucèls.
- Mercé als seus fruchs persistents pendent l'ivèrn, lo grefol es una espècia preciosa pels aucèls que se ne noirissan. La seuna forma boissonanta es interessanta tanben per formar un cobèrt de la salvatgina dins los bòsc.
- L'elixir floral preparat amb de flors de gredol es conegut jol nom anglofòn Holly. Es utilizat per tornat armonizar los estats d'esperit negatius coma l'òdi, la gelosiá, la malvoléncia, l'enveja, la suspicion, la cupiditat, la venjança.
Simbolica e mitologia
[modificar | Modificar lo còdi]Depuèi tots temps, lo grefol es lo simbòl de fèstas religiosas o paganas exprimissent a l'origina la demorança ivernala de la vida vegetala.
Lo simbòl de Nadal
[modificar | Modificar lo còdi]
Las brancas de grefol amb lors baias rojas son fòrça utilizada en décoracion per las fèstas de Nadal.[2].
Pels crestians, lo grefol es en efècte especificament associat a la naissença de l'Enfant Jèsus. Lo rei Eròdes cercant a massacrar totes los recent nascuts josieus per eliminar aquel qu'èra anonciat coma lo rei dels josieus, Maria, Josèp e lor enfant fugissent cap a Egipte. A l'aprochar d'una tropa de soldats, s'amaguèron dins un boisson de grefol, que, per miracle, espandiguèt las seunas brancas per amagar la Santa Familha. Salvats, Maria senhèt lo boisson de grefol e volguèt que demòre totjorn verd per se remembrar l'aparament e coma simbòl d'imortalitat.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article de Wikipèdia en francés intitolat « Houx ».
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr)Joël Reynaud, La flore du pharmacien, Éditions Tec & Doc, París, 2002.
- (fr)Pierre Lieutaghi, Le Livre des arbres, arbustes et arbrisseaux, Ed. Robert Morel, París, 1969.
- (fr)Stéphane Signollet, Le Houx, Ed. Actes Sud, col. « le nom de l'arbre », Arle, 1999.
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]
