Acuèlh
Lutz sus...
La fisica es la sciéncia naturala qu’estudia lei proprietats fondamentalas de la matèria e de l’espaci temps. Son nom vèn d’un mòt grèc liat a l’explicacion e a la significacion dei causas de la natura. Vengut fòrça rar après la fin de l’Empèri Roman, lo mòt « fisica » venguèt tornarmai popular a partir dau sègle XVII per designar la sciéncia novèla pertocant lo movement dei còrs e dei proprietats dei materiaus. Aquela sciéncia se desvolopa gràcias a l’utilizacion d’un metòde scientific per desvolopar de modèls validats o non per la realizacion d’experiéncias.
La fisica es donc un dei domenis scientifics modèrns pus vièlh de l’istòria umana. Au començament dau sègle XXI, èra devesida entre divèrsei teorias centralas (relativitat, mecanica quantica...) e disciplinas especializadas (fisica dei particulas, fisica atomica, optica...) Pasmens, per mescla ambé d’autrei disciplinas scientificas, la fisica a tanben donat naissança a de camps interdisciplinaris grands coma la quimia fisica o la biofisica. Gràcias a sei relacions ambé d’autrei disciplinas scientificas, la fisica a tanben un nombre grand d’aplicacions tecnologicas dins la vida quotidiana.
Nòvas
- 7 de setembre de 2024: l’aresés Mickaël Miguez, lo libornés Alessandro Bartolomucci e lo montpelhierenc Frédéric Villeroux se guanhan una medalha d’aur en fotbòl per òrbs aus jòcs paralimpics de París; lo brivista Mathieu Bosredon se ganha ’na tresena medalha d’aur en ciclisme per equipas; lo tarbés Hélios Latchoumanaya que’s guanha ua medalha d’argent en judo; lo murethin Thomas Peyroton-Dartet se guanha ua medalha d’argent en ciclisme; l’aimostier Cyril Jonard se ganha ’na medalha de bronze en judo.
- 5 de setembre: lo brivista Mathieu Bosredon se ganha una segonda medalha d’aur en ciclisme H3 aus jòcs paralimpics de París; lo clarmontés Damien Tokatlian (imatge) e lo tolzan Maxime Valet se ganhan una medalha de bronze en escrima.
- 4 de setembre: lo murethin Thomas Peyroton-Dartet se guanha ua medalha d’aur en ciclisme C3 aus jòcs paralimpics de París; lo brivista Mathieu Bosredon se ganha una medalha d’aur en ciclisme H3; lo milhavés Elie de Carvalho se ganha una medalha d'argent en ciclisme B.
- 1 de setembre: la paulina Émeline Pierre que’s guanha ua medalha d’aur en natacion aus jòcs paralimpics de París; la sestiana Nathalie Benoit se ganha una medalha de bronze en aviron; la canenca Candyce Chafa, lo marselhés Rémy Taranto, e lo bordalés Grégoire Bireau se ganhan una medalha de bronze en aviron.
O sabiatz ?
- Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
- Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
- Lo grop de death metal Gojira que s’aperava Godzilla a sa creacion a Ondres, en Gasconha.
- Lo Monopoly foguèt inventat per una feminista americana.
- Lo davancier dau FBI es estat fondat per un rèire nebot de Napoleon Bonaparte.
- D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
- L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.
Imatge del mes
Vèrge negra de la Daurada, Tolosa, Occitània. |
Wikipèdia profiècha del sosten de la Wikimedia Foundation qu'albèrga sus sos servidors mantun projècte wiki liure, multilingüe e gratuit :
Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes |
Wikiccionari Diccionari universal |
Wikinews Actualitats liuras | |||||
Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics |
Wikiquote Recuèlh de citacions |
Wikisource Bibliotèca universala | |||||
Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta |
Wikispecies Inventari del vivent |
Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia |