Tolerància
En general, la tolerància, del latin tolerare (suportar) e tolerantia (endurança, patiéncia, resignacion), designa la capacitat a permetre çò que se desapròva, es a dire çò que se deuriá normalament refusar. En construccion o en dessenh per exemple, se dich que se pòt tolerar un certaine marge d'error.
Al sens moral, la toleràcia es la vertut que pòrta a respectar çò que s'acceptariá pas espontanèament, per exemple quand aquò ca contra las sieunas conviccions. Es tanben la vertut que pòrta a se mostrar vigilant al subjècte de l'intolerància al subiècte de l'intolerable.
Tota libertat o tot drechr implica necessàriament, poe s'exercir de complet, un dever de tolerància.
Segon John Locke, la tolerància significa « acabar de combatre çò que se pòt pas cambiar ».
Segon de moralistas, la nocion de tolerància es associada a la notion absoluda de ben e de mal. La tolerància s'exercís quand se reconéis pas qu'una causa es un mal, mas que combatre aqueste mal provocariá un mal encara mai grand.
La tolerància pòt alara conduire a une abstencion volontària dins lo combat contra un mal identificat coma tal. Aquesta abstencion es pas motivada per une relativizacion de las nocions de ben e de mal, mas al contrari per la plena consciéncia d'un mal que pòt pas èsser combatut sens produire un autre mal mai greu encara.
Tolerància politica
[modificar | Modificar lo còdi]La nocion de tolerància es fondamentalament una nocion morala, venguda nocion politica et juridica. Ne faguèt la teoria jos aquesta angle la filosofia a partir dels sègles XVII e XVIII, una epòca ont se debanva en Euròpa las guèrras de religion. Lo sorgiment e lo trionf de la nocion de tolerància dins las societats occidentalas uèi, s'explica per aqueste contèxte ont foguèt desvolopada per acabar lo conflictes entre catolics e protestants, en definissent las règlas e condicions que la diversitat de las idèas, opinions e cresenças, podavan èser suportadas e toleradas dins una mèsma societat, sens pasmens la metre en dangièr en creant de divisions incompatiblas. L'autor de referéncia per la teoria de la tolerància es l'anglés John Locke. Tanben, a partir de 1685, après la revocacion de l’edicte de Nantas, Pèire Baile denòncia dins son Comentari filosofic sus aquestas paraulas de Jèsus Crist : « Còntrénh-los de dintrar », l'intolerància e presica una tolerància civila de totas las confessions cretianas, del judaïsme, de l'islam e tanben pels atèus.
Tolerància en drech
[modificar | Modificar lo còdi]L'exemple mai caracteristica es aqueste de l' article 2262 del còde civil francés : « Los actes de pura facultat e aquestes de simple tolerància pòdon pas fondar ni possession ni prescripcion. ».
De biais mai general, la tolerància saupra pas èsser constitutiva de dech. Es segur que la precaritat d'una situacion saupra pas generar un drech juridicament protegit al benefici d'aqueste que'n podèt na beneficiar un cèrt temps.
Un exemple, en drech dels bails comercials :
- lo prenaire faisiá valer que lo motiu de non-renovelament invocat per son arrendaira seriá ni greu ni legitim que fogèt tolerat d'eperela;
- Tanben, lo sol exercici d’una activitat comerciala dins una partida del debàs constituís qu’una simpla tolerància que saupra pas modificar per tant la clausula formala de destinacion a usatge exclusiu d’abitacion prevista dins l’acte del 1èr de setembre de 1954 que fa la lei de las partidas.
Tolerància sociala
[modificar | Modificar lo còdi]La tolerància sociala es la capacitat de respècte d'una persona o d'un grop en fàcia de çò que diferís de sas valors moralas o de las nòrmas establidas per la societat.
Çò que la tolerància es pas
[modificar | Modificar lo còdi]Sovent i a tendéncia a assimilar la tolerància a de nocions que se revèlan fondamentalament diferentas, quitament pròches sus unes punts.
L'indiferéncia
[modificar | Modificar lo còdi]L'indiferéncia es de sentir ni plaser, ni dolor, fàvia a çò que se percep. I a pas cap de besonh de tolerància fàcia a las causas per que se sentís pas d'emocion. Per exemple, una persona per que las questions de religion son pas una preoccupacion, pòt èsser qualificada de toleranta o intoleranta en matèria religiosa.
La somission
[modificar | Modificar lo còdi]La somission es l'acceptacion jos la constrencha. Per qui aja toleréncia, cal i aver una causida deliberada. Se pòt èsser tolerant sonque amb çò qu'avèm lo poder (d'assejar) d'empachar.
L'indulgéncia
[modificar | Modificar lo còdi]L'indulgéncia va mai luènh que la tolerància, qu'es una disposicion a la bontat, a la cleméncia, una facilitat de pardonar, alara que la tolerància pòt èsser condescendenta.
La permissivitat
[modificar | Modificar lo còdi]La permissivitat, tot coma l'indulgéncia, va mai luènh que la tolerància. Se destria de l'indulgéncia per l'abséncia de referéncia als sentiments. Se definís coma una propension a permettre sens condicion.
L'acceptation
[modificar | Modificar lo còdi]L'acceptacion vòl que s'encerga dels elements que sèm confrontats. E, la tolerància supausa se comprengan las valors d'una persona o d'una idèa que l'autoritat o la valor agís sus nosaltres sens necessàriament èsser en acòrdi amb aquesta. La tolerància es puslèu una forma de respècte ont assajam de suportar quicòm o qualqu'un de biais inpendent del jutjament que li portam : podèm odiar o mespresar çò que toleram, lo respectar a contra còr.
Tolerància e ideal
[modificar | Modificar lo còdi]La tolerància es mai sovent considerada coma una vertut, que tend a estalivar los conflictes. AtalKofi Annan disiá que « La tolerància es una vertut que fa la patz possibla. »
Dins unas religions, coma la religion bodista, la tolerància es lo primièr pas cap a l'equanimitat, es a dire l'acceptacion sens deca. La tolerància per aqueste que nos agressa, es un exercici de practicar sus se mèsme.
| “ | La tolzerància es un exercici e una conquista sus se. | ” |
| — Albert Memmi, Exercici del bonaür | ||
| “ | L'esperit de tolerància es l'art d'èsser astruc en companhiá dels autres. | ” |
| — Pauline Vaillancourt, Los Punh sus las i, | ||
Tolerància e reprobacion
[modificar | Modificar lo còdi]Pasmens, se considèra mai sovent qu'i a pas de tolerància sens agression, es a dire que se pòt èsser tolerant pas que fàcia a çò que nos desturba (es a dire amb que sèm en accòrdi) mas s'accèpta al respècte de l'individú (l'umanisme) o per la defensa d'un ideal de libertat (lo liberalisme).
La tolerància al respècte de l'individú poiriá se formular coma:
| “ | Soi pas en acòrdi amb te, mas te daissi far, per respècte de las diferéncias. | ” |
La tolerància per la defensa d'un ideal de libertat, es parfièchament illustrada per una celèbra citacion attribuida de biais erronèu a Voltaire :
| “ | Soi pas en acòrdi amb çò que digatz, mas me batrai fins al tèrme que poscatz lo dire. | ” |
La tolerància es o una causida dictada per una conviccion, o una causida condescendenta. Que que siá, per qu'i aja tolerància, cal i aver causida deliberada. Se pòt pas èsser tolerant sonque amb çò qu'avèm lo poder d'assajar d'empachar. L'acceptacion jos la constrencha es la somission.
Dempuèi las annadas 1950, la tolerància es mai sovent definida coma un estat d'esperit d'obertura a l'autre. S'agís d'admetre de biais de pensar e d'agir de biais diferent a aquesta que se ten de se mèsme.
Es tant mai dificil de comprene un comportament (e possiblament de l'acceptar) quand se'n conéis pas las originas. Es perque l'educacion es sovent considerada coma un vector de tolerància.
Atal Helen Keller disiá« Lo melhor tèrme de l'educacion es la tolerància. »
Tolerància civila
[modificar | Modificar lo còdi]Las mentalitats evoluisson — sus unes subjècte — mai rapidament que las leis, existís un escart entre la morala sociala (aquesta qu'un grop legitim) e las leis civicas. Atal, de disposicions de la lei pòdon, a un moment donat, èsser reconegudas inadaptadas e, atal, èsser aplicadas pas que parcialament o pas pus, per manca de mejans.
Exemple :
- que s'aplica pas de leis sus la consomacion de drògas consideradas a tòrt o a rason coma « doças », es suporter çò que se pòt pas contraròtlar.
La tolerància segon Locke
[modificar | Modificar lo còdi]Istoricament, la primièra notcon de tolerància es aquesta defenduda per John Locke dins sa Letra sus la tolerància, qu'es definida per la formula « arrestatz de combatre çò que podèm pas cambiar ».
Al vejaire social, s'agís de suportar çò qu'es contrari a la moralea (o a l'etica) del grop pausat coma un absolut. S'agís subretot de reaccion fàcia a un comportament que se jutja mal, mas que s'accepte que se pòt pas far autrament. Es donc a partir d'una glorificacion de la sofrença que s'establís una concepcion etica de la tolerància.
Lo respècte de l'individú e de sas idèas interven sonqu'a partir del moment ont se pòt pas convocar la poténcia publica contra son biais de far e aqueste respècte globalament aparéis pas que dins lo drech sonque a partir de 1948 e de la declaracion universala dels drechs de l'òme.
Dins aqueste encastre, la tolerància es pas una valor individuala, mas un dinamisme evoluissent entre la recepcion de la règla e l'aptitud del poder a la far respectar.
Aquesta nocion de tolerància depend donc del biais que lo poder concep sa relacion a la veritat e de mejans qu'es dispausat a investir per far valer aquesta concepcion.
La toleréncia segon John Rawls
[modificar | Modificar lo còdi]Lo filosòf american John Rawls, dins son obratge de filosofia morala <i id="mwrg">A Theory of Justice</i> (Una Teoria de la justícia), establís que la tolerància es una vertut necessària a l'establiment d'una societat justa. Mas pausa la question « Se deu tolerar los intolerants ? ». Rawls i respond positivament, indicant que los tolerar pas seriá intolerant e seriá donc una injustícia. Mas establís qu'una societat toleranta a lo drech, e lo dever, de se protegir e que aquò impausa una limita a la tolerància: una societat a pas cap obligacion de tolerar d'actes o de membres vodats a son exterminacion.
Discussion
[modificar | Modificar lo còdi]La « Teoria de justícia » fa referéncia a « una societa justa », que los membres serián per gaireben totes lo tolerants, e capable de tolerar los intolerants. Se pòt legitimament li opausar « una societat toleranta », çò qu'implica per cadun de sos membres, la practica de la « tolerància mutuala », e exclutz la permissivitat e l'intolerable.
Tolerància religiosa
[modificar | Modificar lo còdi]La tolerància religiosa es una actitud adoptada en fàcia de las confessions de fe diferentas o davant de manifestacions publicas de religions diferentas. Exemple, l'edicte de Versalhas de 1787 (France) autoriza la construccion de luòc de cultes pels protestants a condicion que lor campanars sián mens naut qu'aquestes de las glèisas catolicas.
Cal diferenciar tres domènis de tolerància religiosa. Primièr, la tolerància inscricha dins los tèxtes sacrats que se referís la religion. Enseguida, l'interpretacion que se'n faguèt per las autoritats religiosas. Enfin, la tolerància del fidèl, que, quitament guidat per sa fe, demora pas mens individuala.
Lo politeisme antic
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo politeisme antic (abans l'èra crestianan), Es frequent de constatar d'escambis de divinitats d'un panteon a l'autre, per exemple en Euròpa del Nòrd e en Orient Pròche. Se pòt citar per exemple lo cas de la civilizacion de l'Egipte antica, ont la tolerància religiosa èra un pilar (levat pendent lo peròde d'Akhenaton) e que lo país abriguèt, a diferentas epòcas, de temples de divinitats estrangièras (Baal, Astartè, etc.). E tanben per Roma amb l'adopcion de la divesa Isis.
Se pòt parlar de tolerància dins lo cas del panteon roman que lo culte se confond amb aqueste de la vila, puèi de l'emperaire a partir d'August.
A l'epòca d'apologistas, Cèls testimònia que s'agís pas, al subjècte del cristianisme, de tolerància coma obertura a la valors d'altrú, mas de tolerància a çò que destrusís pas l'òrdre public. Sol lo judaïsme auriá benficiat a costat de la religion romana de l'estatut de religio licita mas aquesta quita nocion es controversiada.
L'importacion dels cultes orientals (Isis, Mithra, etc.) pels soldats romans avent participat a las batalhas orientalas, representa al contrari una modificacion del sentiment religiós. S'agís pas d'escambi de divinitats mas de se considerar coma devot d'Isis çò qu'empacha pas la participacion als cultes urbans. Dins un biais, lo culte d'Isis se substituís a las divinitats familialas pel soldat vagant.
Es sonque en 311 qu'un edicte de tolerància, l'edict de Milan decrèta la libertat de totes los cultes.
Lo monoteisme
[modificar | Modificar lo còdi]Amb lo desvelopament del monoteisme (judaïc, crestian, puèi islamic) aparéis la nocion d'exclusivitat del divin.
- Judaïsme : « Auras pas d'autre dieu davant ma fàcia. », (Exòde 20,3).
- Cristianisme : « Cresi en Dieu, lo Paire Totpoderós, Creator del cèl e de la tèrra. » (Simbòl dels Apòstol, sègle II)
- Islam : « Es pas d'autra divinitat que Dieu », (profession de fei).
Un monoteisme exclusís los autres monoteismes al mens dins lor quite principi i a d'arrenjaments, e condamna tota forma d'idolatria. La lei josieva formulada dins lo Deuteronòma limita sevèrament las relacions entre Josieus e non-Joieus. Lo cristianisme, se difusèt pacificament pendent son primièr milenari d'existéncia, desvolopèt enseguisa de mejans de coercicion contra los « eretics », e alternèt al vejaire dels josieus de frasas de tolerància e d'intolerància: a partir del sègle XVIe, catolics e protestants rivalisèron d'intolerància, malgrat unas excepcions (d'Estats catolics acceptèron l'existéncia de minoritat protestantas). L'islam accèpta mai o mens, segon los païses, la preséncia de « mescresants » d'autras religions, constrenchs a pagar un impòst especial (dhimmis), se mòstra paux tolerant e esita pas a emplegaire la violéncia per establir son poder. A partir del sègle XIX pasmens, lo cristianisme evoluís e adòpta los principis modèrnes de la tolerància. A la diferéncia dels païses musulmans que, se tolèran encara dins unes d'entre eles de minoritats religiosas, crestianas e josievas en particular, mas tanben d'autras brancas de l'Islam, podent mal acceptar una veraia diversitat religiosa. Fins a que lo Pròche Orient, los crestians patisson, en Iraq per exemple, de persecucions violentas e en Arabia Saudita, tota expression religiosa autra que musulmana es reprimida despietadosament.
Lo dialòg interreligiós
[modificar | Modificar lo còdi]La tolerància donc de tot temps existiguèt. Ja Platon, segon una rumor colportada per Diogènes Laèrci, auriá volgut brutla en plaça publica las òbras de Democrit. L'obertura de la cultura grèga als cultures exteriors e lo dialòg de contunh dels filosòfs entre eles provoquèron un climat intellectual tendut mas propici als escambis e a la reflexion. Es la filosofia de las Luces que transforma çò que semblava una flaquesa per Augustin d'Ipòna, teorician de la persecucion legitima, tal coma lo presentava Bossuet.
Lo simbòl viradís es aquesta frasa atribuida per error a Voltaire : « aimi pas vòstras idèas mas me batrai per que pogatz las exprimir ». Se constituís alara un movement intellectual lutant contra las intoleràncias del cristianisme : « De totas las religions, la crestiana es de segur aquesta que deu inspirar mai de tolerància, pasmens se fin ara los crestians ajan estat los mai intolerants de totes los òmes. » (Diccionari filosofic, article « Tolerància » 7).
Lo desvelopament de las sciéncias religiosas dins la filosofia alemanda del sègle XIX permetèt la realizacion d'un saber laïc sul fenomèn religiós que percebèt coma una menaça per las religions. Tal foguèt l'enjòc de la crisi modernista, tal es encara l'enjòc de fòrça conflictes avent a veire amb lo fenomèn religiós.
Los mejans de transpòrt e de comunicacion dels sègles XIX e XX permetèron d'escambis culturals que pasmens facilitan pas lo dialòg interreligiós. La democratizacion del viatge se fa pel metòde del viatge organizat que permet rarament l'encontre de l'autoctòn. Mas, los escambis d'estudiants, fins alara reservats a las classas superioras dels païses desvelopats, poirián melhorar la situacion per de financiaments europèus, coma lo programa Erasmus.
Del fach de la vocacion de gaireben totas las religions a ensenhar sonque çò que creson verai designant per totas variantas del fals tot çò qu'an pas exprimit d'esperelas (metòde dels epicicles copernicians descricha pel primièr còp dins lo domèni religiós per John Hick dins God Has Many Names (1988).
Tolerància tecnica
[modificar | Modificar lo còdi]La tolerància en tecnica es la marge d'eror acceptabla, o la capacitat de resisténcia a una agression.
Dins las sciéncias aplicadas, la tolerància es sovent sinonime de capacitat de resisténcia a un problèma, una agression, per exemple l'inercia d'un material o sa resisténcia a una corrosion quimica.
La tolerància es una nocion utilizada dins las brancas de las matematicas relativas al calculs d'errors, a las estatisticas e a las incertituds.
Engenh mecanic
[modificar | Modificar lo còdi]- toleréncia dels materials entre eles
- toleréncia als domatges
- toleréncia d'usinatge, ajustament
- metrologia
Electronica
[modificar | Modificar lo còdi]De par leurs techniques de fabrication très critiques, tous les composants électroniques ont des plages de fonctionnement et des rendements assez irréguliers, ceux-ci pouvant varier du simple au double — voire plus pour les gains des transistors. L'industrie électronique a donc mis en place tout un système de repérage et de marquage des tolérances sur les composants. Bien souvent, c'est seulement après certains tests de validation que le marquage des composants est effectué avec les indications adéquates.
Informatica
[modificar | Modificar lo còdi]Los logicials informatics, de per lor complexitat creissenta, son pas perfièch e an una o mens granda capacitat a tolerar las errors de totas menas : errors intèrnas, errors umanas de picar, errors de material, o errors de programas terces. Que, se son mal geridas pòdon induire de mancas e donc un comportament erratic de l'ordinator, qu'es censat jamai realizar d'error.
Una majoritat dels problèmas de tolerància de logicials ven del fach que los desvelopaires presupausan tròp sovent la plaja de donadas que lo programa va recebre de gaireben totes los sistèmas interagissent amb el (utilizatorr, sistèma d'expleitacion, etc.). Fòra dels bugs venent de las errors de programacion, los disfoncionaments del programa son sovent deguts a de situacions non previstas.
Immunologia
[modificar | Modificar lo còdi]En immunologia, la tolerància es la capacitat d'un organisme a acceptar la preséncia de còrs estrangièrs dins son environament. Aquesta tolerància a una importància capitala dins lo processús de empèut d'organs.
veire: tolerància immunologica.
Tolerància monetària
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo vocabulari monetari la tolerància designa l'escart maxim admes entre lo títol o lo peses reals e l'equivalent legal d'una moneda.
L'intolerància
[modificar | Modificar lo còdi]L'intoleréncia es, al contrari, quand un individú capita pas a respectar de diferéncias. L’omogeneïtat, dins una societat, nos rassegura sus la nòtra existéncia. La meconeissença d’una diferéncia per exemple, mena a la paur, que pòt causar de l’intolerància: l’eterogeneïtat torna sus nòstre estatut, nòtra estat coma çò que nos definís al sen d'aquesta societat. L’intolerància es portada per aquesta menaça.
L’uman a besonh d’establir de ierarquias per, entre autres, se rassegurar sus la sieuna posicion. L’inseguretat menada en se comparant a quicòm mai, dins aquesta ierarquia, pòt menar e de manifestacions d’intolerància.
Per suprimr l'intolerància, es necessari de suprimir çò qu'es suscita la paur en nosaltre qu'es causada per la quita diferéncia o per la meconeissença d'aquesta.
L’« espaci » entre dos individús es nomenat la diferéncia. Es la conservacion d'aqueste espaci e lo respècte d'aqueste qu'es a l’origina de la tolerància. Dins li cas contrari, l'intolerància pren plaça.