Cèls

Cèls (Κέλσος en grèc) foguèt un filosòf grèc que visquèt al sègle II e escriguèt divèrses tèxtes contra lo Cristianisme, responduts al sègle III per Origèn. Son òbra pus coneguda, lo Discors Vertadèr (Λόγος 'ΛληΘής) foguèt criticada per Origèn dins l'òbra Contra Cèls, escricha entre 70 e 80 ans après; es gràcias a la responsa d'Origèn que uèi se garda una partida de l'òbra de Cèls.

Vida

Se sap fòrça pauc sus sa vida. Mai d'un l'a identificat amb un filosòf epicurian, qu'auriá escrich tanben una òbra apelada Contra los mags e que seriá estat contemporanèu del filosòf Lucian (que li adreça son òbra Alexandre o lo fals profèta) mas aquela interpretacion es estada fòrtament responduda per de teologians e d'exegètas pr'amor que la filosofia fondamentala de Cèls seriá platonica. I a fin finala los que considèran que la filosofia de Cèls èra estoïca. Es interessant de far notar qu'Origèn contribuiguèt a l'error pr'amor que de còps apèla Cèls d'epicurian (Contra Cèls: E 8.20.21; 2.60: III 34.48.79; IV 54-75; V 3) mentre que los tèxtes que cita manifèstan una concepcion platonica per part de son rival. Aquò se pòt explicar per que, coma Origèn ditz al començament de son libre, quand n'escriguèt (en 248 dC), Cèls èra ja mòrt. Una autra explicacion de las errors èra l'eclecticisme de l'ambient intellectual d'aquel periòde istoric. Cal tanben reconéisser que la màger part de las citas d'Origèn (que segon los istorians correspondriá al nonanta per cent del libre de Cèls) son pas filosoficas senon de referéncias a las criticas e trufas de la religion crestiana que fa Cèls, barrejadas amb fòrça allusions al domeni de Cèls de la coneissença tota (panta oida). Origèn profita aquela expression per de se trufar de Cèls pr'amor que los filosòfs sempre s'èran definits els-meteisses coma d'amants de la coneissença e non pas coma sabents. Es cèrt que Cèls demòstra mestrejar las tendéncias filosoficas de l'epòca, e sembla d'aver tanben legit la Bíblia, mai d'un evangèli apocrif e los primièrs escriches dels paires apologetas. Se crei que, per la propagacion creissenta del Cristianisme -denonciada ja per Plini-, Cèls dirigiguèt sos escriches contra aquesta religion e especialament per tal de compensar las conversions demest los pagans.

Obratge

Dins son òbra Doctrina vertadièra (segon d'autres traductors: Discors sus la vertat) se trufa de Jèsus Crist en dire qu'èra lo filh d'un soldat roman e d'una femna josieva. Ditz que Jèsus aviá practicat la magia que se n'èra *instruch (*instruit?) en Egipte e que per aquò se ganhèt mai d'un discípol d'entre lo pòble mai miserable e mai digne de compassion. Segon Cèls la mòrt afrontosa de Jèsus sus la crotz èra absoludament indigna d'una divinitat. Compara puèi l'istòria de la resurreccion de Jèsus e la d'autres personatges de la cultura grèga. Critica tanben los seguidors de Jèsus e lors doctrinas. Segon Cèls los crestians contribuigueron a la creacion d'un Estat dintre de l'Estat, pr'amor que partejavan pas dels cultes e de las fèstas, negavan las tradicions de lors predecessors. Ditz que son de gent de una traça fòrça marrida: d'ignorants, de paures, de supersticioses, de venduts... Ça que la, per causa de la situacion de l'empèri, les demanda de partejar d'una aliança politica que permetèsse un novèl enriquiment de l'empèri.