Diogènes Laèrci
Diogènes Laèrci | |
File:Laertii Diogenis De Vitis Dogmatis et Apophthegmatis Eorum Qui in Philosophia Claruerunt.jpg Federico García Lorca en 1932 | |
Naissença | començament del sègle III, {{{luòc de naissença}}} |
---|---|
Decès | sègle III, |
Ocupacion | poèta, doxograf, biograf |
Genre | poesia e teatre |
Diogènes Laèrci (en grèc ancian Διογένης Λαέρτιος / Diogenês Laertios) es un poèta, un doxograf e un biograf del començament del sègle III.
Se sap pauc de causas sus Diogènes Laèrci. Lo fach tant mai ironic que representa sovent la font unica qu’avèm sus la vida e las doctrinas de fòrça filosòfs. Es, per exemple, unicament per el que coneissèm las letras d'Epicur e sas maximas capitalas, e tanben los testaments d’unes filosòfs.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Las originas de Diogènes Laèrci son mal conegudas: se sap pas se son nom significa que naquèt a Laèrtes, una colònia grèga de Cilícia que parla Estrabon[1]; existís tanben un ipotèsi que dich que son paire se nomanava Laèrci, que seriá alara « Diogènes filh de Laèrci ». D’epigrafistas britanics an Que que siá localizat una vila sul mont de Celebireç Dağı ont se descobriguèt de monedas portant l'inscripcion: Laerteiôn. Tanben existís una idèa de l'epòca ont visquèt per recopaments: coneis los filosòfs « classics » coma Aristòtel o Platon, e tanben lors successors, coma Teofrast fins al començament del sègle III; parla de Sext Empiric e de Saturnin Citenas[2], e menciona pas lo neoplatonisme de Plotin e de Porfir de Tir, ni lo neopitagorisme. Auriá donc viscut dins la primièra mitat del sègle III.
Doctrina
[modificar | Modificar lo còdi]Tot coma per sa vida, sa doctrine nos es mal coneguda, se n’aviá una. Sembla agradar Epicur (Wilamowitz vejava en el un epicurian), e se mòstra pro dur contra Platon, mas pas cap d’indicacion precisa permet de lo classificat dins una escòla quina que siá. Al libre IX de son òbra, Diogènes, parlant d'Apollonides de Nicèu, un comentator de Timon de Flionte, dich: o gar emôn, (un d'entre nosaltre), que se pòt comprene coma « nòstre compatriòta » o « nòstre condiscípol ». Aquesta darrièra traduccion es un argument (controvèrsia pasmens, que pauc probant) en favor de l'opotèsi que Diogènees èra sceptic. Aquesta expression pòt simplament voler dire que Diogènes èra de Nicèu en Bitínia, o qu’èra de la familha d'Apollonides. Dins sa quita prefàvia, pasmens, anóncia: « Nosaltes Grècs avèm donat al mond la filosofia, en mai de la causa, tanben lo mot », e ironiza sus la « xenofilia » de sos compatriòtas, tan dobèrts cap a l'exterior que semblan pas s'imaginar que que que siá poasca venir d’a çò d’eles. Diogènes Laèrci es de fach un doxograf: tornèt transcriure las doctrinas e las vidas dels filosòfs considerats coma los mai importants a son epòca. Podèt èsser considerat coma un poèta s'interessant a la filosofia e se plasent a l'erudicion.
Òbra
[modificar | Modificar lo còdi]Diogènes Laèrci escriguèt dos libres son coneguts:
- Pammetros, recuèlh d'epigrama. I faguèt la pròva d'una granda abiletat tecnica. Coneissèm un cinquantenat de sos epigramas que cita dins son segond obratge.
- Vidas, doctrinas e senténcias dels filosòfs illustres. I classifica los filosòfs per escòla, en començant pel fondator. Lo plan de cada vida es gaireben identic: Diogènes comença per tornar la vida del filosòf, amb una abondància d'anecdòtas diferentas, que situisson per exemple las relacions qu’aqueste auriá agut amb los autres filosòfs; la doctrina es evocada a grands trachs, a vegada amb d’incoeréncias; seguissent una lista de la òbras, las escasenças de la mòrt e una epigrama de sa pluma. Una de las fonts atestada per aqueste trabalh es l'òbra de Diocles de Magnèsia : Ἐπιδρομὴ τῶν φιλοσόφων (Apercebut dels filosòfs) et Περὶ βίων φιλοσόφων (De las vidas dels filosòfs).
Edicions
[modificar | Modificar lo còdi]En complement de l'obratge demorant, 38 epigramas son inclusas dins lo seten libre de l'Antologia Palatina.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]- Catalòg de las òbras d'Aristòtel segon Diogènes Laèrci
- Vidas, doctrinas e senténcias dels filosòfs illustres
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- Marie-Nicolas Bouillet et Alexis Chassang (dir.), « Diogèn Catégorie:Article partiellement issu du Dictionnaire universel d'histoire et de géographie Bouillet e Laërce » dans Dictionnaire universel d’histoire et de géographie, (lire sur Wikisource) Catégorie:Article partiellement issu du Dictionnaire universel d'histoire et de géographie Bouillet
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]Editions criticas
[modificar | Modificar lo còdi]- Diogenis Laertii Vitae philosophorum edidit Miroslav Marcovich, Stuttgart-Lipsia, Teubner, 1999-2002. Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana, vol. 1: Books I--X; vol. 2: Excerpta Byzantina; v. 3: Indices (edidit Hans Gärtner).
- Lives of Eminent Philosophers, edité par Tiziano Dorandi, Cambridge: Cambridge University Press, 2013 (Cambridge Classical Texts and Commentaries, vol. 50).
- G. H. Klippel a donné une dissertation De Diogenis Laertii Vita, Scriptis atque Auctoritate, Göttingen, 1831.
Estudis
[modificar | Modificar lo còdi]- Richard Goulet, Études sur les Vies de philosophes dans l'Antiquité tardive : Diogène Laërce, Porphyre de Tyr, Eunape de Sardes, Paris, Vrin, 2001
- Richard Goulet, Des Sages parmi les philosophes. Le premier livre des Vies des philosophes de Diogène Laërce dans: Marie-Odile Goulet-Cazé, Goulven Madec et Denis O'Brien (édit.), SOPHIÈS MAIÈTORES, Chercheurs de Sagesse, Mélanges Jean Pépin, Paris, Études Augustiniennes, 1992, p. 167-178.
- Richard Goulet, Les références chez Diogène Laërce: sources ou autorités, dans J.-C. Fredouille, M.-O. Goulet-Cazé, Ph. Hoffmann, P. Petitmengin (édit.), Titres et articulations du texte dans les œuvres antiques. Actes du Colloque international de Chantilly, 13-15 décembre 1994, "Collection des Études Augustiniennes", Série Antiquité 152, Paris, Institut des Études Augustiniennes 1997, p. 149-166.
- Marie-Odile Goulet-Cazé, Le livre VI de Diogène Laërce : analyse de sa structure et réflexions méthodologiques, dans: Aufstieg und Niedergang der Römischen Welt, II 36, 5, Berlin, New York, 1992, p. 3880-4048.
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- Diogène Laërce, Vies, doctrines et sentences des philosophes illustres [détail des éditions] (lire en ligne)
- (en) Bibliographie sur les Vies, doctrines et sentences des philosophes illustres.