Nairòbi

Nairòbi
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Bandièra	Escut
	Geografia fisica
Coordenadas	1° 17′ 00″ S, 36° 49′ 00″ E
Superfícia	69 600 ha = 696 km km²
Altituds; · Mejana	; 1 661 m
	Geografia politica
	;
País	Kenya;
Comtat	Nairòbi;
Governador	Evans Kidero
	Geografia umana
Populacion; (2020)	4 734 881 ab.
Densitat	6 803 ab./km²

Nairòbi^[1] es la capitala de Kenya. Fondada en lo 1898 lòng dau camin de fèrre entre Oganda e Kenya, venguèt la capitala administrativa de l'Africa Orientala Britanica en lo 1905. Gardèt aqueu ròtle après l'independença de Kenya en lo 1964. La vila conoissèt una creissença demografica anarquica fòrça rapida, passant de 5 000 abitants en lo 1902 a 4,8 milions en lo 2020. Totun, aquò entraïnèt la creacion de bidonvilas importants dont viu actualament au mens la mitat dei abitants. En parallèle, gràcias au desvolopament de son quartier d'afaires, Nairòbi es venguda un centre economic, cultural e intellectual de niveu internacional. Fa ensinda partida dei metropòlis pus importanti de l'Africa actuala e, despí lo 1996, aculhisse un dei quatre sètis dei Nacions Unidi.

Geografia

Geografia fisica e clima

Nairòbi si situa au sud dau centre agricòla dau país dins una region situada entre 1 660 e 1 800 m d'altituda dins lei tèrras auti d'Africa Australa. Lo clima li es de tipe tropical emb d'influenças eqüatoriali e temperat per l'altituda. Li precipitacions mejani son de 1 060 mm per an emb una sason umida que s'estende d'octòbre a mai. Li temperaturas mejani varian entre 9 e 26 °C emb de recòrds situats entre 1 e 38 °C^[2].

Infrastructuras e rets de transpòrt

Nairòbi es lo centre de la ret de transpòrt kenyana emb de rotas anant dins toti li direccions : vèrs la vila portuària de Mombasa au sud-èst, vèrs Garissa e Somalia a l'èst, vèrs Etiopia au nòrd, vèrs Nakuru, Eldoret e Oganda a l'oèst e vèrs Tanzania e Arusha au sud. Totun, aqueli rotas son generalament formadi de doi vias non separadi. Lo camin de fèrre entre Nairòbi e Mombasa existisse totjorn e una linha pus modèrna, mas non electrificada, es intrada en servici en lo 2017. Enfin, Nairòbi es dotat de doi aeropòrts internacionals. Lo pus important es l'Aeropòrt Internacional Jomo Kenyatta que fa partida dei aeropòrts pus importants dau continent african emb 7 milions de passatgiers en lo 2016. Lo segond es l'Aeropòrt Wilson qu'es dedicat ai vòls interiors ò vèrs lei país vesins. Lo nombre de passatgiers li es ben pus feble (500 000 en lo 2016).

Organizacion de la vila

Nairòbi es organizada a l'entorn d'un centre istoric eissit de la vila coloniala e de la gara istorica. Encuèi, aquelei quartier aculhisson lo centre politic e lo quartier d'afaires d'Upper Hill. Aqueu centre es relativament riche e modèrne. Es enviroutat per de zònas pus recenti que son sovent mens desvolopadi. D'efècte, li infrastructuras comunali son insufisenti car solament 40 % dei ostaus an un accès estable a la ret d'aiga potabla e li fugas son nombroï^[3]. En mai d'aquò, un desenau de bidonvilas son recensats dins l'aglomeracion. Ocupan solament 5 % dau territòri urbanizat, mas la mitat de la populacion comunala seria installada dins aquelei quartiers. Lo pus conoissut es lo bidonvila de Kibera que sa populacion es estimada entre 500 000 e un milion d'abitants^[4]. Enfin, cau nòtar la presença de pargues e d'una resèrva naturala dins l'aglomeracion.

Istòria

Lo periòde colonial

Nairòbi foguèt fondada dins una region palunosa en lo 1898 per lo poder colonial britanic dins l'encastre de la construccion de la Kenya Uganda Railway, lo camin de fèrre entre Oganda e Kenya^[5]^[6]. La linha li arribèt lo 30 de mai dau 1899. Vèrs lo 1900, la vila foguèt destrucha per un incendi e victima d'una epidemia de pèsta. La malària foguèt finda un problema recurrent en causa de l'umiditat locala. Totun, la vila foguèt reconstrucha e, en lo 1905, li autoritats de l'Africa Orientala Britanica decidèron de desplaçar la capitala coloniala, installada a Mombassa, dins la vila novèla^[7]. Nairòbi es ensinda una vila ferroviària devenguda lo centre logistic, economic, toristic^[8] e administratiu de la sieua colonia. D'efècte, la populacion passèt de 5 000 abitants en lo 1902 a 16 000 en lo 1910^[9]. En lo 1919, reçaupèt l'estatut de comuna^[10].

Après la Promiera Guèrra Mondiala, Nairòbi contunièt la sieua creissença demografica. Totun, foguèt l'òbra d'indigènes e, tre lo 1921, lu Africans formèron la màger part de la populacion^[11]. Lo desvolopament de la vila entraïnèt finda una extension dau bastit urban au detriment dei Massais e dei Kikuyus^[12]. Aqueli tensions s'agravèron pauc a pauc fins a la Revòlta dei Mau Mau (1952-1960).

Intrada de la gara en lo 1899
Nairòbi en lo 1899
Bureus de l'Uganda-Kenya Railways en lo 1936
Nairòbi en lo 1936

Nairòbi despí l'independança de Kenya

Nairòbi demorèt la capitala de Kenya après la sieua independença, proclamada en lo 1964. La vila èra venguda un centre demografic major en Africa Orientala emb 510 000 abitants recensats en lo 1969. Pasmens, aquela creissença foguèt tròp rapida e li infrastructuras non foguèron capabli de provedir l'aiga potabla e l'electricitat necessària a la populacion. La perseguida d'una creissença demografica anarquica despí aquela data (1,3 milion d'abitants en lo 1989, 3,2 milions en lo 2009 e 4,4 milions en lo 2019) a agravat aquelu problemas en causa de la formacion de bidonvilas immenses a l'entorn de la vila.

En parallèle, li autoritats keniani modernizèron lo centre de l'aglomeracion emb l'ajuda d'institucions internacionali coma la Banca Mondiala. Lo Centre Internacional de Conferença Kenyatta, inaugurat en lo 1974, es un exemple d'aquelu projèctes. L'agrandiment de l'Aeropòrt Internacional Jomo Kenyatta n'es un autre exemple. Aquò permetèt de mantenir lo ròtle de centre d'escambis comercials e intellectuals en Africa Orientala. Aquela politica foguèt perseguida per lu govèrns successius, cen que mena a la formacion d'una metropòli marcada per d'inegalitats importanti entre quartiers modèrnes e bidonvilas coma aqueu de Kibera.

Lo quartier d'afaires en lo 1973
Bidonvila de Kibera en lo 2000
La resèrva naturala de Nairòbi en lo 2006
Fotografia aeriana en lo 2006
Comuna de Nairòbi en lo 2007
Bidonvila de Kibera en lo 2009
Lo quartier d'afaires en lo 2016

Foncions politiqui e economiqui

Nairòbi es la capitala politica de Kenya. La màger part dei institucions politiqui dau país (govèrn, ministèris, parlament, justícia...) son ensinda basadi dins la vila. Mai d'una entrepresa keniana ò estrangiera a finda un sèti a Nairòbi per gerir lu afaires nacionals ò dins un espaci pus important (generalament l'Africa Orientala). La vila a donc un quartier d'afaires internacional modèrne, Upper Hill, emb de grataceus de mai de 100 mètres d'autessa, d'ostalarias de luxe e de centres de conferença de niveu internacional.

Despí lo 1996, Nairòbi aculhisse egalament un dei quatre sètis de l'Organizacion dei Nacions Unidi. Es donc lo sèti dau Programa dei Nacions Unidi per l'Environament (PNUE), dau Programa dei Nacions Unidi per lu Establiments Umans (PNUEH) e de 16 bureus regionals d'agéncias internacionali coma la Banca Mondiala, lo FMI, l'UNESCO, l'OMS ò l'OIT.

Raionament cultural e intellectual

Nairòbi es un centre intellectual e cultural important en Africa gràcias a la presença dau sèti de l'ONU e de l'importança de son quartier d'afaires. D'efècte, lu programas de l'ONU necessitan de foncionaris ben formats dins de domenis variats. La vila es finda lo sèti de l'Universitat de Nairòbi qu'es la pus importanta dau país emb 50 000 estudiants en lo 2020. Lo pargue nacional de Nairòbi (117 km²), situat a solament 7 km dau centre istoric, lo Musèu Nacional de Nairòbi, lo Musèu Karen-Blixen e lo Musèu dau camin de fèrre de Nairòbi son finda de centres segondaris que permèton d'atraire de toristas.

Annèxas

Ligams intèrnes

Bibliografia

Claude Blevin e Jean Bouczo, Nairobi : un siècle d'histoire (1898-1997), Institut français de recherche en Afrique, 1997.
Hélène Charton-Bigot e Deyssi Rodriguez-Torres (dir.), Nairobi contemporain : les paradoxes d'une ville fragmentée, Karthala e Institut français de recherche en Afrique, 2006.

Nòtas e referenças

↑ Nairobi en swahili e en anglés.
↑ Deutscher Wetterdienst, « Klimatafel von Nairobi-Dagoretti (Obs.) / Kenia », [1], consultat lo 6 d'octòbre dau 2023.
↑ Joseph Karanja, « Improving water provision in Nairobi through control of non-revenue water », Global Water Summit 2011. Global Water Intelligence, 2011, pp. 212-213.
↑ Emmanuel Mutisya e Masaru Yarime, « Understanding the Grassroots Dynamics of Slums in Nairobi: The Dilemma of Kibera Informal Settlements », International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, vol. 2, n° 2, 2011, pp. 197-213.
↑ Anne-Marie Deisser e Mugwima Njuguna, Conservation of Natural and Cultural Heritage in Kenya, UCL Press, 2016, p. 76.
↑ Donald B. Freeman, City of Farmers: Informal Urban Agriculture in the Open Spaces of Nairobi, McGill-Queen's Press - MQUP, 1991.
↑ Roman Adrian Cybriwsky, Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture, ABC-CLIO, 2013, p. 303.
↑ Mai que mai per la caça ai bèstias fèras dins la savana.
↑ Sana Aiyar, Indians in Kenya: The Politics of Diaspora, Harvard University Press, 2015, p. 42.
↑ Merriam-Webster, Inc, Merriam-Webster's Geographical Dictionary, Merriam-Webster, 1997, p. 786.
↑ Garth Andrew Myers, Verandahs of Power: Colonialism and Space in Urban Africa, Syracuse University Press, 2003.
↑ Caroline Elkins, Britain's Gulag: The Brutal End of Empire in Kenya, Pimlico, 2005.

Capitalas d’Africa
Africa del Nòrd	Argièr · Lo Caire · Trípol · Rabat · Nouakchott · Khartom · Tunis	Africa de l'Oèst	Porto Novo · Ouagadougou · Praia · Yamoussoukro · Banjul · Accra · Conakry · Bissau · Monròvia · Bamako · Niamey · Abuja · Dakar · Freetown · Lomé
Africa Centrala	Yaoundé · Bangui · Brazzaville · Kinshasa · Liuravila · Malabo · São Tomé · N'Djamena	Africa de l'Èst	Gitega · Jiboti · Asmara · Addis Abeba · Nairòbi · Kampala · Kigali · Victòria · Mogadisho · Dodoma
Africa Australa	Pretòria · Luanda · Gaborone · Moròni · Maseru · Antananarivo · Lilongwe · Port Louis · Maputo · Windhoek · Mbabane · Lusaka · Harare	Autras vilas principalas e capitalas economicas	Abidjan · Alexàndria · Casablanca · Dar es Salaam · Durban · Lagos · Lo Cap · Johannesburg

[1] Nairobi en swahili e en anglés.

[2] Deutscher Wetterdienst, « Klimatafel von Nairobi-Dagoretti (Obs.) / Kenia », [1], consultat lo 6 d'octòbre dau 2023.

[3] Joseph Karanja, « Improving water provision in Nairobi through control of non-revenue water », Global Water Summit 2011. Global Water Intelligence, 2011, pp. 212-213.

[4] Emmanuel Mutisya e Masaru Yarime, « Understanding the Grassroots Dynamics of Slums in Nairobi: The Dilemma of Kibera Informal Settlements », International Transaction Journal of Engineering, Management, & Applied Sciences & Technologies, vol. 2, n° 2, 2011, pp. 197-213.

[5] Anne-Marie Deisser e Mugwima Njuguna, Conservation of Natural and Cultural Heritage in Kenya, UCL Press, 2016, p. 76.

[6] Donald B. Freeman, City of Farmers: Informal Urban Agriculture in the Open Spaces of Nairobi, McGill-Queen's Press - MQUP, 1991.

[7] Roman Adrian Cybriwsky, Capital Cities around the World: An Encyclopedia of Geography, History, and Culture, ABC-CLIO, 2013, p. 303.

[8] Mai que mai per la caça ai bèstias fèras dins la savana.

[9] Sana Aiyar, Indians in Kenya: The Politics of Diaspora, Harvard University Press, 2015, p. 42.

[10] Merriam-Webster, Inc, Merriam-Webster's Geographical Dictionary, Merriam-Webster, 1997, p. 786.

[11] Garth Andrew Myers, Verandahs of Power: Colonialism and Space in Urban Africa, Syracuse University Press, 2003.

[12] Caroline Elkins, Britain's Gulag: The Brutal End of Empire in Kenya, Pimlico, 2005.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]