Conflicte araboisraelian

Lo conflicte araboisraelian es un conflicte entre l'estat d'Israèl e leis estats arabis vesins. Foguèt entraïnat per l'aparicion dau sionisme en Euròpa durant la segonda mitat dau sègle XIX e lo començament d'una emigracion jusieva importanta en Palestina. La situacion s'agravèt a partir de la Segonda Guèrra Mondiala e la proclamacion de la formacion d'Israèl en 1948. De 1948 a 1973, quatre guèrras se debanèron entre l'estat novèu e de coalicions d'estats arabis. S'acabèron per de succès israelians que li permetèron d'ocupar divèrsei territòris abitats per de populacions aràbias. Aquò durbiguèt un periòde novèu dau conflicte mai centrat sus la guèrra entre Palestinians e Israelians qu'es totjorn en cors a l'ora d'ara.

De l'aparicion dau sionisme a la naissença d'Israèl

La naissença dau sionisme

Lo sionisme nasquèt a la fin dau sègle XIX en reaccion còntra l'antisemitisme europèu. Dins lo corrent dei movements nacionalistas, aqueu movement va lèu obtenir una influéncia certana e s'estructurar ambé la creacion d'organismes destinats au retorn dei jusieus vèrs la Terra Santa.

D'efèct, vèrs la mitat dau sègle XIX, lo nombre de jusieus en Palestina es aperaquí egau a 12 000. Serán 85 000 en 1914 après una premiera tièra d'installacions. Lei populacions de la Diaspòra vivon alora principalament en Euròpa Orientala (9 milions), en America (2,5 milions), en Euròpa Occidentala (1,2 milion) e en Òrient Pròche (700 000). Lo sòrt dei comunautats jusievas èra variable segon lei regions. Èran generalament integradas en Euròpa Occidentala e en America, maugrat d'episòdis brutaus d'antisemitisme coma l'afaire Dreyfus en França. En revenge, la situacion èra fòrça diferenta en Euròpa Orientala, magerament dins l'Empèri Rus. Per exemple, lei jusieus devián viure dins de zonas de residéncia obligatòria o l'accès ais estudis superiors l'èra limitat. Puei, après l'assassinat dau tsar d'Alexandre I^èr, la situacion pejorèt ambé la multiplicacion dei persecucions grèvas coma lei pogròms.

Ansin, l'emigracion venguèt donc una question de subrevida per una partida dei jusieus europèus. Lo movement es impulsat a partir deis annadas 1880 per d'intellectuaus coma lo Rus Leo Pinsker dins son obratge "Auto-emancipacion" (1882) e subretot Theodor Herzl dins "Der Judenstaat" (1896). Aqueu darrier desvolopèt tres idèas que son :

l'existéncia d'un pòple jusieu.
l'impossibilitat de son assimilacion per leis autreis pòples.
la necessitat, en consequéncia, de la creacion d'un estat jusieu.

Lèu, d'estructuras foguèron creadas per favorizar l'emigracion de jusieus vèrs la Tèrra Santa e lo movement obtenguèt una dimension politica en 1897 ambé la tenguda dau premier congrès sionista a Basilèa. Seis objectius èran la fondacion de vilatges jusieus e la crompa de terrens per preparar l'arribada de migrants novèus.

Lei consequéncias de la Premiera Guèrra Mondiala

La Premiera Guèrra Mondiala e lo desmembrament de l'Empèri Otoman van favorizar lo movement de retorn dei jusieus encoratjat per lo sionisme. Aquò va entraïnar la formacion d'un quasi-estat jusieu en Palestina. En consequéncia, a partir deis annadas 1920, se formèt una opposicion arabia a l'arribada d'autrei migrants enterin que lo Reiaume Unit, poissança mandatària de Palestina, foguèt pas capable de resòuvre la situacion.

Lo desmembrament de l'Empèri Otoman acomencèt en 1805 après l'independéncia d'Egipte. S'accelerèt a partir de la fin dau sgle XIX per s'acabar ambé la desfacha de l'Empèri durant la Premiera Guèrra Mondiala. Pasmens, en 1916, durant lo debanament dau conflicte, França e Reiaume Unit s'acordèron sus un plan de partiment de l'Empèri Otoman (acòrds Sykes-Picot) : França obtenguèt lo contraròtle de Siria e de Liban, lo Reiaume Unit aguèt Palestina e Mesopotàmia e lo cherif de la Mèca lo rèsta de la Peninsula aràbia. Dins aquela situacion, lo ministre deis Afaires Estrangiers britanic, Arthur Balfour, declarèt l'intencion de son govèrn de crear en Palestina un « Fogau Nacionau Jusieu ». Aquela declaracion, que son objectiu èra alora d'obtenir lo sostèn dei comunautats jusievas de Palestina e d'America durant lei combats, venguèt oficiala en 1920 durant la conferéncia de San Remo onte lo Reiaume Unit recebèt lo mandat sus lei territòris de Palestina. Va venir la basa de l'immigracion jusieva entre lei doas guèrras mondialas e entraïnar la creacion dei fondacions de l'estat d'Israèl.

D'efèct, gràcias a la politica britanica en favor dei Jusieus, l'immigracion aumentèt fòrtament après la Premiera Guèrra Mondiala. De mai, la comunautat jusieva de Palestina s'organizèt per favorizar aquela evolucion. En fòra d'agéncias d'ajuda per l'arriba de migrants novèus, se formèron tre lo començament deis annadas 1920, leis estructuras d'un estat parallèl au poder britanic. La comunautat jusieva de Palestina elegiguèt un Conseu Nacionau e formèt una milícia armada (la Haganah) per se protegir. Au nivèu economic, capitèt d'organizar un ret eficaç entre leis implantacions jusievas e la crompa de terrens suplementaris. Ansin, gràcias a aqueleis iniciativas, lo nombre de Jusieus en Palestina poguèt passar de 85 000 en 1914 a 425 000, per un milion d'Arabis, en 1939.

Aquela evolucion demografica finiguèt per inquietar lei populacions aràbias. Sei problèmas son dobles. Lo premier es politic car leis Arabis an ges de plaça dins lo projèct sionista. Lo segond es d'origina sociala car leis agéncias jusievas crompan d'un biais legau de terrens ai grands proprietaris arabis, que son generalament absents de sei domenis, puei cochan lei mainatgiers arabis que son obligats de partir grossir lei populacions pauras dei vilas.

Aquò va entraïnar de problèmas que l'autoritat britanica va mau capitar d'empachar e que van pauc a pauc radicalizar la comunautat jusieva. D'efèct, l'oposicion aràbia a l'immigracion jusieva degenerèt en revòutas còntra lei Britanics en 1920-1921, en 1929 puei entre 1935 e 1939. Maugrat una organizacion malaisada que sa figura principala èra lo mufti de Jerusalèm, leis Arabis obtenguèron un cambiament dins la politica del Reiaume Unit en Palestina. Ansin, lo govèrn de Londres decidiguèt d'un plan de partiment de la region en 1937 que foguèt refusat per lei dos camps. Pasmens, aquela proposicion causèt la formacion d'un corrent sionista radicau. Aquela intransigéncia apareguèt ambé l'arribada de David Ben-Gurion a la tèsta dau movement sionista en 1937 e la formacion, tojorn en 1937, d'un movement armat novèu, l'Irgon, sota la dirrecion de Menahem Begin.

Après la revirada de lor plan de partiment, lei Britanics van definir una politica novèla en mai de 1939 après la Conferéncia de Londres que s'opausèt a la fondacion d'un estat jusieu. Decidiguèron egalament d'adoptar de mesuras per limitar l'immigracion jusieva e la crompa de terrens. Lo Reiaume Unit apliquèt aquela politica durant tota la Segonda Guèrra Mondiala entraïnant pauc a pauc l'aparicion d'una guerilla jusieva, principalament dirigida per l'Irgon, còntra lo poder britanic.

La Segonda Guèrra Mondiala e la proclamacion d'Israèl

Lo periòde de la Segonda Guèrra Mondiala marquèt una pausa limitada dins la region. Après lo conflicte, la question de l'immigracion jusieva venguèt internacionala e lo Reiaume Unit abandonèt la region. La fin dau mandat britanic foguèt l'ocasion per l'ONU d'adoptar un plan de partiment entre jusieus e arabis. Pasmens, aqueu plan foguèt refusat per lei doas comunautats e lei combats acomencèron tornarmai tre la fin de l'annada 1947. Enterin, lei Britanics se retirèron e l'endeman de la fin dau mandat, l'Agéncia Jusieva proclamèt la creacion de l'Estat d'Israèl.

Ansin, la politica novèla a prepaus de l'immigracion jusieva permetèt de calmar una partida dau maucontentament arabi. De mai, la màger part dei caps arabis èran estats tuats durant la revòuta de 1935-1939 e lo mufti de Jerusalèm foguèt descreditat per son sostèn ai Nazis durant la Segonda Guèrra Mondiala. De son caire, la comunautat jusieva ajudèt lei Britanics dins lo debanament de la guèrra per l'engatjament de volontaris dins lei combats còntra l'Axe.

Après la guèrra, lei doas poissanças mandatàrias, França e Reiaume Unit, deguèron abandonar la region. Per assaiar de conservar una partida de lor influéncia, lei Britanics permetèron la fondacion de la Liga Aràbia lo 22 de març de 1945. En revenge, lor bilanç en Palestina es diferent. Tre la fin de l'annada 1945, leis organizacions sionistas, magerament la haganah e l'Irgon, acomencèron tornarmai de luchar còntra lei Britanics amb una campanha d'atemptats e de sabotatges. Lo 22 de julhet de 1946, l'explosion de l'Ostalariá King David faguèt 110 mòrts e toquèt lo comandament militar anglés de Palestina. D'autra part, en causa de la descubèrta deis atrocitats perpetradas per lei Nazis còntra lei jusieus, la question palestiana es venguda internacionala.

En 1947, un plan de partiment de Palestina foguèt donc adoptat per lei Nacions Unidas. Lei jusieus obtenguèron 55% dau territòri e leis Arabis 45%. Lo refús arabi es immediat e lei dos camps se preparèron a la guèrra sensa esperar la partença dei Britanics prevista per lo 15 de mai de 1948. Per exemple, durant lei mes d'abriu e de mai, lei combatents jusieus capitèron de s'emparar dei pòrts d'Aifa e de Jaffa. Puei, lo 14 de mai de 1948, David Ben-Gurion, president de l'executiu de l'Agéncia Jusieva, anoncièt la naissença oficiala de l'Estat d'Israèl. L'endeman, la Liga Aràbia decidiguèt de la guèrra còntra Israèl.

Lo periòde dei guèrras araboisraelianas

La premiera guèrra araboisraeliana

La premiera guèrra araboisraeliana acomencèt tre la proclamacion lo 15 de mai de 1948. Va s'acabar per una victòria israeliana en 1949 que sei consequéncias son l'annexion de 78% de Palestina per lei tropas jusievas e l'expulsion de centenaus de miliers d'Arabis palestinians.

D'efèct, l'endeman de l'anóncia de la creacion d'Israèl, lei país arabis vesins de l'estat novèu l'ataquèron. Tenguèron l'iniciativa durant lei premierei setmanas capitant l'enceuclament de Jerusalèm quand l'ONU impausèt un alta-au-fuòc lo 11 de junh. Israèl aprofichèt la situacion per renforçar sei tropas e obtenir d'armaments europèus modèrnes. Ansin, après la fin de la trèva, l'equilibri dei fòrças foguèt cambiat en favor d'Israèl que poguèt mandar d'ofensivas còntra d'armadas aràbias mau organizadas e armadas.

Leis Arabis se deguèron donc replegar en fàcia deis Israelians puei acceptar d'acòrds d'alta-au-fuòc que foguèron signats entre febrier e julhet de 1949. Enterin, aprofichant sei succès militars, lei tropas israelianas expulsèron la màger part deis abitants palestinians vivent dins lei territòris conquists. Aquò permetèt a Israèl d'ocupar 78% de la Palestina mandatària. Lo rèsta es ocupat per lei país arabis, magerament Egipte e Transjordania. Lei frontieras israelianas novèlas foguèron reconegudas per l'ONU e venguèron sei limits oficiaus fins a 1967.

L'Egipte de Nassèr

Après la guèrra de 1948-1949, l'existéncia d'Israèl demorèt refusada per sei vesins e venguèt lo ferment dau nacionalisme arabi. De mai, lo conflicte comencèt pauc a pauc de s'inscriure dins lo quadre de la Guèrra Freja. Aquò permetèt l'emergéncia d'un poder poderós en Egipte que va venir lo centre de la lucha aràbia còntra Israèl enterin que l'influéncia dei poissanças colonialas ancianas, França e Reiaume Unit, es eliminada de la region.

La Guèrra Freja s'interessèt a l'Òrient Pròche a partir de 1955 après la publicacion de la doctrina sovietica de la coexisténcia pacifica. Lei territòris non europèus i son concernits. Leis Estats Units decidiguèron de formar de sistèmas d'alianças ambé leis estats de la region. Pasmens, la signatura dau tractat de Bagdad causèt l'inquietud de Siria e d'Egipte davant l'ajuda estatsunidenca obtenguda per Iraq e per la preséncia dau Reiaume Unit dins lo sistèma. Aquelei país se virèron donc vèrs l'Union Sovietica.

De mai, la màger part dei govèrns arabis foguèron reversats durant leis annadas 1950 per de grops nacionalistas. Lo cas principau es aqueu d'Egipte onte leis « Oficiers Libres » prenguèron lo poder en 1952. En 1954, Nassèr capitèt de prendre la direccion dau govèrn. En 1956, decidiguèt la nacionalizacion dau canau de Suèz. França e lo Reiaume Unit s'oposèron a Nasser e signèron una aliança amb Israèl per assaiar de far cabussar Nasser. Lo 29 d'octòbre, Israèl ataquèt Egipte e ocupèt rapidament lo Sinaï. Lo 31 d'octòbre, lei tropas anglesas e francesas desbarquèron en Egipte per « protegir » lo canau de Suèz còntra lei combats. Pasmens, l'URSS e leis Estats Units obliguèron lei dos país europèus d'arrestar lor ofensiva. Aquela revirada marquèt la fin de l'influéncia britanica e francesa dins la region e faguèt de Nasser l'eròi dau nacionalisme arabi.

La Guèrra dei Sièis Jorns

Après la crisi de Suèz, lei país arabis contunièron de refusar l'existéncia d'Israèl e, sota la direccion de Nasser, preparèron una guèrra novèla. Aquela guèrra aguèt luòc en junh de 1967 e foguèt marcada per una desfacha complèta deis armadas aràbias que foguèron aisament esquichadas per leis Israelians. De mai, sei victòrias permetèron ais Israelians d'ocupar lo Sinaï, la plana de Golan e lo rèsta de Palestina mandataria.

Lo conflicte de 1967, sonat Guèrra dei Sièis Jorns, foguèt preparat dins leis annadas 1960 per lo govèrn de Nasser. Obtenguèt en 1966 la formacion d'una aliança militara d'estats arabis tenent un comandament unificat. De lor caire, lei Palestinians creèron d'organizacions militaras utilizant la gueriila còntra Israèl. En 1967, leis estats arabis capitèron de formar una coalicion còntra Israèl gropant Siria, Egipte e Jordania ambé lo sostèn d'Irak, d'Arabia Saudita, de Marròc, d'Argeria, de Sodan, de Libia e de Tunisia. La preparacion dau conflicte acomencèt lo 18 de mai 1967 ambé la demanda de Nasser de retirament dei Cascos blaus desplegats dins lo Sinaï après la crisi de 1956. Puei, lo 22 de mai, Egipte barrèt l'accès au gòf d'Eilat per lei naviris navigant vèrs Israèl.

Fàcia ais iniciativas aràbias, Israèl decidiguèt de prendre l'iniciativa de la guèrra lo 5 de junh de 1967. L'aviacion egiptiana es destrucha tre lo començament deis operacions militaras permetent ais Israelians d'obtenir la contraròtle dau cèu. Lo 7, Transjordania aceptèt un alta-au-fuòc après la presa de Jerusalèm e dei territòris arabis fins au fluvi Jordan. Lo 8, es lo torn d'Egipte d'aceptar un alta-au-fuòc après l'invasion dau Sinaï e la pèrda de la màger part de sei fòrças terrèstras. Enfin, lo 10, lei Sovietics e leis Estatsunidencs impausèron la fin dei combats entre Siria e Israèl.

Lo bilanç de la guèrra es una victòria totala d'Israèl : leis armadas aràbias an perdut 30 000 òmes, 700 carris de combat e 440 avions còntra solament 780 tuats. La superficia de l'estat ebrieu es estat multiplicada per cinc après la conquista de Sinaï, de Jerusalèm, de la plana de Golan e de Cisjordania. En revenge, deguèt d'ara endavant administrar una populacion aràbia novèla d'aperaquí un milion d'abitants vivent dins aquelei territòris.

La Guèrra de Kippur e leis acòrds de Camp David

Après sei reviradas de 1967, lei país arabis obtenguèron una ajuda pus importanta dei Sovietics e capitèron de renforçar tornarmai sei tropas per luchar còntra Israèl. Aqueu darrier foguèt sosprés per l'entraïnament de la Guèrra de Kippur en octòbre de 1973. Marcant un melhorament sognificatiu dei progrès militars arabis, lo conflicte permetèt lo començament de negociacions seriosas entre Israèl e Egipte. Van desbocarsus leis acòrds de patz de Camp David en 1979 e lo renforçament deis organizacions de resisténcia palestiniana.

Ansin, après la desfacha de 1967, Anouar el-Sadate, lo successor de Nassèr, capitèt d'obtenir un sostèn pus important dei Sovietics, especialament lo mandadís d'armas modèrnas (missils anticarris, sòu-èr... etc.). L'objectiu d'Egipte èra de realizar una guèrra rapida per modificar l'equilibri dei fòrças e acomençar de negociacions vertadieras. Un plan comun foguèt realizat ambé Siria per atacar Israèl que negligiguèt lei senhaus de preparacion militara dei país arabis. Foguèt donc sosprés per la guèrra que comencèt lo 6 d'octòbre de 1973. Leis Egiptians capitèron de traversar lo canau de Suèz enterin que lei Sirians progressavan dins la plana de Golan. Après una tièra de reviradas, lei fòrças israelianas capitèron de replegar lei Sirians entraïnant l'intervencion d'autrei país arabis (Iraq, Jordania...) que capitèron d'arrestar l'ofensiva israeliana. Puei, dins lo Sinaï, Israèl capitèt d'enceuclar una armada egiptiana entre lei 16 e 17 d'octòbre. Fin finala, un alta-au-fuòc foguèt impausat lo 22 d'octòbre per l'ONU enterin que la situacion militara èra confusa : una armada egiptiana èra enceuclada mai una còntra-ofensiva deis armadas aràbias massiva èra lèsta sus lo frònt sirian.

La Guèrra de Kippur foguèt donc caracterizada per un melhorament significatiu dei capacitats militaras deis armadas aràbias que foguèron capablas de menaçar Israèl. En 1977, Sadate prenguèt donc l'iniciativa d'acomençar de negociacions ambé l'estat ebrieu dins lo corrent d'un viatge en Israèl. Davant lo Parlament israelian, presentèt seis objectius qu'èran d'obtenir un reglament globau, magerament l'evacuacion dei territòris ocupats e la reconoissença dei drechs dei Palestians. Aqueu discors aguèt un efiech considerable mai leis autrei país arabis sostenguèron pas l'iniciativa egipciana. Au contrari, lo govèrn decretèt un dòu nacionau. Ansin, dins aquelei condicions, Egipte e Israèl negocièron una patz separada que foguèt conclusa lo 26 de setembre de 1978 (acòrds de Camp David) e oficializada en 1979.

Lei consequéncias de la patz entre Egipte e Israèl foguèron majoras per l'estrategia dei país arabis. D'efèct, sensa Egipte, una coalicion còntra Israèl es venguda impossibla. L'influéncia deis organizacions palestinianas va donc venir preponderanta dins la perseguida dau conflicte. Ja fòrtament implicadas après la realizacion d'uneis operacions terroristas resclantissentas còntra Israèl, aqueleis organizacions son mai o mens gropadas au sen de l'Organizacion de Liberacion de Palestina (OLP). En 1974, son cap Yasser Arafat es recebut a l'ONU e son organizacion obtenguèt l'estatut d'observator. De mai, l'OLP foguèt tanben reconeguda coma lo solet representant dau pòple palestian per la Liga Aràbia. Après la patz amb Egipte, la menaça principala per Israèl va donc venir dei camps palestians installats pròches de sei frontieras.

Lo camin vèrs leis acòrds d'Òslo

La Guèrra de Liban

Après la signatura de la patz entre Egipte e Israèl, lo conflicte se desplacèt au Liban onte Israèl mandèt una ofensiva per i destruire lei basas de l'OLP, organizacion palestiniana pus importanta. Acomençada en 1982, la guèrra s'acabèt per una revirada politica per Israèl que son imatge es durablament tocat e degradat.

D'efèct, en causa de l'impossibilitat de formar una coalicion de país arabis per luchar còntra l'armada israeliana, la màger part de la perseguida de la resisténcia aràbia còntra Israèl venguèt lo fach d'organizacions palestianas. Aquelei darrierei èran generalament installadas dins lei camps de refugiats. A partir de la fin deis annadas 1970 e l'expulsion saunosa de Jordania (« Setembre Negre »), lor concentracion principala èra situada au Liban.

Pasmens, aqueu país èra devesit entre diferentei comunautats crestianas e musulmanas e de tensions importantas i existissián. En 1969, après una guèrra civila còrta, leis organizacions palestinianas obtenguèron lo drech d'administrar lei camps de refugiats qu'èran d'ara endavant situat en fòra de la sobeiranetat libanesa. Aquò permetèt ai Palestinians de formar de basas per mandar d'atacas còntra lo nòrd d'Israèl que ripostava ambé de bombardaments aerians. Aquelei combats van entraïnar una aumentacion dei divisions de Liban, especialament dau caire d'una partida dei populacions crestianas. Una guèrra civila comencèt en 1975 entre diferentei faccions e Siria aprofichèt la situacion per intervenir directàment dins leis afaires libanés en 1976. Lo país foguèt devesit entre lo sud, ocupat per leis organizacions palestinianas, lo nòrd, ocupat per lei grops crestians e l'èst ocupat per lei tropas sirianas.

En fòra de la guèrra civila, l'OLP contunièt tanben d'agarrir Israèl dempuei lo sud de Liban. Ansin, en 1978, Israèl faguèt la conquista d'una faissa de dètz quilomètres dins lo sud libanés per protegir sa frontiera. L'ofensiva entraïnèt la partença de miliers de refugiats mai l'OLP poguèt perseguir seis operacions. En 1982, leis Israelians decidiguèron de mandar una tièra novèla d'ofensivas per destruire l'OLP. Après de succès iniciaus, l'armada israeliana enceuclèt Beirot e comencèt lo sètge de la vila lo 15 de junh onte lei combatents palestinianas capitèron de resistir. Enterin, lo nivèu d'intensitat deis atacas israelianas e lo chaple (aperaquí un milier de mòrts), realizat per d'aliats crestians d'Israèl aprofichant, au mens, sa passivitat, dins lei camps palestinians de Sabra e Chatila, van fòrtament tocar l'imatge dau país dins l'opinion mondiala. Lo 12 d'aost, la comunautat internacionala permetèt donc l'evacuacion dei fòrças palestinianas de Liban.

L'Organizacion de Liberacion de Palestina acomencèt de vagar entre divèrsei país arabis fins a l'installacion de Yasser Arafat a Tunis. De son caire, l'estat ebrieu contunièt d'ocupar la mitat sud de Liban fins a 1985 quand se retirèt sus la faissa conquista en 1978. Va lèu acomençar de faciar de dificultats dins lei territòris palestinians ocupats.

La Premiera Intifada e l'autonomia dei territòris palestinians

Durant leis annadas 1980, Israèl assaièt d'assegurar sa preséncia dins lei territòris acomençada dempuei la fin dei Sièis Jorns per lo biais de la colonizacion. Dins aquò, a partir de 1987, deguèt faciar la revòuta de la Premiera Intifida que va prefondament portar tòrt a son imatge e escagassar una partida de son armada. Ansin, de negociacions se durbèron entre Israèl e l'OLP que permetèron la signatura deis acòrds d'Òslo en 1993.

En 1980, lo Parlament d'Israèl decidiguèt d'annexar Jerusalèm e de ne'n faire la capitala de l'estat ebrieu. L'annada seguenta, prononcièt tanben l'annexion de la plana de Golan ocupada en 1967. Enfin, dins lei territòris palestinians, lo govèrn israelian encoratgèt l'installacion de colons novèus. Ansin, en 1993, la populacion jusieva venguèt majoritària a Jerusalèm. En revenge, l'imbricacion creissenta e lei dificultats de l'ocupacion per lei Palestinians aumentèron fòrtament lei tensions.

La revòuta acomencèt lo 7 de decembre de 1987. A respèct dei trebols precedents, lo movement s'estendèt rapidament au rèsta de Cisjordania e durèt fins a 1993. Sei consequéncias son desastrosas per Israèl que sei soudats son vists per lo monde entier en trin de tirar sus d'enfants armats de pèiras. De mai, la repression faguèt de centenaus de mòrts e un nombre important de soudats deguèt èsser mandats dins lei territòris. Après lo periòde libanés de 1982-1985, aquò contunièt d'escagassar l'armada israeliana e toquèt lo morau de la societat dau país pauc a pauc convencut de condurre una « guèrra marrida ». La situacion dei Palestinians èra tanben malaisada. L'OLP, afeblida après lei combats de la Guèrra de Liban, sostenguèt la revòuta per conservar son influéncia mai èra pas responsabla de son entraïnament. De mai, lei dificultats de l'URSS la privèron d'un aliat important au nivèu internacionau. Enfin, l'emergéncia de movements islamistas, especialament lo Hamas, representava una menaça novèla per l'organizacion.

Au començament deis annadas 1990, lei dos camps comencèron donc de negociar. La premiera etapa aguèt luòc a la fin de 1991 durant la conferéncia de Madrid. Desboquèron sus la signatura deis acòrds d'Òslo en 1993. Foguèron completats per lo tractat dau Caire (mai de 1994) e leis acòrds de Taha (setembre de 1995). Entraïnèron la division dei territòris en divèrsei sectors :

una zona d'autonomia palestina sota la direccion d'una Autoritat Palestina creada per leis acòrds.
de zonas de contraròtle partejat entre Israèl e l'Autoritat Palestina.
de zonas demorant sota lo contraròtle complèt dei fòrças israelianas.

Maugrat l'assassinat per un estudiant d'extrèma drecha dau premier ministre israelian, Yitshaq Rabbín, lo debanament deis acòrds contunièron en 1996. Yassar Arafat ne'n venguèt lo president après leis eleccions palestinianas de 1996. Dins aquò, la victòria de la drecha israeliana ais eleccions legislativas de 1996 va complicar lei discussions de patz.

La revirada deis acòrds d'Òslo

Après leis acòrds de 1993-1995, leis annadas 1996 e 1997 marquèron un periòde malaisat per lei discussions de patz. Lei dos camps foguèron desbordats per la possada dei partits religiós jusieus e musulmans opausats ai negociacions d'Òslo. Aquò entraïnèt una multiplicacion dei provocacions e la revirada dei negociacions en 2001.

D'efèct, après la victòria de la drecha ais eleccions legislativas de 1996, lo govèrn novèu d'Israèl multipliquèt lei gèsts non acceptables per lei Palestinians coma la represa de la colonizacion dins lei territòris ocupats e dins la partida èst de Jerusalèm. De son caire, una partida dei Palestinians sostenguèt lei movements islamistas qu'acomencèron una campanha d'atemptats e de trebols importants aguèron luòc a l'entorn d'Ebron.

Lo retorn dau Partit Trabalhista au poder de 1999 a 2001 permetèt finalament la dubèrtura de discussions de patz entre Palestinians e Israelians. Dins aquò, ges d'acòrds foguèron trobats maugrat doas conferéncias a Camp David en 2000 puei a Taba en 2001. Lei negociacions mau capitèron sus lei questions de sobeiranetat sus Jerusalèm, la question dau retorn dei familhas de Palestinians expulsats en 1948 e sus de questions militaras (preséncia de basas israelianas en Cisjordania, militarizacion o non de l'estat palestinian...). Enfin, lo 28 de setembre de 2000, la visita d'Ariel Sharon, percebuda coma una provocacion per lei Palestinians, sus l'Esplanada dei Mosquetas entraïnèt lo començament de la Segonda Intifada e la fin dei negociacions començadas après leis acòrds d'Òslo.

La represa dau conflicte

Explosion a Gaza durant l'ofensiva israeliana de 2008-2009.

Dempuei 2001, lo conflicte es marcat per una represa dau conflicte dins lo corrent de la Segonda Intifada. Caracterizat per una possada fòrta dei partits religiós, lo periòde deis annadas 2000 veguèt la contuniacion de la colonizacion israeliana en Cisjordania e la division dei Palestinians entre lo movement Hamas, basat dins la Faissa de Gaza, e lo rèsta de l'Autoritat Palestiniana au poder en Cisjordania.

Ansin, durant leis annadas 2000, la possada fòrta dei movements religiós foguèt un element centrau de la politica aràbia e israeliana. Per la premiera, prenguèt la forma d'una aumentacion notabla dei partits islamistas tant en Palestina coma dins lei país arabis. Leis exemples majors son lei movements Hamas e Hezbollah. En Israèl, lei govèrns successius son situats sus la partida drecha de l'escaquier politic (Kadima, Likud...).

Aquò aguèt de consequéncias importantas per leis organizacions palestinianas. D'efèct, lo Hamas, ja lo segond partit palestinian, venguèt lo premier ais eleccions legislativas 2006. Sei diferéncias estrategicas ambé l'OLP entraïnèt una rompedura ambé l'Autoritat Palestiniana en 2007. Après una guèrra civila còrta, lo Hamas capitèt de prendre lo poder dins la Faissa de Gaza causant l'aparicion d'un segond poder palestinian dins lei territòris ocupats. D'operacions israelianas repetidas (2006, 2008 e 2009) aguèron luòc còntra la Faissa de Gaza sensa reversar son contraròtle sus aqueu territòri. De mai, la violéncia deis ofensivas israelianas còntra Gaza, especialament en 2008-2009, fa tòrt a l'imatge de l'estat ebrieu e de son armada. Au Liban, lo Hezbollah renforèt sei posicions dins lo sud dau país e divèrseis incidents frontaliers aguèron luòc. En 2006, après una escaramocha saunosa, Israèl decidiguèt de mandar una ofensiva per destruire lei capacitats militaras dau movement libanés. Lo conflicte durèt dau 12 de julhet au 14 d'aost e s'acabèt per una revirada dei tropas isrealianas que foguèron pas capablas de lo redurre. Au contrari, sa resisténcia donèt au Hezbollah una legitimitat novèla e li permet de venir un partit politic major de Liban.

De son caire, Israèl es dirigit dempuei 2001 per de govèrns formats principalament per lei partits de drecha o d'extrèma drecha. Ansin, sostengut per lei colons, a contuniat seis iniciativas per colonizar lei territòris ocupats, magerament a Jerusalèm e sa region e dins la partida èst de Cisjordania. De mai, l'estat ebrieu a començat la bastida d'un ensems de parets en Israèl e Palestina. Pasmens, aqueu paret, que son objectiu oficiau es la proteccion d'Israèl, es tanben acusat de preparar l'annexion d'una partida dei territòris ocupats car son trajècte es pas situat sus la linha de 1967. Enfin, la contuniacion de la colonizacion empacha la represa dei negociacions de patz car lei Palestinians regardan son aplant coma un preliminar non negociable.

Referéncias

Bibliografia