Xibe

Xibe

ᠰᡞᠪᡝ ᡤᡞᠰᡠᠨ
Locutors	30 000 (2000)
Classificacion lingüistica
Xibe
Estatut oficial
Oficial de	lenga reconeguda regionalament,ensenhada a l'escòla
Estatut de conservacion
Atudat EXExtinct (Atudat) Menaçat CRCritically endangered (En dangièr critic) SESeverely endangered (En dangièr sevèr) DEDevinitely endangered (En dangièr definitiu) VUVulnerable (Vulnerable) Segur NENot Endangered (Non en dangièr) ICHEL Red Book: Severely Endangered Classada coma lenga grèvament menaçada (SE) per l'Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond
Còdis lingüistics
ISO 639-3	sjo
Ethnologue	sjo
Glottolog	xibe1242
Linguasphere	44-CAA-cbe
Linguist List	sjo
UNESCO	1430
IETF	sjo
Endangered	1185

Lo Xibe ( sibe gisun, also Sibo, Sibe, Xibo language) es la lenga tongoza mai parlada en China. Se parla dins Xinjiang. Lo nombre de locutors passa pas los 30 000 sus una populacion etnica de 190 481 en 2010. Lo xibe es oficial amb lo chinés estandard dins lo District Autonòm Xibe de Qapqal dins Xinjiang.

Classificacion

Segon las autoritats chinesas, lo xibe es considerat coma una lenga separada del manchó dempuèi 1764 quand un grop de Xibes foguèron mandats per la dinastia Qing per gardar la frontièra del Xinjiang. Es dins aquesta region que la lenga poguèt subreviure. En 2009 i aviá 42 790 Xibes en Xinjiang que servavan encara la lenga ancestrala. Los autres Xibes que vivon mai que mai en Manchoria (132 615 en 2000 dins Liaoning) son completament sinizats. Lo manchó e lo xibe son mutualament intelligibles.

Escriptura

Los Xibes utilizan un alfabet derivat de l'alfabet manchó. L'alfabet xibe diferís leugièrament de l'alfabet manchó: 13 sillabas qu'existisson en manchó son absentas del alfabet xibe. Reciprocament, l'alfabet xibe a tres sillabas desconegudas del manchó.

Situacion sociolingüistica

Lo Xibe èra ensenhat dins 8 escòlas primàrias del District Autonòm Xibe de Qapqal coma subjècte mas la lenga d'ensenhament dominanta èra lo mandarin estandard. Existís tanben una licéncia de Xibe a l'Universitat Normala d'Ili dempuèi 2005. La lenga beneficia de qualques programas escasses. I a tanben qualques publicacions. La lenga es amenaçada, lo bilingüisme amb lo mandarin estandard es de mai en mai respandit. Qualques Xibes parlan tanben oigor o cazac.