Turcomans dau Moton Negre
Lei Turcomans dau Moton Negre ò Qara Qoyunlu son una confederacion tribala turcomana que se formèt en Orient Mejan après l'afondrament e la fragmentacion de l'Ilkhanat en 1336. Aguèt lo contraròtle d'un territòri situat en Anatolia Orientala e en Mesopotamia Auta de 1375 a 1468. Foguèt destrucha per la confederacion rivala dei Turcomans dau Moton Blanc.
Istòria[modificar | modificar la font]
.jpg)
Lei tribüs a l'origina de la confederacion son eissidas deis Oghuzs, un ensemble de pòbles turcs occidentaus qu'avián egalament format una confederacion tribala entre la mar Caspiana e la mar d'Aral entre lei sègles X e XII. Èran probablament de lenga azèri coma l'indica l'òbra poetica de Jihan Shah, sobeiran de la confederacion de 1438 a 1467, qu'es considerat coma una figura importanta de la literatura azèri[1]. Après la fragmentacion e la disparicion de l'Ilkhanat, lei Turcomans dau Moton Negre installèron sa capitala a Herat sota la senhoriá de la dinastia dei Jalayiridas[2]. Se dirigiguèron rapidament vèrs l'oèst e se revoutèron còntra lei Jalayiridas vèrs 1375. La conquista de Tabriz per Kara Yussuf (1389-1420) li permetèt de dispausar d'una vila importanta. Fondèron ansin un Estat pron poderós per mantenir son independéncia dins lo contèxte trebolat de l'Orient Mejan dau periòde.
En 1402 ò 1403, Kara Yussuf foguèt batut per lei fòrças de Tamburlan a la batalha deu canau Algami e obligat de s'enfugir en Egipte[3] . Pasmens, tre 1406, reconquistèt Tabriz e annulèt leis efiechs d'aquela desfacha a la batalha de Nakhchivan en octòbre de 1406. Puei, accelerèt lo declin dei Jalayiridas en ocupant Bagdad e Tabriz. Ansin, en despiech de conflictes de succession a la mòrt de Kara Yussuf, la confederacion capitèt de gardar sei possessions e de trobar un acòrdi de patz amb lo Timurida Shah Rukh. En 1447, lo Moton Negre annexèt una partida d'Iraq e de la còsta orientala de la Peninsula Aràbia. En parallèl, lei Timuridas ocupèron la Pèrsia Orientala.
Lo rèine de Jihan Shah (1438-1467) correspònd a l'apogèu de la confederacion, mai son declin foguèt rapid. D'efiech, son rèine foguèt trebolat per lei rebellions frequentas de sei fius e dei caps de Bagdad. En 1466-1467, intrèt en guèrra còntra lei Turcomans dau Moton Blanc per prendre la vila de Diyarbakir. La campanha s'acabèt per una desfacha catastrofica e Jihan Shah foguèt tuat durant lei combats. Sa succession foguèt malaisada e lo Moton Blanc aprofichèt l'afebliment de son rivau per véncer definitivament lo Moton Negre en 1469.
Annèxas[modificar | modificar la font]
Liames intèrnes[modificar | modificar la font]
Bibliografia[modificar | modificar la font]
- (fr) Clifford Edmund Bosworth (trad. Y. Thoraval), Les dynasties musulmanes, Arle, Éditions Actes Sud, coll. « Sinbad », 1996.
- (fr) E. van Donzel, Bernard Lewis e Charles Pellat, Encyclopédie de l'Islam, t. IV, París, G. P. Maisonneuve & Larose SA, 1978, pp. 607-611.
- (fr) René Grousset, L’Empire des steppes, Attila, Gengis-Khan, Tamerlan, París, Payot, 1938.
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ (en), V. Minorsky, « Jihān-Shāh Qara-Qoyunlu and His Poetry », Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, 1954.
- ↑ (en) Patrick Clawson, Eternal Iran, Palgrave Macmillan, 2005, p. 23.
- ↑ (tr) Ismail Aka, Shahrukh's campaigns against Kara Koyunlu , E.Ü. Tarih İncelemeleri Dergisi, 1989, p. 4.