Confederacion
Una confederacion es una union d'Estats independants qu'an, amb un o mai tractats, delegats l'exercici de competéncias a d'organs comuns destinats a coordonar lor politica dins unes domènis, pasmens sens constituir un Estat novèl superpausat als Estats membres. D'un autre biais, de confederacions se formèron amb de tractats entre de partenaris qu'èran pas independants abans la confederacion.
La confederacion s'opausa alara a la federacion, que realiza mejans una Constitucion federala un Estat federal.
La confederacion es una union d'Estats que respècta en principi la sobeiranetat internacionala dels seus membres, segon lo drech internacional, son estatut resulta d'un tractat que pòt èsser modificat sonque per l'acòrdi unanim de totes los signataris.
La natura de las relacions entre los membres d'una confederacion varia fòrça. Quitament, las relacions entre los Estats membres e las institucions comunas e la distribucion dels poders entre eles son nautament variablas. Tan variablas que unas confederacions pareisson a d'organizacions internacionalas, e d'autres son prigondament integrada fins a s'aprochar del sistèma federal.
Dins un autre contèxte, aquel mot es utilizat per descriure un tipe d'organizacions que consolidan l'autoritat de membres miègautonòmas, per exemple de confederacions esportivas o sindicalas.
Confederacions e federacions[modificar | Modificar lo còdi]
Aquel tèrme s'opausa a aquel de federacion. En efièt, los tèrmes confederacion e federacion son pas intercambiables. Dins una confederacion, la sobeiranetat aparten en exclusiva (o principalament) a las entitats que compausan l'ensems. Dins una federacion, lo 'poder nacional' es partejat entre l'Estat federal e los Estats federats; la sobeiranetat la ten alara lo govèrn federal.
Pasmens cal notar que las causas devon pas s'exprimir en tèrmes d'exclusivitat, per exemple, es possible de confederar de federacions.
L'Union europèa es una organizacion politica que los Estats donan progressivament de sobeiranetat: la politica monetària venguèt centralizada en 2000 (Union monetària), la politica budgetària es fòrça condicionada per las règlas de l'Union, e fin finala i a precedéncia dels drech comunautari suls drechs nacionals.
De còps qu'i a, la confederacion es una etapa cap a la federacion. Per exemple, la Soissa que se creèt coma una confederacion conservèt lo tèrme dins son nom oficial après que venguèt una federacion. Los Estats Units d'America s'organizèron en confederacion e venguèron mai tard una federacion ratificant la constitucion en 1789. En seguida, la guèrra de Secession opausa los Sudistas, que desiravan una confederacion, als Nordistas, que volgavan una federacion.
Al contrari, la Comunautat dels Estats independents foguèt formada après lo desmantelament de la federacion de l'anciana URSS, o la Belgica qu'es d'en primièr passada del regim unitari cap al regim federal mas amb de trachs de confederalisme.
Uèi[modificar | Modificar lo còdi]
Ara, oficialament existís pas cap de confederacion.
Sola l'Union de la Russia e de la Bielorussia es de facto una confederacion que complís l'ensems dels critèris, mas camina pauc a pauc cap a una federacion. La Comunautat dels Estats independents es tanben a vegada considerada coma una confederacion.
Levat aqueles cases, de sistèmas politics contemporanèus presentan de trachs confederals pasmens se son pas oficialament de confederacions.
- l'Organizacion de las Nacions unidas,
- l'Union europèa, qu'es una union d'Estats foguèt, entre lo tractat de Maastricht de 1992 e lo traitat de Lisbona de 2007, apiejada sus tres pilars, que lo primier seguís una logica federala e los dos autres una logica confederala;
- lo federalisme belga conten de trachs de confederalisme;
- lo Commonwealth of Nations;
- la liure associacion entre Nòva Zelanda, Niue e Illas Cook.
Confederacions d'Estats istoricas[modificar | Modificar lo còdi]
- Confederacion livoniana (1228 - 1560)
- Confederacion soissa. Quitament se lo títol oficial cambièt pas[1], la Soissa es un Estat federal dempuèi 1848.
- Republica de las Províncias Unidas dels Païses Basses (1588-1795)
- Alemanha aprés lo Sant Empèri e abans l'unificacion (1806–1866)
- La Confederacion del Ren (1806–1813) aviá pas de cap d'Estat ni de govèrn.
- La Confederacion germanica (1815–1866)
- Reialme d'Aragon (1137–1716)
- Confederacion de la Nòva Angletèrra (1643-1684)
- Los Estats Units d'America seguent los Articles de la Confederacion (1781-1789)
- La Confederacion argentina (1831-1861)
- La Confederacion peruviana boliviana (1836–1839)
- Los Estats confederats d'America (1861-1865)
- Estats belgics units (1789 - 1790)
- Union dels Estats africans (1961-1963)
- Confederacion de Senegambia (1982-1989)
- Irlanda confederada.
Particularitats[modificar | Modificar lo còdi]
- Union de Lublin (Rzeczpospolita Obojga Narodów - la Républica de Doas Nacions) (1569 - 1795): diferents: govèrns, armadas, finanças, leis, territòris distinctes; en comun: la monarquia (grand duc de Lituania e rei de Polonha), lo parlament (Seimas, Sejm) e la moneda.
Jorn de la confederacion[modificar | Modificar lo còdi]
Lo jorn de la confederacion o lo jorn de la federacion es sovent una fèsta nacionala dins las confederacions o federacions que venguèron d'Estats. Es sovent renomenat o comunament nomeant d'un nom diferent: per exemple, al Canadà, lo Confederation Day (1èr de julhet) foguèt renomenat lo Dominion Day, e mai tard lo Canada Day.
Notas e referéncia[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Constitution fédérale de la Confédération suisse, voir l'article 1.
Article conèxe[modificar | Modificar lo còdi]
- Lista de formas de govèrns
- Union personala