Responsabilitat
La responsabilitat es lo dever de respondre de sos actes, totas escasenças e consequéncias compresas, es a dire de n’assumar l'enonciacion, la realizacion, e enseguida la reparacion veire la sanccion quand çò qu’es eperat es pas obtengut.
Definicions
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta nocion s’aplica a diferents domènis coma:
- responsabilitat societala, subretot la responsabilitat sociala de las entrepresas ;
- responsabilitat environamentala ;
- responsabilitat civila (convencionala o quasidelictuala) ;
- responsabilitat penala (o delictuala) ;
- responsabilitat administrativa ;
- responsabilitat morala que consistís en une capacitat per un subjècte volontari e conscient de prene una decision sens na referir primièr a una autoritat superiora, e poder donar los motius de sos actes, e a èsser jutjat amb aquestes;
- responsabilitat politica, subretot del govèrn fàcia al parlament o dels elegits fàcia a lors electors;
- responsabilitat ministeriala, designa la redevabilitat del govèrn fàcia als elegits dins de païses de monarquia constitucionala ;
- responsabilitat numerica.
Responsabilitat e consciéncia
[modificar | Modificar lo còdi]Public/privat, vai-e-veni
[modificar | Modificar lo còdi]La responsabilitat es pas solament un fach, mas tanben una valor. Coma valor sociala, seguent la perspectiva adoptada, pòt prene de sens diferents: rebat donc inevitablament a de valeurs eticas (omoralas), e es, en partida, dependenta dels ideals d’una epòca, de lor vivacitat e de lor configuracion sociala, – en un mot: de la volontat de creire d’aquesta epòca, e d’èsser obesida. Atal, l'injonccion sociala d’èsser responsable, d’èsser l’autor d’una vida plan regulada, s’aplica per exemple a la question del biais que nos portam cadun a nosaltres, entre risc e transgression. Supòrt de la responsabilitat, un individú seriá « naturalament » tengut a un ensems de devers o d'obligacions, e tanben la tota primièr, l'obligacion virtualament copabla d'èsser «autonòm », per que la societat entend nòstra responsabilizacion dins un sistèma de competicion sociala[1].
Pasmens, l’individú anti-conformisme destria pas obligatòriament l'exigéncia sociala d'autonomia e la responsabilitat morala fàcia a se mèsme. aquesta inflexion individualista de l'exigéncia de responsabilitat, al sens fòrt, de la problematizacion de rapòrt del privat e del public trèva per exemple la literatura americana sus la desobesissença civila, coma per Ralph Waldo Emerson :
Passatge a l'acte
[modificar | Modificar lo còdi]Èsser l’autor de sos actes significa pas mestrejar la determinacion de son destin personal: èsser òme, es èsser d’entre lo òmes, e, segon Hannah Arendt, los afars umans son marcats de sàgel de la fragilitat, a causa l'imprevist lotjat al còr de tota accion coma sa condicion de possibilitat[2]. Es la capacitat d'inaugurar do nòu que marca lo singular d'una vida umana. Per Theodor Adorno, aquesta condicion d’incertitud e de fragilitat, de « falhabilitat »[3] aparéis coma lo fondament de la capacitat d’agir e de la responsabilitat morala, del moment que lo subjècte i es engatjat dins una enquèsta sus la genèsi e las significacions socialas de las nòrmas moralas que son existéncia es d’avida confrontada.
Decisions
[modificar | Modificar lo còdi]Sortir del cercle tornariá a apreciar lo mitan relacional ont s'enrasiga l'existéncia umana, del microcosme al macrocosme. Atal, l'« etica de l'integritat » defenduda per l'americana Starhawk respond al pensament pragmatic de levar los efièchs que l'acte provòca, sas consequéncias inerentas, mas mai la rasons que lo determinan, sa coeréncia intèrna. Dins aqueste perspectiva, las causidas « son pas fondadas sus d’absoluts impausats a una natura caotica, mas suls principis d’ordonanciament inerents a la natura. Son pas fondats tanpauc sus de règlas que pòdon èsser definidas fòra del contèxte. Reconeisson qu’i a pas de causa separadas de lor contèxte. [...] L’immanéncoa es un contèxte, de tal biais que lo se individual pòt pas jamai èsser vist coma un objècte separat e isolat. Es un nos de relacions enbolhadas, de contunh transformada pels ligams que forma. L’integritat significa tanben l’intégracion – es una partida intrgrala e insrparabla de la comunautat umana e biologica. »
Tanben Toni Negri plaça l'accent sus una cèrta qualitat de l'existir de l'individú e de la comunautat: « La concepcion materialista de l’eternitat, es aquesta que consistís a remandar las accions pas qu’a la responsabilitat d’aquestes que los complisson. Cada accion es singulara, influís donc pas que sus ela mèsma, e remanda a pas res d’autre qu’a las relacions que determina e a la continuitat dels rapòrts qu’entreten amb los autres. Cada còp que se fa quicòm, se’n accèpta la responsabilitat: aquesta accioçn viu per sempre, dins l’eternitat. S’agís pas d’immortalitat de l’alma mas d’eternitat de las accions complidas. Es l’eternitat del present viscut a cada instant que passa: una plenitud complèta, sens transcendéncia possibla, que siá logica o morala. [...] I a pas de retorn de la responsabilitat: cadun de nosaltre es responsable de sa singularitat, de son present, de l’intensitat de la vida, de la jovença e del vielhum qu’i investit. E es l’unic mejan d’evitar la mòrt: cal sasir lo temps, lo tener, l’emplir de responsabilitat. »
La responsabilitat al respècte de l'ecologia e de la crisi de nòtre temps
[modificar | Modificar lo còdi]Sul plan filosofic
[modificar | Modificar lo còdi]La poténcia que l'èsser uman tira de la tecnosciéncia crea de problèmas etics desconeguts fins ara: de per abans, l'òme podava pensar que las intervencions tecnicas sus la natura èran superficialas e sens dangièr, que la natura èra capabla de restablir sos equilibris fondamentals de biais que n’èra pas tocada al respècte de las generacions futuras. Uèi, savèm, a causa de las multiplas degradacions environamentalas (efièch de sèrra, erosion de biodiversitat, pollucions divèrsas...) que la tecnica pòt aver d’efièchs irreversibles sus la natura a causa de son òrdre de grandor e sa logica cumulativa. Pel filosòf Hans Jonas, la responsabilitat deu per consequent far l'objècte d'una novèla definicio, pas pus coma responsa de sos actes, mas coma responsa a un donat. S'agís pas pus de respondre de sos fachs e gèstes, de’n subir las consequéncias, de reparar lo tòrt causat a altrú. « I a encora un tot autre concèpte de responsabilitat que concernís pas lo calcul ex post facto de çò que se faguèt, mas la determinacion d’aqueste que se cal far; un concèpte en vertut del qual me senti responsable non d’en primièr de mon comportament e de sas consequéncias, mas de la causa que revendica mon agir »[4]. L'objècte d’aquesta novèla responsabilitat, es la possibilitat d'una perpetuacion indefinida de l'umanitat dins l'avenir. L'òme ven responsable davant las generacions futuras. Per Jonas, lo concèpte de responsabilitat s'exprimís jos forma d'un imperatiu categoric, Qu’una de las formulacions es: « Agís de biais que los efièchs de ton accion sián compatibles amb la permanéncia d'una vida autenticament umana sus tèrra »[5]. AmbLo Principi responsabilitat (1979), Jonas estblís un paradigme novèl del concèpte de responsabilitat.
Vittorio Hösle, discípol de Hans Jonas, exprimís la conviccion que la filosofia deu uèi se pausar las questions de son epòca. Estima que los filosòfs contemporanèus an d’espereles de responsabilitats de prene fàcia a la crisi ecologica e a la crisi del temps present en general[6].
Sul plan religiós
[modificar | Modificar lo còdi]Lo cristianisme foguèt confrontat a una polemica amb los representants de la novèla consciéncia ecologica al subjècte de sa responsabilitat dins la crisi ecologica[7].
Vittorio Hösle estima que las Glèisas an tanben una responsabilitat sus las questions d'ecologia, que devon sensibilizar lors fidèls[8], mas que tardèron a se preocupar d’aquestas questions. Pensa qu'existís de besonhs de formacion dels teologians a subjècte de l'ecologie[9].
Dins l'enciclica Laudato si' « sus la salvagardia de l’ostal comun » (2015), lo papa Francés comenta lo passatge de la Genèsi (Gn 2, 15) qu’invita a « cultivar e gardar » lo jardin del mond, en disant qu’aquò implica una relacion de reciprocitat responsabla entre l’èsser uman e la natura[10].
Dins lo domèni de l'ecologia politica
[modificar | Modificar lo còdi]La responsabilitat es una de las tres valors centralas de l’ecologia politica, amb la solidaritat e l’autonomia. Consistís dins la presa de consciéncia de las consequéncias de nos actes presents, que siá per l'avenir (dimension temporala) o per l’ensemble dels territòris tocats (dimension espaciala). supausa un sistèma economic, juridic e politic capable de metre en rela ion nos decisions amb los efièch de seguir, que sián positius o negatius. aquesta responsabilitat se realiza per d’unes amb d’estrategias de desvelopament sostenable, que ligan los aspèctes ecologics, socials e economics, al nivèl dels govèrns, de las regions, o del local[11].
Dins lo domèni de la gestion d'entrepresa
[modificar | Modificar lo còdi]Dins lo domèni de la gestion d'entreprisa, la responsabilitat al respècte l'ecologia es inseparabla dels aspèctes economics e socials. L'ecologia constituís atal, amb lo social e l'economia, un dels tres pilars del desvolopament durable. L'aplicacion dels principis de desvelopament durable a las entrepresas constituís la responsabilitat societala de las entrepresas. S'agís d'un tipe novèl d’estrategia de las entrepresas ont l’analisi apregondís de relacions amb las partidas prenentas ocupa una plaça determinanta.
Autras responsabilitats dins lo domèni de la gestion d’entrepresa
[modificar | Modificar lo còdi]En gestion, la responsabilitar dels fachs dels produchs defectuós es un risc que las entrepresas devon integrar sempre mai dins lor mod de gestion, jos pèna de s’expausar a de riscs juridics (veire seguretat juridica) o pagament d’intereses compensatòris. Aqueste enjòcs ven sempre mai important pels dirigents, dins la mesura ont ven dificil, uèi, d’amagar un vici dans un produch, o un servici donat a un client. En efièch, las facilitats de comunicacion ofèrtas per l’internet, los corrièrs electronics, e autres mobils, permeton de se rendre compte lèu de vicis dels produchs.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Numa Murard, La morale de la question sociale, La Dispute, 2003, Modèl:2e : « État-providence et subjectivités », chap.1 : « Les métamorphoses de la responsabilité »
- ↑ Condition de l'homme moderne, Calmann-Lévy, 1961
- ↑ Probleme der Moralphilosophie, Suhrkamp Verlag, 1997
- ↑ Hans Jonas, Le Principe responsabilité, p. 132
- ↑ Hans Jonas, Le Principe responsabilité, p. 30-31
- ↑ Vittorio Hösle, La crise du temps présent et la responsabilité de la philosophie, Nîmes, Champ social, 2004
- ↑ Anne-Marie Reunen, « Maître ou parasite ? Habiter la nature en toute conscience », Revue théologique de Louvain, 2000, p. 160-189, lire en ligne
- ↑ Aujourd'hui, les différentes Églises s'accordent généralement sur le terme « Sauvegarde de la Création »
- ↑ Vittorio Hösle, Philosophie de la crise écologique, 1990, p. 122
- ↑ Laudato si', § 67
- ↑ Jean-Christophe Mathias, Politique de Cassandre, Sang de la Terre, 2009
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Hannah Arendt, Responsabilité et jugement, Payot, 2005.
- Zygmunt Bauman, La vie en miettes, moralité et postmodernité, Rouergue, 2004.
- Antoine Garapon, Denis Salas (éd.), La justice et le mal, Odile Jacob, 1997.
- Hans Jonas, Le Principe responsabilité : une éthique pour la civilisation technologique, Cerf, 1995.
- Paul Ricœur, Éthique et responsabilité, La Baconnière, 1995.