Puei de Sancí
|
Puei de Sancí
| ||
|---|---|---|
| OpenStreetMap | . | |
 Vista del Puèi de Sancí, pendís sud | ||
| Geografia | ||
| Altitud | 1 886 m | |
| Massís | Massís Central | |
| Coordenadas | 45° 31′ 42″ N, 2° 48′ 51″ E | |
| Administracion | ||
| País | .svg){kind=small} Occitània
| |
| Region | Auvèrnhe | |
| Departament | Puèi de Doma | |
| Geologia | ||
| Edat | Fin de l'èra terciària | |
| Ròcas | ||
Geolocalizacion sus la mapa : França
| ||
Le Puèi de Sant Circ o le Puèi de la Crotz[1] (en francés le Puy de Sancy) es un volcan tuat situat dins le Massís Central, dins le departament del Puèi de Doma. Es situat a 35 quilomètres elh sud-oèst de Clarmont-Ferrand.
Es la cima mai nauta del Massís Centrau embei 1 886 mètres. Es un ancian volcan de tipe estratovolcan qu'apareguèt fai près de 220 000 ans.
Dos torrents an lor fònt elh Puèi de la Crotz: Dòr a 1 680 mètres d'altitud, e Donha a 1 640 mètres d'altitud, e se rejonhon a 1 370 mètres d'altitud per faire nàisser le grand riu de Dordonha[2].
Toponimia
[modificar | modificar lo còdi]- Le Puèi de Sancí, que se pronóncia en occitan auvernhat [lə pe.də.sã ˈʃi] o [lə.pɸɥi.də.sɛ̃ˈʃə][3], es una forma atestada: se tròba le tipe Sancí dins le diccionari occitan de Frederic Mistral, Lo Tresaur dau Felibritge (Lou Tresor dóu Felibrige) (tòme II, p. 840) e dins la Gran Enciclopèdia Catalana. A partir de 1786, es apelat en francés le puy de Sancy, tanben pic de Sancy en 1801, puy Sancy en 1823 e mont Sancy en 1840... Sancy es una grafia francizada de la forma occitana Sancí. Se podriá tractar d'una prononciacion locala [sã ˈʃi] que representariá a l'origina Sant Sixt o Sant Circ segon las ipotèsis de Piare Bonaud dins la revista Bisa Neira (Bïzà Neirà) (nº 121, p. 4, 2004).
- L'ipotèsi de Sancí venent de Sant Circ repren una suposicion de Benezet Vidal (Benoît Vidal) dins L'Auvergne littéraire, artistique et historique (nº 97, 1939). Pas luenh dau puèi, una glèisa es citada en 1096 coma ecclesiam sanctorum martyrum Cyrici et Julite: en aquel cas le latin Cyrici (cas genitiu) o Cyricus (cas nominatiu) correspondriá ben amb Sant Circ.
- L'ipotèsi de Sancí venent de la fèsta de Sant Sixt se basa maitot sus d'arguments interessants. La fèsta de Sant Sixt se celèbra le 6 d'aost. Marcava autres còps la data d'un important pelegrinatge a la cima de la montanha ente anavan los abitants de las comunas vesinas, especialament los parrochians de Sant Donat que Sant Sixt n'es le patron. Dins aquesta ipotèsi, la forma occitana locala qu'es en circulacion, Sancí [sã ˈʃi], representariá Sant Sixt pusliau que Sant Circ.
- Le Puèi de la Crotz es encara una forma viva en occitan auvernhat: trobèm le tipe [pe.də la.kʁu] dins la revista Parlem! nº 53, p. 18[1] e dins un collectatge de l'IEO 63, dins le parlar de Picharanda. Jusca le sègle XIX, le nom le Puèi de la Crotz èra d'usatge generau en rason d'una crotz de fèrre monumentala situada a sa cima.
- N'i a que supausan que le Mont Dòr seriá maitot un nom istoric del puèi. A la fin de la Nauta Edat Mejana, elh pè del puèi, se trobava, citada en 955-985, un domeni presentat coma quò en latin: cortem ... que vocatur Monteaurum, valent a dire, l'actuala viala del Mont Dòr. Pendent tota la Nauta Edat Mejana e l'Ancian Regim, le suc se seriá «Mondor» o «Mont Dor», del nom del domeni de la Nauta Edat Mejana.
