Observatòri del Pic de Miègjorn
L'observatòri del Pic del Miègjorn es un naut luòc d'observacion e de recerca. La meteorologia puèi l'astronomia foguèron las màger motivacions de la creacion d'aqueste observatòri.
L'astronomia es uèi encora lo domèni d'investigacions scientificas mai important al Pic del Miègjorn. L'observatòri es ligat à l'Observatòri Miègjorn Pirenèus. Es una UFR de l'universitat Pau Sabatièr (Tolosa III). Depuèi 135 ans, cercaires e tecnicians de l'espaci i escrutan la galaxia a la recerca de fenomèns celèstes desconeguts.
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
Lo Pic es conegut dempuèi l'Antiquitat. Los mai ancians testimoniatge sul Pic del Miègjorn s'encontra dins los recits de la mitologia pirenenca, qu'es una mèscla dels panteons locals e grecs. Atal los Pirenèus serián lo tombèl de Pirena, mòrta de tròp aver amat Eracles. Aqueste li faguèt lo mai bèl e lo mai grand dels tombèls: los Pirenèus. De lors amors seriá nacut Piton, sèrp mitica que garda lo tombèl de la bèla Pirena, son cap es a Gavarnia e sa cao al Pic del Miègjorn de Bigòrra, que los estrats de gneis permeton, a vegada, d'imaginar.
Mentretant que los abitants du Naut-Ador veneravan lo dieu solar Abellio, lo Pic del Miègjorn de Bigòrra vengava per eles un element essencial de lor espaci vecut. Al pè del mont, dins la val d'Arisa vivián los legendaris pastres de 999 ans, Milharis e Belion.
A partir delcomençament del sègle XVIII, lo suc del Pic es conegut per èsser un luòc d'observacions astronomicas. Se sap que François de Plantade[1] puja al pic mai d'un còp: estudia pel primièr còp de biais scientific la corona solara a l'escasença de l'eclipsi de 1706. Puja en 1741 per i realizar de mesuras barometricas per realizar una mapa dels diocèsis del Lengadòc. Lo 26 d'agost, encara escala la montanha, morís al pas de Sencors, sextant a la man, s'exclamant: « Ah ! que tot aquò es bèl! »[2]
Aquestas mesuras son seguidas, a partir de 1774, per aquesta de Monge e d'Arcet que pujan al Pic per i estudiar la pression atmosferica.
La construccion de l'observatòri comencèt dins las annadas 1870, jos la direccion del general Charles du Bois de Nansouty, e de l'ingenhaire Célestin-Xavier Vaussenat. Los primièrs terrassaments al suc començon en 1875. Los primièrs ostals son acabats lo 8 de setembre de 1882[3].
En 1907, Baillaud i fa installar un primièr telescòpi de 50 cm de diamètre, un dels mai grands del mond per l'epòca, que permetèt en 1909 de denegar l'existéncia de canals sus Mart que defendava Percival Lowell e venguèt l'observatòri a la punta de la recerca.
En seguida, aquestes ostals foguèron fòrça completats: novèlas terrassas, novèlas copòlas, ostals novèls.
L'electricitat arriba al suc en 1949. Abans, los equipaments electrics èran provesits per un ensemble de baterias e un grop electrogèn.
Un primièr teleferic, dedicat al transpòrt del personal, es installat en 1952, çò que permet d'aténher lo suc en tota sason.
En 1959-1962 es installat lo bastiment interministerial, qu'amassa las activitats d'astronomia, de meteorologia, de television e de navigacion aeriana.
En 1994, l'Estat envisatge de barrar de l'observatòri. La region Miègjorn Pirenèus se mobiliza, e crea un sindicat mixte per que contunhe lo site. Lo projècte prevei una reabilitacion de las installacions scientificas, e tanben l'obertura al public d'una partida del site. Atal, lo teleferic de servici es remplaçat per un novèl capable d'aculhir lo grand public. D'importantas òòras son engatjadas a partir de 1996; lo site, tot nòu, dobrís en 2000.
Telescòpis[modificar | Modificar lo còdi]
En 1908 la primièra copòla es installada, lo copòla Baillaud, d'8 m de diamètre. Es equipada d'una montura equatoriala mecanica. Abriga una luneta e un telescòpi reflector. Fòra servici dempuèi 2000, fa ara partir del musèu.
En 1946, M. Gentilli ofrís a l'observatòri una copòla per un telescòpi de 60 cm.
Un espectrograf es installat en 1958.
En 1963, la NASA finança l'installacion d'un telescòpi de 106 cm. Es utilizat per prenre de fotografias precisa de la superfícia lunara dins l'encastre de la preparacion de las missions Apollo.
Una tor nauta de 28 m e de 14 m de diamètre es bastida a partir de 1972. Es installada a l'escart dels autres bastits, de biais a minimizar las perturbacions atmosfericas. En 1980, abriga un telescòpi de 2 m: le telescòpi Bernard Lyot.
L'observatòri ten coronograf, qur permet l'estudi de la corona solara.
Autre instrument, installat dempuèi 1961, la Copòla Tourelle (renomenada luneta Jean Rösch en 2004, en l'onor de son creator). Aquesta copòla a la forma caracteristica abriga una luneta de 50 cm de diamètre destinada a l'estudi del Solelh (imatgeriá de la superfícia, estudi de la granulacion). L'instrumentacion foguèt completada en 1980 per un espectrograf.
I a ara al suc:
- lo telescòpi de 60 cm (copòla del T60, aculhissent d'astronòms amators via l'Associacion T60);
- lo telescòpi de 106 cm (copòla Gentilli) destinada a las observacions del sistèma solar;
- lo telescòpi de 2 m lo Telescòpi Bernard Lyot (utilizat amb l'espectropolarimètre NARVAL[4]);
- lo coronograf CLIMSO (estudi de la courona e del disc solar);
- la luneta Jean Rösch (estudi de la superfícia solara).
I a tanben:
- la copòla Charvin, avent abrigat un coronomètre fotoelectric (estudi del Solelh);
- la copòla Baillaud, balhada a l'espaci museografic en 2000 e abrigant una maqueta a l'escala 1:1 del coronograf;
- la copòla del Telescòpi DIMM (instrument nocturn destinat a mesurar lo nivèl de turbuléncia atmosferca), que remplacèt en 2009 la copòla Robley qu'abrigava lo T55.
-
Las copòlas del Pic del Miègjorn al Solelh eissir -
La copòla del coronographe CLIMSO -
Luneta Jean Rösch, al Pic del Miègjorn -
Lo Telescòpi Bernard Lyot
_at_sunrise.jpg)
Resèrva internacionala de cèl estalat[modificar | Modificar lo còdi]
Inicializat oficialament en 2009 pendent l'annada mondiala de l'astronomia, la resèrva internacionala de cèl estelat del Pic del Miègjorn (RICE) foguèt labellizada en 2013 per l'International Dark-sky Association. Es la sieisena al mond, la primièra en Euròpa.
La RICE a per objectiu de limitar lo fenomèn exponencial qu'es la pollucion luminosa[5], per aparar la qualitat de la nuèch. Cogerida pel Sindicat mixte per la valorizacion toristica del Pic dem Miègjorn, lo pargue nacional dels Pirenèus e lo Sindicat departemental d'energia 65, aquestas orientacions d'accions principalas son l’educacion del public suls impactes e consequéncias d'aquestas pollucions atal coma la realizacion d’un enlusiment responsabla sul territòri dels Nauts Pirenèus.
S'espandís sus 3 000 km2, o 65 % dels Nauts Pirenèus. La RICE compren 251 comunas destriadas a l'entorn del pic del Miègjorn de Bigòrra e se destria en doas zonas:
- una zona còr, levada de tor enlusiment permanent e testimòni d'una qualitat de la nuèch excepcionala;
- una zona tampon, ont los actors del territòri reconeisson l’importança de l'environament nocturn e s’engatjan a l'aparar.
Dinamica sul territòri, la RICE es plan comeguda coma iniciatritz del programa « Cèl estelat »[6], programa de reconversion dels 40 000 punts luminoses de son territòri, del programa « Gardians de las estelas », programa de seguit metrologic de l'evolucion de las pollucions luminosass, mas encara del programa Adap'Ter[7], projècte d'identificacion de las tramas nocturnas.
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ François-Alexandre Aubert de La Chesnaye des Bois, Dictionnaire de la noblesse, contenant les généalogies, l'histoire et la chronologie des familles nobles de France, vol. 11, éditeur Vve Duchenne, 1776, Archive de Bibliotheque cant. et univ. Lausanne, en linha
- ↑ François Boissier de Sauvages, « Éloge de M. de Plantade », Assemblée publique de la société royale des sciences, tenue dans la grande salle de l'Hôtel de ville de Montpellier, le 21 novembre 1743, éditeur Jean Martel, 1743, en linha
- ↑ fotografias servadas a l'Observatòri de París testimòniant de las diferentas estapas de construccions e d'amenatjament.
- ↑ NARVAL
- ↑ Pic du Midi, préparez votre nuit au sommet
- ↑ Ciél étoilé - SDE65
- ↑ Atténuer la pollution lumineuse, pargue nacional dels Pirenèus
Vejatz tanben[modificar | Modificar lo còdi]
Articles connèxes[modificar | Modificar lo còdi]
Liens externes[modificar | Modificar lo còdi]
- site oficial.
- Site de l'observatòri
- Site de CLIMSO
- Istòria de l'observatòri sul site de l'IMCCE