Guèrra dels Segaires
|
Guèrra dels Segaires
| |
|---|---|
| Informacions generalas | |
| Data | 1640 - 1659. |
| Luòc | Catalonha. |
| Casus belli | Revòlta de Corpus de Sang del 7 de junh de 1640. |
| Eissida | Tractat dels Pirenèus |
| Belligerants | |
 Reialme d'Espanha |
 Principat de Catalonha |
| Comandants | |
| Pedro Fajardo de Zúñiga y Requesens
|
Francesc de Tamarit i de Rifà Josep Margarit i de Biure  Philippe de La Mothe-Houdancourt Jean Armand de Maillé-Brézé
|
| Batalhas | |
* 1640. Revolucion ppopulara contra los soldats de renda. Corpus de Sang (7 de junh). Revolucion politica. Començament de la Guèrra dels Segadors. Pacte de Ceret.
| |
La Guèrra dels Segaires (var. Guèrra deus Segadors / Guerra dei Meissonaires) es un afrontament que se debanèt dins una bona part del Principat de Catalonha entre los ans 1640 e 1652, e que aguèt coma consequéncia la signatura del Tractat dels Pirenèus en 1659 entre Espanha e França.
Las causas
[modificar | Modificar lo còdi]Dins los estats monarquics absolutistas e lo regim senhoral sus que se basavan, esclatèt un ensemble de revòltas païsanas dins l'Euròpa del sègle XVII.
Catalonha patiguèt dins los seus diferents païses de la preséncia de las tropas castelhanas pendent las guèrras entre França e Espanha nomenadas la Guèrra de Trenta Ans (1618 - 1648). Las tropas castelhanas e italianas qu'èran dintrada en Catalonha per combatre los franceses dins lo Rosselhon causèron fòrça mals dins lo campèstre, se comportant dins unas ocasions coma una armada d'ocupacion.
Un autre fach provocant foguèt la crisi de las relacions politicas entre las institucions catalanas del Principat (Generalitat e Consell de Cent) e la monarquia ispanica, a causa de las seunas pretensions fiscalas per finançar las guèrras ont èra implicat.
Lo Comte-duc d'Olivares, primièr ministre e favorit de Felip IV de Castelha e III d'Aragon, essent obligat de cercar nòus recorses financièrs per la corona per persègre la politica expansionista de l'Ostal d'Àustria en Euròpa, prepausèt en 1626 un programa destinat a obtenir dels reialmes non castelhans de la monarquia la meteissa contribucion, en òmes e argent. Aquo se nomenèt l'Union d'armas, que portèt atempta al regim constitucional catalan e entraïnant los catalans dins las guèrras exterioras ispanicas.
En 1638, lo canonge de La Seu d'Urgèl Pau Claris, conegut per la seuna lucha contra los evesques non catalans que totjorn collaboravan amb la corona, foguèt elegit deputat pel braç eclesiestic e president de la Generalitat, alara que Francesc de Tamarit foguèt elegit deputat pel braç militar e Josep Miquel Quintana pel braç popular.
Vèrs 1639, Ambedoas causas provoquèron una identificacion e solidaritat entre los païsans amb una actitud de desfisança politica contra las autoritats e formant pauc a pauc una doctrina politica d'insurreccion e una ideologia populara de revòlta. Mas la granda aristocracia catalana e una partida de la borgesiá urbana cada còp mai importanta prenguèron de posicions mai moderadas envèrs la monarquia.
Lo meteis an, la casuda d'Òpol e Salses dins las mans dels franceses e capitadas per de cònsols non catalans, que se rendièron, benlèu, per corrupcion, accentuèt la tension entre la cort e lo Principat. pasmens que la campanha de Rosselhon acabèt mai tard amb retorn de Salses en 28 de gener de 1640. Lo rei, cretant de novèlas atacas franceses, ordonèt que l'armada mercenària demorèsse dins lo país, fach que produguèt grèus incidents dins de pichons vilatges campèstres coma Sant Esteve de Palautordera, Riudarenes, Santa Coloma de Farners, Palafrugell, etc.
Debanament del conflicte
[modificar | Modificar lo còdi]A la prima de 1640, Francesc de Tamarit foguèt empresonat per l'autoritat reiala, acusat de balhar pas, pasmens son emplec, las fruchadas e las rendas. Los païsans revoltats dintrèron dins Barcelona lo 22 de mai, benlèu amb la complicitat de las autoritats catalanas, e relarguèron[1] Francesc Joan de Vergós i de Sorribes e Lleonard Serra.
Lo Corpus de Sang
[modificar | Modificar lo còdi]Lo 7 de junh (jorn de la fèsta de Corpus Christi) del meteis an, dempuèi alara nomenat Còrpus de Sang, La Revòlta dels Segadors debutèt a Sant Andreu de Palomar en 1640, quand, mobilizats per las campanas, las gents de Sant Celoni de Blanes e los païsans de la Catalonha interiòra que debalavan per la sèga, decidiguèron totes de marchar contra las fòrças del Conde-Duque de Olivares, per que Catalonha demòre astrada e que se termine la guèrra contra los franceses e perque saquejavan las populacions e violavan los dreches fondamentals dels seus abitants. Prenguèron per bandera aquela del Sant Crist de la Parròquia de Sant Andreu del Palomar e gandiguèron Barcelona, de gropes de segadors tornèron dintrar dins la vila e emana una mutinariá, ont foguèt assassinat (aquò es pas fòrça clar) lo comte de Santa Coloma, baron de Queralt e vicerei de Catalonha Dalmau III de Queralt. Aquo foguèt la debuta del conflicte que venguèt una vetadièra revòlta sociala. Succediguèt lo precedent vicerei Enric III d'Empúries qu'èra de fòrça mala santat, e pel tresen còp prestèt lo jurament per venir vicerei de Catalonha lo matin del 19 de junh de 1640. Aprèp aver arrestat los dos comandants mai impopulars de l'armada castelhana, sa malautiá s'agravèt e moriguèt lo 22 de julhet. Catalonha se trobèt encara sens vicerei, e los deputats venguèron los sols possedent l'autoritat dins un territòri agitat per la revolucion.
Fòrças reünions se debanèron entre los conselhièrs de Barcelona e los segadors revoltats dins la parròquia de Sant Andreu de Palomar. Lo 7 de setembre de 1640, los representants de la Generalitat de Catalonha Francesc de Tamarit, Ramon de Guimerà[2] e Francesc de Vilaplana[3] signèron lo Pacte de Ceret amb Bernard Du Plessis-Besançon, delegat pel Cardenal Richelieu representant Loís XIII de França, de quin Catalonha recebèt l'ajuda militara, se separant de la Monarquia Ispanica e constituent la republica liura jos l'aparament del rei de França.
L'invasion castelhana
[modificar | Modificar lo còdi]Lo governador general del Rosselhon, Juan de Garay Otañez fracassèt dins sa temptativa d'ocupar militarament la lista entre Illa e Millars[4], e retenir los representants franceses[5] per evitar l'arribada de prodèls al Principat.
En setembre, l'armada de Felip IV d'Espanha capitada per Pedro Fajardo, lo marqués de Los Vélez, ocupèt Tortosa, qu'aviá una guarnison castelhana al Castèl de la Suda, amb una armada de 23 000 enfants, 3000 cavalièrs e 24 canons[6] e que venguèt lo pòrt de despart de tropa e las municions per Itàlia e Rosselhon.[7] Avançant cap a Barcelona e aprèp las batalhas del pas de Balaguer (10 de decembre) e de Cambrils, lo 24 de decembre prenguèt la vila de Tarragona, que Roger de Bossost, baron d'Espenan, se rendèt sens combatre, fugissent cap a França alara que deviá defendre Martorell. L'ocupacion seguenta foguèt una repression fòrça dura contra lo pòble revoltat.
Proclamacion de la Republica
[modificar | Modificar lo còdi]Lo 16 de genièr de 1641, davant l'alarmanta penetracion de l'armada castelhana aprèp la derrota de la batalha de Martorell, Pau Claris capitant la Generalitat de Catalonha, fin finala proclamèt la Republica Catalana, ara amb l'adesion de la borgesia urbana patissent de la pression fiscala, convenent una aligança politicomilitara amb França.
Catalonha francesa
[modificar | Modificar lo còdi]
Amb las tropas castelhanas ja a Sants, per obtenir ajuda necessària, en vertut de las disposicions del Conselh de Guèrra que s'èra constituit dins la vila de Barcelona e que entre autres Francesc de Tamarit e Joan Pere Fontanella èran partits, Catalonha se placèt fin finala sota l'obediéncia de Loís XIII de França lo 23 de genièr de 1641 e la Generalitat obtinguèt una important victòria militara a la batalha de Montjuïc (26 de genièr de 1641) obligant l'armada castelhana del marqués de Los Vélez de se retirar a Tarragona e foguèt remplaçat coma vicerei per Federico Colonna.[8]
Qualques jorns aprèp la victòria de Barcelona, lo 14 de febrièr arribèt l'ajuda de l'armada francesa de tèrra de Philippe de La Mothe-Houdancourt e l'armada de Jean Armand de Maillé-Brézé. Lo 25 de febrièr se formèt lo Batalhon del Principat[9], armada regulara que lutèt al costat de l'armada francesa, amb 5000 soldats d'infanteria dirigits per Josep Sacosta e 500 de cavalleria comandats per Josep d'Ardena, que se paguèron amb l'impòst del batalhon.[10] Lo 27 de febrièr moriguèt Pau Claris.
Per assegurar que l'adesion amb la corona francesa se faga en preservant los dreches e leis catalanas, se preparèt un document amb de condicions, lo Pacte de la Péronne, signat pel rei de França quand èran president Bernat de Cardona, en 1641.
Lo sètge de Tarragona
[modificar | Modificar lo còdi]La campanha de Tarragona comencèt en abril de 1641 e s'establiguèt lo sètge lo 4 de mai, e lo blocatge de la vila per la mar venguèt efectiu lo 5 de mai. Se tapèt l'interior per Constantí e Salou, mas lo sètge foguèt levat quand pendent la Segonda batalha navala de Tarragona, una granda flòta espanhòla capitanejada per García Álvarez de Toledo y Mendoza provesiguèt la vila, derrotant la flòta francesa d'Henri d'Escoubleau de Sourdis.
Las campanhas militaras
[modificar | Modificar lo còdi]Los castelhans envièron doas colomnas en 1642, la primièra de 20 000 òmes dempuèi Fraga atacant Lhèida e la segonda de 4500 òmes dempuèi Tarragona cap al Rosselhon,[11] essent interceptadas e derrotadas a la batalha de Montmeló e la batalha de la Granada. Los espanhòls retirèran bona part de l'armada que se trobava a Roses per via maritima[12] e França capitèt, pendent l'estiu de 1642, l'ocupacion de Cotlliure, Perpinhan e de Salses e coma aquo aguèron lo contraròtle dels comtats de Rosselhon e de Cerdanha, e las tropas situadas al sud ataquèron Montsó e Tamarit de Llitera. L'an seguent, demorèron dins las mans espanhòlas solament Tarragona, Tortosa e Roses.
Lo Rosselhon caiguèt completament dins las mans francocatalanas, e d'aqueste biais los objectius de Richelieu e Loís XIII de França de contrarotlar los comtats nòrdcatalans èran satisfaches. L'atencion donada pel Cardenal Mazarin a las campanhas d'Itàlia provoquèt un certan desinterès francés, e en perdent la batalha de Lhèida, que se rendèt lo 31 de julhet e lo seguent jurament a las Constitucions per Felip IV a Lhèida en agost, las posicions pro-espanhòlas prevalguèron. E mai, lo 4 de decembre de 1642, moriguèt Richelieu, e lo 14 de mai de 1643, Loís XIII, li succediguèt lo sèu filh Loís XIV de França, conegut coma lo rei solelh, fins a 1652.
En 1644 Felip IV capitèt a recuperar Lhèida e mantenir Tarragona de l'assaut francocatalan provocant la substitucion de La Mothe per Henri Harcourt de Lorena, que fin finala en 1648 contrataquèt e obtenguèt de resultats notables, doncas a partir de 1645 los franceses ocupèron Roses, e recupèron tèrras al sud, liberant Agramunt, Cervera e Mollerussa, sense poder traversar Segre, envadiguèron Empordan, e assetgèron Girona, prenguèron Valés, e ocupèron temporariament Cadaqués, Castelló d'Empúries, Solsona e Berga.
Lo 6 de genièr de 1647 se creèt divèrses regiments catalans regulars, dins l'infanteria o la cavalariá. Tortosa se mantinguèt sota sobeiranetat castelhana fins a 1648, quand foguèt conquistada pels franceses, que s'i mantinguèron fins a 1650. La Guèrra de la Fronda aflaquèt las possibilitats militaras francesas en Catalonha, amb la retirada de una granda partida de la tropa francesa e provoquèt l'avançada de las tropas castelhanas. L'armada espanhòla faguèt sètge a Barcelona, e ja a la mitat de 1653 se faguèt la primièra contra-ataca seriosa francesa amb lo sètge a Girona. L'an seguent l'iniciativa passèt de nòu als franceses quand s'acabèt la Fronda en 1653 en Guiana francesa.
Pendent la majòra partida de la guèrra, lo tèrme entre las doas sobeiranitats seguissiá mai o mens Llobregat amont, copant cap a Igualada e Cervera e la Seu d'Urgèl, totas tres del costat francés. Qualques incursions faguèron oscillar aquel tèrme. Amb lo Tractat dels Pirenèus, França renoncièt al Principat de Catalonha mas gardant Rosselhon, Conflent e una partida de Cerdanha. Catalonha conservèt las seunas institucions e las seunas constitucions, mas França los aboliguèt dins totes los seus territòris.
La fin de la guèrra
[modificar | Modificar lo còdi]
Lo conflicte s'espandiguèt mas enlà de la Patz de Vestfàlia (1648). Mas pendent la guèrra, los meteisses conflictes que se debanèron amb los castelhans se repetiguèron amb los franceses. Las tropas francesas tanben provoquèron mals e dintrèron en luta amb la poblacion rurala. Del meteis biais, l'administracion politica francesa en Catalonha, aguèt afontaments greus amb los organismes politics e eclesiastics catalans perque respectèron pas las constitucions.
La campanha espanhòla de 1649 partiguèt de Lhèida amb 6000 òmes e 3000 cavalièrs capitat per Juan de Garay Otañez, avancèron dempuèi Lhèida, passant per Vimbodí, Poblet, Cabra del Camp, Montblanc, Valls, Constantí, Tarragona, ont recebèron renfòrç, Torredembarra, Vilanova i la Geltrú e Sitges, alà daissant tropas, e tornèron cap a Lhèida, abandonèt la còsta e ganhèt la batalha de Vilafranca lo 17 d'octobre e Montblanc lo 14 de novembre.
En 1650 l'ajuda que en primièr avián donat los franceses se fracasssèt davant l'armada espanhòla, Francisco de Orozco, lo marqués de Mortara, avançava encara dempuèi Lhèida e faguèt lo sètge de Barcelona en agost de 1651. En 1652 Barcelona, aprèp un an e alara que patiguèt de la pèsta, tombèt dins las mans de l'armada de Felip IV capitada per Joan Josep d'Àustria. D'aquela mena èra la fin de conflicte e les autoritats catalanas demorèron sota l'obediéncia del rei castelhan.
Las temptativas per recuperar lo territòri
[modificar | Modificar lo còdi]Las tropas francesas se mantenguèron encara en Catalonha pendent sèt ans fins a la signatura del Tractat dels Pirenèus en 1659, e en 1653 lo general francés Philippe de La Mothe-Houdancourt[13] amb los catalans ligats per Josep Margarit i de Biure, un total de catòrze mila òmes e quatre mila cavals[14] entrèron per El Pertús. La conferéncia de Ceret e lo tractat de Llívia (1660) formèron la frontièra entre las duas coronas.
Consequéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Lo resultat final foguèt marrit pels interèsses de Catalonha, que foguèt envasida, e mai de la pèrda del territòri en favor de França. Mai tard, lo rei de França, violant lo tractat dels Pirenèus, enebiguèt lo catalan e las cartas precedentas dins la zona del Rosselhon. Felip IV de son costat signèt obediéncia a las leis catalanas.
Cronologia
[modificar | Modificar lo còdi]- 1618. Començament de la Guèrra de Trenta Ans .
- 1626. Dissolucion de las Corts de Barcelona. Oposicion a la Union d'armas.
- 1635. Començament de las ostilitats entre França e Castelha.
- 1637. Fracàs castelhan a la Leucata.
- 1639. Los franceses ocupan Salses e Òpol
- 1640. Reconquesta castelhano-catalana de Salses.
- 1640. Revolucion ppopulara contra los soldats de renda. Corpus de Sang (7 de junh). Revolucion politica. Començament de la Guèrra dels Segadors. Pacte de Ceret.
- 1640. Revòlta e independéncia de Portugal.
- 1640 -1641. Campanha espanhòla. Ocupacion de Tortosa, Batalha de Cambrils, ocupacion de Tarragona e Batalha de Martorell.
- 1641. Pacte de la Péronne. Loís XIII se proclamat comte de Barcelona.
- 1641. Batalha de Montjuïc. Retirada espanhòla de Tarragona
- 1641. Fracàs del Sètge de Tarragona. Batalhas de Constantí, El Catllar, Navala de Tarragona e 2a Navala de Tarragona
- 1642. Ocupacion francesa de Montsó, Perpinhan e Salses. Atacas infructuosas espanhòlas dins la Lhèida e francés al Tortosa.
- 1643. Loís XIV es proclamat comte de Barcelona.
- 1644. Sètge de Lhèida e ocupacion castelhana de Lhèida.
- 1644. Assaut de Tarragona e fracàs de l'ataca francesa.
- 1645. Sètge de Roses e ocupacion francesa.
- 1646. Sètge de Lhèida e victòria espanhòla aprèp la Santa Cecilia que lèva lo sètge.
- 1647. Sètge de Lhèida e fracàs francés. Presa d'Àger per Condé.
- 1648. Sètge de Tortosa e ocupacion francesa.
- 1649. Campanha espanhòla: Lhèida, Vimbodí, Poblet, Cabra del Camp, Montblanc, Valls, Constantí, Tarragona, Torredembarra, Vilanova i la Geltrú, Sitges, batalha de Vilafranca, batalha de Montblanc.
- 1648-1653. Guèrra de la Fronda. Retirada de bona part de las tropas francesas per lutar dins la guèrra civila francesa.
- 1650. Reconquesta castelhana de Tortosa i Flix.
- 1651. Las tropas castelhanas debutan lo sètge de Barcelona.
- 1652. Las tropas castelhanas ocupan Barcelona.
- 1653. Reconquesta francesa de Castelló d'Empúries. Sètge e batalha de Girona.
- 1654. Reconquesta francesa de Puigcerdà, La Seu d'Urgèl e Berga.
- 1655. Reconquesta francesa d'Hostalric. Victòrias castelhanas de Solsona e Berga.
- 1656. Començament de las negociacions de Pau entre França e Castelha.
- 1657. Batalha de Castellfollit. victòria espanhòla.
- 1658. Batalha de Camprodon.
- 1659. Fin de las ostilitats (9 de mai). Tractat dels Pirenèus (7 de novembre).
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (ca)Josep Massot i Muntaner, Salvador Pueyo, Oriol Martorell, in Els segadors: himne nacional de Catalunya [1] ed: L'Abadia de Montserrat, 1993 p.19
- ↑ (ca)"GEC" Gran Enciclopèdia Catalana, vol. 9 (entrada "Du Plessis-Besançon, Bernard")
- ↑ id "GEC"
- ↑ (ca)Manel Güell, Juan de Garay, capità general de l’exèrcit de Catalunya (1649-1650)
- ↑ (ca)Josep Sanabre Sanromá, La acción de Francia en Cataluña en la pugna por la hegemonia de Europa (1640-1659) p.101 i 108. Barcelona, 1956
- ↑ (ca)"FXH HMC" F. Xavier Hernández, Història militar de Catalunya
- ↑ id IDR
- ↑ (es) Asasve [Relación de Virreyes y Capitanes Generales de Cataluña (siglos XV al XXI]
- ↑ L'impòst del batalhon [2]
- ↑ (ca)Carles Millàs i Castellví, Materials n.9 cap:Una aplicació de la fiscalitat en la Guerra dels Segadors: el tribut del batalló al Papiol i a Sant Andreu de la Barca[3] ed: Centre d’Estudis Comarcals del Baix Llobregat, 2003 p.85-96
- ↑ (ar)Gran enciclopedia aragonesa [4]
- ↑ (es) id: IDR ingenierosdelrey.com
- ↑ id "FXH HMC"
- ↑ (es)"ML HGE" Modesto Lafuente, Historia general de España [5]
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (ca)Ferran Valls i Taberner i Ferran Soldevila, Història de Catalunya
- (ca)Joan-F. Cabestany i Enric Bagué, Història de Catalunya ISBN 84-390-0125-8
- (ca)Francesc Xavier Hernàndez Cardona, Història militar de Catalunya. Vol III: La defensa de la terra, ed: Rafael Dalmau
- (ca)J.H. Elliott, La Revolta catalana 1598-1640: un estudi sobre la decadència d'Espanya traducció catalana de Josep Vallverdú. Barcelona: Vicens-Vives, 1966.
- (ca)J.H. Elliott, La revolta catalana 1598-1640: un estudi sobre la decadència d'Espanya, Publ. Universitat de Valencia, 2006 ISBN 84-370-6344-2 [6]
- (es) Francisco Manuel de Melo, Historia de los movimientos, separación y guerra de Cataluña en tiempos de Felipe IV [7], ed: Editorial MAXTOR
- (es) Fernando Sánchez Marcos, Cataluña y el gobierno central tras la guerra de los segadores, 1652-1679 [8]
- (fr) Bussy-Rabutin Mémoires de Bussy-Rabutin .
- (es) Rubí de Marimón, Ramón (2003). Relación del lebantamiento de Cataluña 1640–1642. Barcelona: Fundació Pere Coromines. ISBN 84-7256-808-3.
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]- Els Segadors - Imne nacional de Catalonha
- Guèrra de Trenta Ans
- Tractat dels Pirenèus
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- (ca)Istòrias de Catalonhaa: La Guèrra dels Segadors
- Els segadors en mp3
- (ca)La Guèrra dels Segadors al Musèu d'istòria de Catalonha
- (es) Historia de los movimientos, separación y guerra de Cataluña en tiempo de Felipe IV Francisco Manuel de Melo (1608-1666)
- (es) «La rebelión de Barcelona ni es por el güevo ni es por el fuero» panflet citat a Wikisource.
- (es) Armas de papel. Quevedo y sus contemporáneos ante la guerra de Cataluña Estudi detallat
- (ca) Àngela Serrano, Josep Margarit, un patriota català a la revolta dels Segadors [9]