Ans 1520 : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació |
||
Linha 21 : | Linha 21 : | ||
<br/> |
<br/> |
||
'''1523-1527''' : aprofichant una aliança amb lei Maias [[Kakchikels]], [[Hernán Cortés]] menèt una importanta campanha dins la partida meridionala dau territòri maia. I someteguèt divèrsei vilas en cremant leis elèits locaus. Pasmens, l'expedicion deguèt s'arrestar en causa dei guèrras civilas entre ''[[conquistador]]s''. |
'''1523-1527''' : aprofichant una aliança amb lei Maias [[Kakchikels]], [[Hernán Cortés]] menèt una importanta campanha dins la partida meridionala dau territòri maia. I someteguèt divèrsei vilas en cremant leis elèits locaus. Pasmens, l'expedicion deguèt s'arrestar en causa dei guèrras civilas entre ''[[conquistador]]s''. |
||
<br/> |
|||
'''1524''' : en [[Iran|Pèrsia]], mòrt d'[[Ismail Ier|Ismail I{{èr}}]] que foguèt remplaçat per son fiu [[Tahmasp Ier|Tahmasp I{{èr}}]]. |
|||
== Cultura == |
== Cultura == |
||
Linha 27 : | Linha 30 : | ||
'''1522''' : retorn dei subrevivents de l'expedicion Magellan, dirigits per lo capitani [[Juan Sebastián Elcano]] ([[1476]]-[[1526]]), e demostracion definitiva de la natura redona de la [[Tèrra]]. |
'''1522''' : retorn dei subrevivents de l'expedicion Magellan, dirigits per lo capitani [[Juan Sebastián Elcano]] ([[1476]]-[[1526]]), e demostracion definitiva de la natura redona de la [[Tèrra]]. |
||
<br/> |
|||
'''1525''' : redaccion dau premier manuau d'[[algèbra]] escrich en [[alemand]] [[Christoff Rudolff]] ([[1499]]-[[1545]]). Son autor i presentèt lo simbòl modèrne de la [[racina carrada]]. D'autra part, totjorn en [[Alemanha]], l'[[art]]ista e [[matematicas|matematician]] [[Albrecht Dürer]] ([[1471]]-[[1528]]) escribuèt lo premier manuau de [[matematicas]] destinat ais artistas. |
|||
== Decès == |
== Decès == |
||
Linha 41 : | Linha 46 : | ||
* [[Moctezuma II]], ''[[tlatoani]]'' [[Civilizacion astèca|astèc]]. |
* [[Moctezuma II]], ''[[tlatoani]]'' [[Civilizacion astèca|astèc]]. |
||
* [[Selim Ièr|Selim I{{èr}}]], sultan e [[califa]] [[Empèri Otoman|otoman]]. |
* [[Selim Ièr|Selim I{{èr}}]], sultan e [[califa]] [[Empèri Otoman|otoman]]. |
||
* [[Stephen Burrough]], navegaire [[Anglatèrra|anglés]]. |
|||
* [[Ulrich von Hutten]], poèta e chivalier [[Alemanha|alemand]]. |
* [[Ulrich von Hutten]], poèta e chivalier [[Alemanha|alemand]]. |
||
* [[Vasco de Gama]], marin e explorator [[Portugal|portugués]]. |
* [[Vasco de Gama]], marin e explorator [[Portugal|portugués]]. |
Version del 7 setembre de 2020 a 16.33
Istòria
v. 1520 : consequéncia de l'arribada deis Europèus en Mesoamerica, una importanta epidèmia de variòla, malautiá encara desconeguda dins la region, comencèt de decimar lei populacions localas. En certaneis endrechs, lo taus de mortalitat agantèt 90%[1].
1520 : dins l'Empèri Otoman, mòrt dau sultan Selim Ièr que foguèt remplaçat per son fiu Soliman.
1520-1521 : revòuta generala deis Astècs còntra leis Espanhòus. Pasmens, mau capitèron d'anientar lei tropas de Hernán Cortés a la batalha d'Otumba e foguèron durament tocats per la variòla. Ansin, après aver reorganizat son armada, lo conquistador poguèt assetjar Tenochtitlan que Tenochtitlan que capitulèt lo 13 d'aost de 1521 après la mòrt d'au mens 150 000 defensors e abitants.
1521 : après la variòla, començament d'una epidèmia de senepion en Mesoamerica.
1522 : en Mediterranèa Orientala, conquista de Ròdes, darriera fortalessa deis òrdres militars crosats dins la region, après un sètge saunós e una evacuacion negociada dei defensors.
1522 : en Mesoamerica, invasion dau Reiaume Tarasc per leis Espanhòus. Afeblits per la variòla e lo senepion, lei Tarascs chausiguèron de negociar. Acceptèron la senhoriá espanhòla, lo pagament d'un tribut e l'intrada de missionaris catolics en cambi dau mantenement d'una autonòmia importanta. Lo cazonci Tangáxuan II se convertiguèt tanben au cristianisme.
1522-1527 : guèrra entre lei Zapotècs e leis Espanhòus.
1523 : en Asia, captura per la flòta chinesa d'un naviri portugués transportant doas colobrinas que foguèron rapidament copiadas per leis engenhaires chinés.
1523-1527 : aprofichant una aliança amb lei Maias Kakchikels, Hernán Cortés menèt una importanta campanha dins la partida meridionala dau territòri maia. I someteguèt divèrsei vilas en cremant leis elèits locaus. Pasmens, l'expedicion deguèt s'arrestar en causa dei guèrras civilas entre conquistadors.
1524 : en Pèrsia, mòrt d'Ismail Ièr que foguèt remplaçat per son fiu Tahmasp Ièr.
Cultura
Sciéncias e tecnicas
1522 : retorn dei subrevivents de l'expedicion Magellan, dirigits per lo capitani Juan Sebastián Elcano (1476-1526), e demostracion definitiva de la natura redona de la Tèrra.
1525 : redaccion dau premier manuau d'algèbra escrich en alemand Christoff Rudolff (1499-1545). Son autor i presentèt lo simbòl modèrne de la racina carrada. D'autra part, totjorn en Alemanha, l'artista e matematician Albrecht Dürer (1471-1528) escribuèt lo premier manuau de matematicas destinat ais artistas.
Decès
- Albrecht Dürer, artista e matematician alemand.
- Arnaud de Moles, artista e artesan occitan.
- Ferrand Magellan, explorator e marin portugués.
- Giovanni da Verrazzano, marin e explorator italian.
- Ismail Ièr, cha de Pèrsia.
- Josquin des Prez, compositor flamenc.
- Juan Sebastián Elcano, explorator e marin portugués.
- Martin Waldseemüller, cartograf alemand.
- Moctezuma II, tlatoani astèc.
- Selim Ièr, sultan e califa otoman.
- Stephen Burrough, navegaire anglés.
- Ulrich von Hutten, poèta e chivalier alemand.
- Vasco de Gama, marin e explorator portugués.
- Zuangua, cazonci tarasc.