Copa d'America
La Copa d'America (en anglés America's Cup) es una regata internacionala de vela basada en una escomesa (en anglés Challenge) e un acte notarial de transferiment d'una dòna (en anglés Deed of Gift).
L'escomesa primièra foguèt lançada al rèsta del mond per la Marina Reiala anglesa a la mitat del sègle XIX per mostrar sa superioritat navala e invincibilitat. La dòna es una dorna d'argent valent cent ginèas d'aur. Aquela dorna es considerat coma lo trofèu mai ancian dins lo mond de l'espòrt.
L'escomesa se tornèt lançar amb lo temps de la part del ganhant titular, metent en jòc la meteissa dòna coma trofèu.
Istòria[modificar | modificar la font]
En 1851, a Londres, a l'escasença de la primièra Exposicion Internacionala, se programèt la regata de l'escomesa lo 22 d'agost, lo ganhant obtendrà la dorna d'argent.
La virada consistissiá en un torn de l'Illa de Wight, al sud d'Anglatèrra. Los membres del NYYC, New York Yatch Club (Club de Iòts de Nòva York), a bòrd de la goleta America s'afrontèron, e ganhèron, a 14 naus de l'Esquadron reial dels Iòts, de Londres.
Una anecdòta fòrça famosa, al subjècte de l'espectaculara de la victòria de l'America, conta cossí la reina Victòria demandèt al final de la regata alara que las naus acabavan lo torn de l'illa: "Alara, quin serà lo primièr?", Se li respondèt "L'America, Majestat", "E segond?", Contunhèt la reina, "Majestat, i a pas segond!", Foguèt la responsa.
Lo armador de la goleta America faguèt la dòna del trofèu al NYYC. Dempuèi l'ora, lo trofèu venguèt a èsser nomenat Copa de l'America (en onor de la nau) o alara Copa America.
Lo 1870 pel primièr còp se defendèt lo trofèu a Nòva York e capitèron encara las naus de NYYC, fins a 1983, mas perdèron la 25a defensa, contra l'Australia II, del RPYC, Royal Perth Yatch Club (Reial Club dels Iòts de Perth), après 132 ans d'egemonia americana.
A l'edicion seguenta edicion (1987) la nau Stars & Stripes del SDYC, San Diego Yatch Club californian, patronejat per Dennis Conner, recuperèt la "Dorna de las 100 Guinèas" per un club dels Estats Units, fins que en 1995 lo Black Magic de Nòva Zelanda de nòu prenga lo títol als nòrds americnas la gardan pendent doas edicions.
Istòria recenta[modificar | modificar la font]
Competicion[modificar | modificar la font]
La competicion se divisa en doas partida: la Copa Louis Vuitton e la quita Copa de l'America.
- La Copa Luis Vuitton, en circonstàncias normalas, servís a causir la nau que desfisarà lo defensor de la Copa de la America. Per la Copa Louis Vuitton i a dos tipe de regatas, las regatas en flòta (totes contra totes, mai espectacularas) e las regatas un contra un (Match Race). Lo campion vendrà aquel qu fa l'escomesa.
- La Copa de la America, afronta fin finala coma defensor lo tenent del trofèu amb l'equipa en desfianta. Lo venceire de l'afrontament ganha la "Dorna de las 100 Guinèas", e ven alara lo defensor.
Istorial[modificar | modificar la font]
| An | Venceire | Rival | Resultat | Sèti |
|---|---|---|---|---|
| 2013 | ORACLE TEAM USA - 17  (defensor)
|
AOTEAROA - NZL 5 
|
9-8 | San Francisco, EUA |
| 2009 | BMW Oracle Racing (aspirant)
|
Alinghi 
|
2-0 | València, País Valencian |
| 2007 | Alinghi (defensor)
|
New Zealand
|
5-2 | Valéncia, País Valencian |
| 2003 | Alinghi (aspirant)
|
New Zealand
|
5-0 | Auckland, Nòva Zelanda |
| 2000 | Team New Zealand (defensor)
|
Luna Rossa 
|
5-0 | Auckland |
| 1995 | Black Magic (aspirant)
|
Young America
|
5-0 | San Diego, EUA |
| 1992 | America³ (defensor)
|
Il Moro di Venezia
|
4-1 | San Diego |
| 1988 | Stars and Stripes (defensor)
|
KZ1
|
2-0 | San Diego |
| 1987 | Stars and Stripes (aspirant)
|
Kookaburra III 
|
4-0 | Fremantle, Austràlia |
| 1983 | Australia II (aspirant)
|
Liberty
|
4-3 | Newport, Estats Units |
| 1980 | Freedom (defensor)
|
Australia
|
4-1 | Newport |
| 1977 | Courageous (defensor)
|
Australia
|
4-0 | Newport |
| 1974 | Courageous (defensor)
|
Southern Cross
|
4-0 | Newport |
| 1970 | Intrepid (defensor)
|
Gretel II
|
4-1 | Newport |
| 1967 | Intrepid (defensor)
|
Dame Pattie
|
4-0 | Newport |
| 1964 | Constellation (defensor)
|
Sovereign 
|
3-1 | Newport |
| 1962 | Weatherly (defensor)
|
Gretel
|
4-1 | Newport |
| 1958 | Columbia (defensor)
|
Sceptre
|
3-1 | Newport |
| 1937 | Ranger (defensor)
|
Endeavour II
|
4-0 | Newport |
| 1934 | Rainbow (defensor)
|
Endeavour
|
4-2 | Newport |
| 1930 | Enterprise (defensor)
|
Shamrock V 
|
4-0 | Newport |
| 1920 | Resolute (defensor)
|
Shamrock IV
|
3-2 | Nòva York, EUA |
| 1903 | Reliance (defensor)
|
Shamrock III
|
3-0 | Nòva York |
| 1901 | Columbia (defensor)
|
Shamrock II
|
3-0 | Nòva York |
| 1899 | Columbia (defensor)
|
Shamrock
|
3-0 | Nòva York |
| 1895 | Defender (defensor)
|
Valkyrie III
|
3-0 | Nòva York |
| 1893 | Vigilant (defensor)
|
Valkyrie II
|
3-0 | Nòva York |
| 1887 | Volunteer (defensor)
|
Thistle 
|
2-0 | Nòva York |
| 1886 | Mayflower (defensor)
|
Galatea
|
2-0 | Nòva York |
| 1885 | Puritan (defensor)
|
Genesta
|
2-0 | Nòva York |
| 1881 | Mischief (defensor)
|
Atalanta 
|
4-1 | Nòva York |
| 1876 | Madeline (defensor)
|
Countess of Dufferin
|
2-0 | Nòva York |
| 1871 | Columbia i Sappho (defensors)
|
Livonia
|
4-1 (2-2-1) | Nòva York |
| 1870 | Magic e 16 iòts del NYYC (defensors)
|
Cambria
|
1-0 | Nòva York |
| 1851 | America (aspirant)
|
Aurora e 13 iòts del RYS
|
1-0 | Cowes, Illa de Wight |
Ganhants per país[modificar | modificar la font]
| Nacionalitat | Victòrias | Desfachas |
|---|---|---|
 Estats Units
|
29 | 2 |
 Nòva Zelanda
|
2 | 3 |
 Soïssa
|
2 | 1 |
 Austràlia
|
1 | 7 |
 Anglatèrra
|
0 | 11 |
 Irlanda
|
0 | 4 |
 Canadà
|
0 | 2 |
 Itàlia
|
0 | 2 |
 Escòcia
|
0 | 1 |
| Irlanda del Nòrd | 0 | 1 |