Cirenaïca

Cirenaïca (en grèc Κυρηναία, en latin Cyrenaica, foguèt une província romana de l'Africa del Nòrd, situada entre las províncias d'Egipte e de Numidia. Aquel territòri es uèi una partida de Libia. Son nom ven de la vila grèga de Cirene.

Bandièra de Cirenaïca.

Istòria

Antiquitat

Cirenaïca dins l'Empèri Roman, vèrs 120.

Colonizada pels Grècs a partir del sègle V abC, longtemps apartenguèt a l'Egipte ellenistica. Ptolemèu VIII la leguèt a títol personal a son fils Ptolemèu Apion que, sens eretar, la leguèt a son tour a la Republica romana en 96 av. J.-C. Aquela ne faguèt una província amb l'illa grèga de Creta.

Empèri arabi

Quand los Arabis musulmans se n'emparèron al sègle VII, lo secament del clima e la baissa de las resèrvas d'aiga ja despoblèron fòrça lo país, que lo vam ne foguèt pas mai qu'un sovenir. Los romis foguèron caçats cap a Sicília o a Creta, e lo país demorèt desertat pendent de sègles. Al sègle XIV, amb un melhorament climatic se tornèt poblar: lo país, nomenat en arabi Barqah برقه, e faguèt partida d'Egipte abans de venir una província de l'Empèri Otoman, que fin finala o liguèt a Tripolitània.

Colonisacion italiana

Las tres províncias tradicionalas de Libia.

En 1911, Itàlia pren lo Fezzan, de Tripolitània e doncas de Cirenaïca dins una guèrra qu'opausèt l'Empèri Otoman, quand aquel seguèt lo destin politic de Libia.

Pel Tractat de Lausana (1912), los Italians recebon oficialament l'autoritat suls territòris libians.

Aprèp de temptativas de pacificacion abans e aprèp la Primièra Guèrra Mondiala, l'Itàlia victoriosa al costat dels Aliats volguèt transformar las trèvas fragilas en acòrdis de patz que l'Acòrdi d’Ar-Rajmah (1919-1920). Cirenaïca foguèt alara devesida en dos: «lo nòrd - amb las còstas e una partida d’Al-Jabal Al-Akhdar - passèt jos la dominacion italiana, alara que lo sud - amb Jaghbûb, Ûjîlah, Jâlû e Koufra - demorèt independent e venguèt l’Emirat senossi».

Idris, futur Rei de Libia, venguèt emir de Cirenaïca e gardèt qualques dreches coma aquel de se circular dins tota la region mas subretot aquel d'intervenir dins l’administracion de la partida italiana per aparar los interèsses dels libians autoctòns. La contrapartida foguèt la securitat interiora dins la colonia italiana, l'Emir prometiá de dissòlvre sas fòrças militaras La pacha foguèt rompuda en 1920 e Itàlia sometèt, amb 2000 òmes acompanhats d'automobilas e d'avions, l'oasis de Djarbob, sèti de la Confrariá senossi.

Lo 6 decembre de 1925, lo tractat italoegipcian fixèt lo tèrme oriental; foguèt signat per l'ambaissador italian del Caire e pel President del Conselh e Ministre dels Afar Estrangièrs d'Egipte, Ziwer Pacha.

Libia independenta

Bandièra del Reialme de Libia.

Aprèp la victòria dels Aliats, Idris refugiat en Egipte tornèt al govèrn e promulguèt una constitucion modèrna que garantissiá subretot la libertat de consciéncia e de pensada, l’egalitat dels ciutadans e un govèrn constitucional. Sa bandièra tradicionala es derivada d'aquela de l'ancian colonizador otoman.

En 1946, foguèt reconegut emir de Cirenaïca e perseguèt de militar per l'unificacion e la sobeiranetat de Libia.

En 1951, Idris acceptèt la corona del Reialme Unit de Libia que liga Cirenaïca, Tripolitània e Fezzan.

Lo 23 de febrièr de 2011, Cirenaïca foguèt la primièra partida de Libia que se declarèt contra lo poder de Muammar al-Gaddafi. La region es lo luòc de transit de fòrça Egipcians que vivián e trabalhavan en Libia per tornar dins lor país e escapar a la violenta repression de Muammar al-Gaddafi.

Vejatz tanben

• Fezzan
• Tripolitània