Al-Ghazali
Abu Hamid Muhammad ibn Muhammad Al-Ghazali al-Tusi al-Nisaburi[1] (1058, Tus - 19 de deceme de 1111, Tus) es un teologian e pensaire pèrse de l'Edat d'Aur de l'Islam. Critic de la filosofia islamica desvolopada per Al-Farabi e Avicena, prepausè en plaça ua pensada mistica qui constitueish un renovelament màger deu sofisme e, mei generaument, de la teologia mistica de l'islam. A deishat ua òbra escriuta importanta (L'incoeréncia deus filosòfes, la Revivificacion de las sciéncias de la religion, l'Alquimia deu bonaür, etc.).
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Al-Ghazali neishó en 1058 dens la vila de Tus qui hasèva alavetz partida de l'Empèri Seldjokida[2]. Los racontes sus la soa joenessa son mercats per legendas postumas e aqueth periòde de la soa vita n'es pas plan coneguda[3]. Al- Ghazali estó probable l'escolan d'Ahmad al- Radhakani, un professor de Tus, d'Abu ali Farmadi, un sofi egaument installat dins la vila, e, mei tard, al-Juwayni, un erudit important de Nishapur[4][5]. Atau, vadó un especialista de la jurisprudéncia islamica.
En 1085, après la mort d'al-Juwayni, al-Ghazali quitè Nishapur tà s'installar a la cort deu visir seldjokida Nizam-al-Mulk. Aquera cort èra probablament installada a Isfahan. Al-Ghazali recebó la proteccion deu visir e mantun títol prestigiós. En particular, en 1091, vadó professor de la Nizamiyyah de Bagdad, ua sòrta d'escòla superiora dedicada a l'estudi de las sciéncias e deu dret coranics[6].
Totun, en 1095, l'assassinat de Nizam al-Mulk cabussè al-Ghazali dens ua crisi pregonda. Abandonè lo son pòst e quitè Bagdad en pretextant vóler realizar lo romivatge tradicionau a La Mèca. Adoptè alavetz un mòde de vita ascetic e visitè Damasc, Jerusalèm, Medina e La Mèca en 1095-1096[7]. Puish, tornè dens la soa vila nadau, Tuts, entà i víver ua existéncia reclusa[8]. Las soas òbras s'orientèn alavetz cap au misticisme sofi. Demorè, ua figura intellectuau importanta deu monde musulman dinc a la soa mort mes refusè, dens la mesura deu possible, d'acceptar pòsts oficiaus dens los cors e escòlas esponsorizadas peus princes e visirs seldjokidas. Totun, contunhè a recéber deus visitaires e publiquè obratges nombrós sus la soa pensada.
Òbra
[modificar | Modificar lo còdi]Generalitats
[modificar | Modificar lo còdi]Al-Ghazali avó un ròtle màger dens lo desvolopament deu sofisme e dens la soa integracion dens lo sunisme generau. Mei precisament, la soa pensada s'inscriu dens l'encastre deu chafeïsme e de l'acharisme. Lo prumèr corrent es ua escòla juridica sunita qui s'apièja principaument sus l'Alcoran e sus los hadits tà prescríver la charia. Si aqueths tèxtes son tròp imprecís, lo chafeïsme s'orienta, dens l'ordi, cap au consensus deus olemàs, l'interpretacion d'un companh de Maomet e l'analogia dab autas situacions. L'acharisme es ua escòla teologica qui considèra que l'òmi es liure de las soas accions mes que Dieu crea los actes (bons o maishants).
L'òbra d'al-Ghazali s'inscriu donc dens un quadre ortodòxe qui's desvolopè en reaccion au mutazilisme, un corrent teologic musulman estacat au liure arbitre e aus ensenhaments de la filosofia grèca (racionalisme, logica, etc.)[9]. Totun, al- Ghazali s'aluenhè a còps deus dògmas de l'escòla acharita[10][11].
L'Incoeréncia deus filosòfes
[modificar | Modificar lo còdi]L'Incoeréncia deus filosòfes es considerada coma l'òbra principau d'al-Ghazali, Probablament escriut en 1093, aqueth libe es ua critica de la pensada deus filosòfes grècs e deus teologians musulmans qui s'apièjan sus la pensada antica. Al-Ghazali i denóncia los punts de vista desvolopats per Al-Farabi (872-950) e Avicena (980-1037) qui basèn las lors demostracions metafisicas sus la logica.
Totun, l'òbra n'es pas ua denóncia a sens unic. En efèit, al-Ghazali limita las soas criticas sus l'utilizacion de la logica a la metafisica e a la filosofia de la natura. L'usatge deu racionalisme e de la logica son donc preservats dens las sciéncias com la fisica, l'astronomia e las matematicas. Segon al-Ghazali, los filosòfes èran victimas d'ua error d'orgulh en pensant poder aplicar la logica a la metafisica Denonciè tanben l'inscripcion deus filosòfes dens la continuitat de pensaires prestigiós (Aristòtel, Platon, etc.) dont los ensenhaments èran incontestats[12].
La Revivificacion de las sciéncias de la religion
[modificar | Modificar lo còdi]Constituït de 40 volumes, la Revivification de las sciéncias de la religion es un tractat deus principis e de las practicas de l'islam. Lo son objectiu es de mostrar qu'aqueths principis pòden servir de basa a ua vita religiósa soscada susceptibla de miar cap tà las estapas superioras deu sofisme[13]. Après la mort d'al-Ghazali, lo tèxte estó a còps corregit per expèrts en hadits com Ibn al-Jawzi (1116-1201). Aqueth obratge permet de ligar la teologia sunnita ortodòxa e lo misticisme sofi en esclairant tos los aspèctes de la vita e deu la mort deu credent. Uei, es enqüèra lo tresau obratge de teologia musulmana mei lejut après l'Alcoran e los recuelhs d'hadits.
L'Alquimia deu bonaür
[modificar | Modificar lo còdi]L'Alquimia deu bonaür es un tractat tardiu, probablament escriut en 1105. Ad aquera epòca, lo monde musulman èra troblat per las consequéncias de la Prumèra Crotzada. Los sofis èran acusats de rambalhs pr'amor qu'ometèn de seguir obligacions rituaus de basa. Al-Ghazali reconeish dens l'obratge la necessitat de seguir aqueths rites de faiçon rigorosa. Aquò permetó d'amatigar las tensions qui apareishèn enter sabents e mistics musulmans.
Error e desliurança
[modificar | Modificar lo còdi].jpg)
Tractat escriut en 1106-1107, Error e desliurança es en partida ua autobiografia d'al-Ghazali. Descriu la crisi viscuda pendent las soas annadas d'ensenhament a Bagdad. Puish, descriu las quate doctrinas de l'epòca pretendent a la vertat (escolastica musulmana, filosofia, ensenhament e misticisme) a la recèrca d'un critèri de certitud. Devesit en cinc partidas, l'obratge si interèsse a la natura de la coneishença, de la filosofia e de l'ensenhament. La soa conclusion es que lo misticisme es la via mei segura.
Influéncia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo ròtle màger d'Al-Ghazali estó l'integracion deu sofisme dens lo sunnisme ortodòxe e, mei generaument, dens la lei islamica. Lo son tribalh accelerè tanben lo declin deu mutazilisme. Atau, actuaument, es enqüèra un teologian important de l'islam.
Annexes
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Roger Arnaldez, Dictionnaire des philosophes, Encyclopaedia Universalis/ Albin Michel, 1998, intrada « Ghazâlî », pp. 605-611.
- (fr) Georges Chehata Anawati e Louis Gardet, Mystique musulmane, Vrin, 1961.
- (fr) Henry Corbin, Histoire de la philosophie islamique, coll. « Folio essais », 1986.
- (fr) Antoine Moussali, Al-Ghazali. Les fondements de la foi, Centre des glycines, 1981.
- (fr) Emmanuel Pisani, Hétérodoxes et non musulmans dans la pensée d'Abu Hamid Al-Ghazali, Vrin, 2022.
- (fr) Dominique Urvoy, Histoire de la pensée islamique, Seuil, 2006.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ « أَبُو حَامِدٍ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ ٱلطُّوسِيُّ ٱلْغَزَالِيُّ » en arabi.
- ↑ (en) Frank Griffel, Al- Ghazālī's Philosophical Theology, Oxford, 2009.
- ↑ En particular, segon ua legenda tardiva, lo pair d'al-Ghazali morí lèu après la neishença deu son hilh e qu'ac deishè, praube, a la guarda de sofis.
- ↑ (en) Frank Grifell dins Josef W. Meri (dir.), Medieval Islamic civilization: an encyclopedia, 2006.
- ↑ (en) Mohammad M. A. Saflo, Al-Juwayni's Thought and Methodology, 2021, p. 20.
- ↑ (en) Mustafa Mahmoud Abu-Sway, « Al-Ghazali's spiritual crisis reconsidered », JISTAC, 2014.
- ↑ (fr) W. Montgomery Watt, Encyclopédie de l’Islam, Brill, intrada « al- G̲h̲azālī », consultada lo 5 de mai de 2023.
- ↑ (fr) Louis Gardet e M. M. Anawati, Introduction à la théologie musulmane: essai de théologie comparée, Vrin, 1948, p. 69.
- ↑ De faiçon generau, lo mutazilisme èra favorable a l'utilizacion de la rason umana entà ensajar de determinar las prescripcions divinas. Limitat a l'eleit educat, estó considerat com ua eretgia e desapareishó a la fin de l'Edat Mejana. Uei, quauquas sèctas marginaus contunhan de's reivindicar d'aqueth corrent.
- ↑ (en) R. M. Frank, Al- Ghazali and the Ashʿarite School, Duke University Press, 1994.
- ↑ Al- Ghazali n'èra pas d'acòrd dab la teoria atomica de l'acharisme tradicionau.
- ↑ (en) Eric L. Ormsby, Ghazali : the revival of Islam, Oneworld, 2008, p. 75.
- ↑ (en) Hunt Janin, The Pursuit of Learning in the Islamic World 610-2003, McFarland, 2006, p 83.