Ans 1710

../.. | Ans 1680 | Ans 1690 | Ans 1700 | Ans 1710 | Ans 1720 | Ans 1730 | Ans 1740 | ../..

Istòria

1709-1710 : en Etiopia, fin de l'insureccion dau pretendent Nebahne Yohannes.
1710 : perseguida dei reformas dau shogun Tokugawa Ienobu e de son conselhier Arai Hakuseki. Melhorèron lo sistèma judiciari, assaièt de crear una moneda establa e limitèt lo ròtle de la censura car voliá obtenir lei pensadas de la populacion sus sa politica.
1710 : dins l'Ocean Indian, presa dau comptador portugués per leis Omanés.
1711 : en Etiopia, empoisonament dau negus Tewoflos que foguèt remplaçat per son cosin Yostos. Lo negus novèu èra estat chausit per l'aristocracia dins una branca segondària de la dinastia salomoniana per assaiar d'arrestar lo cicle d'assassinats e de venjanças acomençat en 1706 amb lo murtre dau negus Iyasu I^èr.
1711 : en Japon, perseguida dei reformas e de la politica de modernizacion dau shogun Tokugawa Ienobu. En particular, dins lo corrent de l'annada, melhorèt lei relacions entre lo shogunat e la cort imperiala. Suprimiguèt plusors limitacions impausadas a l'Ostau Imperiau coma l'obligacion per lei cadets de venir prèire. De son caire, son conselhier Arai Hakuseki contunièt sa politica d'estabilizacion de la moneda e de limitacions dei sortidas de metaus preciós en fòra de l'archipèu.
1712 : en China, temptativa de còp d'Estat còntra l'emperaire Kangxi. Menat per lo prince eiretier Yinreng, l'operacion mau capitèt e Yinreng foguèt arrestat. L'emperaire refusèt de nomar un eiretier novèu fins a sa mòrt.
1712 : en Japon, mòrt dau shogun Tokugawa Ienobu que son brèu rèine foguèt marcat per una activitat intensa de reformas e de modernizacion de l'economia e de la societat. Son fiu, un enfant de tres ans dich Tokugawa Ietsugu, li succediguèt. Arai Hakuseki, conselhier principau de son paire, foguèt cargat de sa proteccion e venguèt de facto lo cap de l'archipèu.
1712 : mòrt de l'emperaire mogòl Bahadur Shah I^èr e començament d'una guèrra civila dins l'Empèri a prepaus de sa succession (→ 1719).
1713-1714 : en Japon, començament d'una crisi economica grèva amb una aumentacion importanta dau pretz dau ris. Aquò menèt a l'introduccion d'una novèla moneda metallica que permetèt d'estabilizar l'economia.

Article detalhat : Loís XIV de França.

1715 : mòrt de Loís XIV. Tre sa disparicion, Felipe d'Orleans obtenguèt dau Parlament de París l'annulacion dau testament dau rèi, çò que li permetèt de venir regent. Puei, per legitimar son poder, creèt divèrsei conseus, formats de senhors eissits de l'aristocracia auta, que remplacèron lei Secretariats d'Estat dau periòde precedent. Aquò menèt a una verificacion atentiva dei deutes publics entraïnant una demenicion de son montant de 596 a 190 milions de liuras.
1716 : mòrt dau negus Yostos. Dins lo corrent de son agònia, Yostos, qu'èra eissit d'una branca segondària de la dinastia salomoniana, esitèt de nomar lo sieu fiu coma eiretier car aquò auriá entraïnat un conflicte entre lei cortesans de la Cort (puslèu favorables au fiu dau sobeiran) e la garda imperiala (puslèu favorabla a l'eiretier de la branca principala de la dinastia). Fin finala, la situacion se reglèt avans la mòrt dau negus quand lei gardas designèron Dawit III (1716-1721) coma negus.
1716 : mòrt dau shogun Tokugawa Ietsugu qu'aviá ges d'eiretier. Foguèt remplaçat per Tokugawa Yoshimune, un cosin d'una branca segondària dau clan Tokugawa. Administrator competent e politic abil, engatjèt una politica de reformas ambiciosas e remandèt lo conselhier Arai Hakuseki jutjat tròp conservator.
1716-1718 : après la mòrt de Loís XIV, la regéncia ordonèt una importanta accion de verificacion dei finanças publicas. Aquò permetèt d'annular la màger part dau deute public e de suprimir divèrseis oficis.

Article detalhat : Tractat de Passarowitz.

1718 : signatura dau tractat de Passarowitz que marquèt la fin de la guèrra balcanica iniciada en 1714 entre la Republica de Venècia e l'Empèri Otoman. Gràcias a l'ajuda austriana, la guèrra s'acabèt per una desfacha turca : Constantinòble deguèt abandonar Banat, lo nòrd de Serbia e divèrsei territòris de Bosnia ò de Valaquia ais Austrians e acceptar la possibilitat per Venècia d'aumentar sei possessions en Dalmàcia e en Albania. Pasmens, Venècia deguèt cedir la màger part de sei possessions grègas. Ansin, en despiech dau succès teoric, aquela guèrra marquèt lo declin definitiu de la poissança veneciana.

Article detalhat : Guèrra de la Qüadrupla Aliança.

1718-1720 : guèrra entre Espanha e una aliança formada per França,Anglatèrra, lei Províncias Unidas, lo Sant Empèri Roman Germanic e Savòia. L'objectiu èra d'empedir Felip V d'Espanha de tornar conquistar lei regions d'Itàlia qu'avián fachas partida dei possessions de la corona d'Espanha. Lo conflicte s'acabèt per una victòria deis Aliats e l'abandon dei conquistas de Felip V en Itàlia.
1719 : dins l'Empèri Mogòl, fin de la guèrra civila començada en 1712 per lo tròne. Muhammad Shah, felen de Bahadur Shah I^èr, venguèt ansin l'emperaire novèu.
1719 : en Oman, l'eleccion de Saif ibn Sultan II coma sultan entraïnèt una guèrra civila entre lo poder novèu e la tribú dei Hinawi que refusèt lo resultat. Aquò marquèt lo començament dau declin de la poissança omanesa.

Cultura

1713 : acabament de la bastida de la glèisa de Lideta Mariyam a Gondar.

Sciéncias e tecnicas

1712 : invencion de la premiera maquina de vapor vertadiera per l'engenhaire anglés Thomas Newcomen (1664-1729). Amb John Calley, demostrèt son eficacitat per pompar l'aiga d'una mina inondada. Aquel engenh utiliza certanei dispositius ja utilizats per Thomas Savery (1698) e foguèt la premiera maquina de vapor comercializada.
1715 : invencion dau premier termomètre de mercuri per Gabriel Fahrenheit.

Decès

• Abraham Darby, engenhaire e metallurgista britanic.
• Badi III, sultan de Sennar.
• Denis Papin, fisician e engenhaire francés.
• Frederic I^èr, rèi en Prússia.
• Giovanni Cassini, astronòm francoitalian.
• Gottfried Wilhelm Leibniz, filosòf, matematician e òme politic alemand.
• Loís XIV, rèi de França.
• Loís Armand de Lom d'Arce, explorator occitan.
• Tewoflos, negus d'Etiopia.
• Thomas Savery, engenhaire britanic.
• Tokugawa Ietsugu, shogun de Japon.
• Tokugawa Ienobu, shogun de Japon.
• Yostos, negus d'Etiopia.