Vejatz lo contengut

Prima Aràbia

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Prima Araba)

La Prima Aràbia o Lo Printemps Arabi (Arabiالربيع العربي, ar-rabīˁ al-ˁarabī), fa referéncia internacionalament a una èrsa revolucionària de manifestacions e protestacions que se debanèron en Orient Mejan e Africa del Nòrd a partir de 18 de decembre de 2010. Dempuèi, se passèt de revolucions en Tunisia e en Egipte, una guèrra civila en Guèrra civila de Libia e en Siria; tanben se faguèt grandas protestacions en Argeria, Bahrayn, Jiboti, Iraq, Jordania, Oman e Iemèn e protestacions menoras al Kowait, Liban, Mauritània, Marròc, Arabia Saudita, Sodan e Sahara Ocidental.[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10][11] Las protestacions partejan de tecnicas de resisténcia civila dins de campanhas sostengudas comprenent grevas, manifestacions, passacarrièras e rassemblaments, e tanben per l'usatge dels mèdias socials, coma Facebook, Twitter e Youtube, per organizar, comunicar e sensibilizar la populacion e la comunautat internacionala en fàcia de las tentativas de repression e censura d'Internet venent dels Estats.[12]

Començament

[modificar | Modificar lo còdi]
Zine El Abidine Ben Ali, lo primièr cap d'Estat a èsser despausat en genièr de 2011.

Los malhums socials prenguèron un ròtle considerable dins aqueles moviments contra a la ditatura dins los païses arabis. L'espandiment del movement conegut coma Prima Araba, que comecèt en 2010 en Tunisia, passant per tot lo Nòrd d'Africa e l'Oriente Mejan seriá pas estat lo mèsme sens las resorças provesidas per internet.

En decembre de 2010, un jòve tunisian, Mohamed Boazizi, s'immolèt per manifestar contra las condicions de vida dins lo seu país. O sauprà pas el, mas l'acte desesperat, que lo faguèt mòrt, aurà per consequéncia l'èrsa de protestacions conenguda coma la Prima Araba. Manifestacions que s'espandiguèron en Tunisia, menant lo president Zine El Abidine Ben Ali a fugir cap a Arabia Saudita sonque dètz jorns après. Ben Ali èra al cap del poder depuèi novembre de 1987 [13].

Evolucion

[modificar | Modificar lo còdi]

Lo tèrme Prima Araba, que servís a nomenar l'eveniment,[14][15][16][17][18][19] pr'amor que comencèt pendent l'ivèrn de l'emifèri nòrd, fa alusion la Prima de Praga. Comencèt amb los primièras protestacions que se debanèron en Tunisia lo 18 de Decembre de 2010, aprés l'autoimolacion de Mohamed Bouazizi, per protestar contra la corrupcion policièra e los mals suènhs.[20][21]. Amb lo sucesses de las protestacions de Tunisia, una èrsa onda d'instabilitat atenguèt Argeria, Jordania, Egipte e Iemèn,[22] que las mai importantas e organizadas manifestacions se debanèron en un "jorn de furor".[23][24][25] Las protestacions tanben provoquèron trebolum identics fòra de la region.

Fins ara, las manifestacions s'acabèron per capvirar tres caps d'Estat: lo présidente de Tunisia, Zine El Abidine Ben Ali, fugissent cap a Arabia Saudita lo 14 de genièr, enseguida de las protestacions de la Revolucion de Jasemim; en Egipte, lo president Hosni Mubarak renoncièt l'11 de Febrièr de 2011, apès 18 jorns de protestacions de massa, acabant lo seu mandat de 30 ans; e en Libia, lo president Moammar al-Gaddafi, mòrt dins una fusilhada après que foguèt capturat lo 20 d'otobre e torturat pels rebèls, arrastat per una carrièra en public, tuat d'un tir dins la tèsta. Pendent aquel periòde d'instabilidat regionala, qualques lidèrs anoncièron lor intencion de renonciar: lo president d'Iemèn, Ali Abdullah Saleh, anoncièt que serà pas candidat a sa reeleccion en 2013, acabant son mandat de 35 ans.[26] Lo president de Sodan, Omar al-Bashir tanben anoncièt que tentarà pas èsser reelegit en 2015,[27] tot coma lo primièr ministre iraquian, Nouri al-Maliki, que lo mandat s'acaba en 2014,[28] pasmens que contunhèron de manifestacions totjorn mai violentas exigissednt s demission imediata.[29] De Protacions en Jordania tanben causèrn le demission del govèrn,[30] fasent de ex primièr ministre e ambaissador d'Israèl, Marouf Bakhit, coma nòu primièr ministre del rei Abdullah.[31]

La volatilidat de las protestacions[32] e las seunas implicacions geopoliticas atirèt l'atencion globala[33] que s'evoquèt l'eventualitat que qualques manifestants pòscan èsser nomenats pel Prèmi Nobel de la Patz de 2011.[34]

Situacion per país

[modificar | Modificar lo còdi]
País Data de començament Data de fin Tipe de protestacion Consequéncias
Bandièra: TunisiaTunisia Revolucion de Jasemim 18/12/2010 14/1/2011 autoimmolacion de Mohamed Bouazizi e grandas manifestacions publicas Se capvirèt Ben Ali
Bandièra: ArgeriaArgeria Protestacions en Argeria 28/12/2010 Genièr de 2012 Grandas manifestacions publicas Lo president Abdelaziz Bouteflika prometèt la fin de l'estat d'ugéncia
Bandièra: LibiaLibia Guèrra Civila Libia 13/01/2011 23/10/2011 Èrsa de protestacions que leu evoluèt en un conflite armat generalizat. Apès intervencion internacionala, fòrças del Conselh Nacional de Transicion assumissent lo contraròtle del país e capvirèt lo regime del ditador Muammar al-Gaddafi. Guèrra civila, capvirat e mòrt de Gaddafi e transicion d'estil de govèrn en una Republica Parlamentarista.
Bandièra: JordaniaJordania Protestacions en Jordania (2011) 14/01/2011 Pichona protestacions Cambiament de Govèrn e apèl del rei Abdullah II a de rapidas e eficacias reformas democraticas.
Bandièra: MauritàniaMauritània Protestacions en Mauritània en 2011 17/01/2011 17/01/2011 Autoimolacion
Bandièra: OmanOman Protestacions en Oman en 2011 17/01/2011 17/01/2011 Pichonas protestacions Lo sultan Qaboos bin Said Al Said anoncia l'aument del salari minim dels emplecs del sector privat
Bandièra: IemènIemèn Protestacions en Iemèn en 2011 18/01/2011 27/02/2012 Grandas manifestacions publicas Lo President Saleh ganhèt l'imunidat judiciària per pas se presentar a las eleccions generalas de 2012.
Bandièra: Arabia SauditaArabia Saudita Protestacions en Arabia Saudita en 2011 21/01/2011 29/01/2011 autoimolacion
Bandièra: LibanLiban Protestacions en Liban en 2011 24/01/2011 Fin de 2011 Pichonas protestacions Protestacions se menant al conflicte sectari s'agravant fins a Guèrra Civila Siriana.
Bandièra: EgipteEgipte Revolucion en Egipte en 2011 25/01/2011 11/02/2011 Grandas manifestacions publicas Renoncièt Hosni Mubarak
Bandièra: SiriaSiria Guèrra Civila Siriana 26/01/2011 pas acabada autoimmolacion, grandas protestacions, guèrra civila Lo president Bashar al-Assad prometèt de reformas del govèrn. Pojada de la violéncia e grand nombre de mòrts.
Bandièra: PalestinaPalestina Protestacion en Palestina en 2011 28/01/2011 Pichonas protestacions
Bandièra: MarròcMarròc 30/01/2011 Març/Abril de 2011 autoimolacion Lo rei Mohammad VI organizèt un referendum que permitèt lo cambiament da Constituicion de Monarquia Constituicional cap a Democracia.
Bandièra: JibotiJiboti 01/02/2011 01/02/2011 Pichonas protestacions
Bandièra: IraqIraq 10/02/2011 Autoimolacion, protestacions dins de vilas per tot lo país Lo Primièr ministre Nori al-Maliki anoncia que s presentarà pas a un tresen mandat
Bandièra: BahraynBahrayn Revòlta en Bahrayn 14/02/2011 Grandas manifestacions publicas Lo rei Hamad donarà d'argent per las familha e ordena a la liberacion de prisonièrs politics [35]
Bandièra: KowaitKowait 18/02/2011 Grandas manifestacions publicas

Motivacions

[modificar | Modificar lo còdi]

La revolucion democratica araba se considèra coma la primièra granda èrsa de protestacions democraticas del Mond Arabi del sègle XXI. Las protestacions, d'impulsion sociala e, dins lo cas de Tunisia, sostenidas per l'armada, foguèron causadas per de fators demografics esperital,[36] condicions de vida duras provocadas pel caumatge, en mai dels regimes corromputs e autoritaris[37] revelats per los telegramas diplomatics dels Estats Units per Wikileaks. Aqueles regimes, nascuts dels nacionalismes arabis pendent los ans 1950 e 1970, se cambièron en govèrns repressius qu'enebisson l'oposicion politica credibla qu'entraïnèt un vuèg qu'emplena lo movements islamistas.[37]

Una caricatura politica de Carlos Latuff representant Hosni Mubarak coma un dominò tombant darrièr lo doninò de las protestacions en Tunisia e ne fasent tombar d'autres

En mai de las condicions de vida, enlà del caumatge e de l'injustíia politica e sociala dels seus govèrns, i a la manca de liberdats, dins una societat fòrça militarizada e la manca d'infrastruturas dins de luòcs ont tot lo benefici economics en creis demòra dins d'escassas mans e corrompudas.[38]

Aquelas revolucions aurián pas podut se debanar abans, perque, ins a la Guèrra Freja, los païses arabis sosmetián los seus interesses nacionals a aqueles del capitalisme estatsunian o del comunisme rus. Levat qualques excecions, fins a Guèrra Freja, la principalas liberdats politicas èran pas permitidas dins aqueles países. Diferentemente da atualidade, la coincidéncia del procés generalizat de globalizacion, que difusan las idèas de l'Occident e que, a la fin de la primièra decennia de 2000, acabant per èsser fòrça presents dins los malhum socials, e en 2008 sus internet. Lo quita internet èra present dempuèi 2000 mercé a de plans de desvolopament de l'Union Europèa.[39] La majoritat dels protestaires son de joves (es pas per azard, que las protestacions en Egipte se nomenèt "Revolucion de la Juventut"), amb l'accès a Internet e, al contrari de las geracions precedentas, avent una educacion basica e, quitament, suberiora. O mas curiós dels eveniments que comencèron en Tunisia foguèt la seuna difuson aviad per d'outras partidas del mund arabi.[40]

La crisa prigonda de 2008 que foguèt fòrça sentit pels païses d'Africa del Nòrd, agravèt los nivèls de pauretat, provoquèt l'aument dels preses dels aliments e d'outres produtes de basa.[39]

A aquelas causas comunas dels païses de la region s'apondon d'outras particularitats. Dins lo cas de la Tunisia, la frequentacion toristica e, subretot, los europèus, faguèt mai prigonda la penetracion de las idèas occidentalas; e mai, lo govèrn da Tunisia èra un dels mens restritiu.[39]

Vejatz tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Referéncias

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. ↑ (en)Benin, Senegal, Mauritania Impacted by Protest Movements Yahoo! 2011-02-24, Shawn Humphrey}}
  2. ↑ (en)Somalia: Government Forces Fire on Demonstrators, Killing 5 The New York Times, 2011-02-16, Mohammed Ibrahim}}
  3. ↑ (en)[1] 2011-01-28, Thousands in Yemen Protest Against the Government
  4. ↑ (en)Protest spreads in the Middle East - The Big Picture Boston Globe, 2011-01-26
  5. ↑ (en)Lebanon: Protests against Sectarian Political System Reuters, 2011-02-27
  6. ↑ (fr)Mauritanie: mécontent du régime, un homme s'immole par le feu à Nouakchott Le Parisien, 2011-01-17
  7. ↑ (en)Man dies after setting himself on fire in Saudi Arabia BBC News, 2011-01-23
  8. ↑ (en)Sudan opposition leader arrested Press TV, 2011-01-19
  9. ↑ (en) Matthew Cassel Lebanon convulses on 'Day of Rage', Al Jazeera, 2011-01-27
  10. ↑ (en)Morocco King on holiday as people consider revolt Afrol.com, 2011
  11. ↑ (en) Middle East In Revolt tropicpost 2011-02-11
  12. ↑ (en)The Arab Uprising's Cascading Effects Miller-mccune.com
  13. ↑ (pt)Un an de Prima Araba, la prima inacabada Estadão.com, 18 de març de 2012
  14. ↑ (en) Egypt protests: an Arab spring as old order crumbles BBC, 2011-02-02, Roger Hardy}}
  15. ↑ (en)Arab 'spring' a chance for U.S. to rewrite relationships San Angelo Standard-Times, 2011-03-08, Kate Smith}}
  16. ↑ (en)An Arab Spring? 2011-01-26, Dominique Moisi}}
  17. ↑ (en)| arab spring, The Nation, 2011-03-03, Rashid Khalidi}}
  18. ↑ (en)The Arab spring requires a defiantly European reply The Guardian, UK, 2011-03-06, Jackie Ashley}}
  19. ↑ (en)Arab Spring - Who lost Egypt? The Economist, 2011-03-01
  20. ↑ (en)Slap to a Man's Pride Set Off Tumult in Tunisia The New York Times 2011-01-22 Kareem| Fahim}}
  21. ↑ (en)Peddler's martyrdom launched Tunisia's revolution Reuters, UK, 2011-01-19
  22. ↑ (en)Inspired by Tunisia and Egypt, Yemenis join in anti-government protests The Washington Post, 2011-01-27
  23. ↑ (en)Yemenis square off in rival 'Day of Rage' protests Arab News, 2011-02-03
  24. ↑ (en)[2] in Hosted news 13 de febrièr de 2011, Aden, Iemèn
  25. ↑ (en)Bahrain Now Bracing For Its Own Day Of Rage After Giving Every Family $2,660 Fails news Business Insider, 13 de febrièr de 2011, White Gregory
  26. ↑ (en)Sudam Mohamed Yemen president says won't extend presidential term Reuters, 2011-02-02
  27. ↑ Party: Bashir is not standing for re-election Gulf Times, 2011-02-22
  28. ↑ (en)Iraq PM plans no re-election Voice of Russia, 5 de febrièr de 2011
  29. ↑ (en)Iraq angered protesters call for Maliki resignation Alsumaria 26 de febrièr de 2011
  30. ↑ (en)Jordanians stage anti-gov't sit-in in Amman Xinhua, 2011-01-30
  31. ↑ (en)Jordan king appoints new PM, government quits Reuters, 2011-02-01
  32. ↑ (en) Bowen Jeremy Mid-East unrest: The discontent shaping new Arab world BBC News, 2011-02-18
  33. ↑ (en)AFP 27 January 2011, Unrest across the Arab world The Vancouver Sun, 1986-01-28
  34. ↑ (en)Arab protests attract Nobel interest: News24: World: News News24 =2011-01-31
  35. ↑ (es)20minutos.es
  36. ↑ (en)Andrey Korotayev, Julia Zinkina. Egyptian Revolution: A Demographic Structural Analysis. Entelequia. Revista Interdisciplinar 13 (2011): 139-165.
  37. ↑ 37,0 et 37,1 Font, Pedro; (es)Túnez: El significado de la primera revolución democrática árabe del Siglo XXI.
  38. ↑ (es)Goytisolo, Juan; El País: Revolución democrática en el Magreb.
  39. ↑ 39,0 39,1 et 39,2 (es)Historia de Ahora; La revolución de Túnez y su expansión por los países “árabes”. 28 de janeiro de 2011.
  40. ↑ (pt)Ban Ki-moon sosten la Prima Araba

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Prima_Aràbia&oldid=2353666 »