País de Canaan
Canaan (fenician: 
o 𐤊𐤍𐤏𐤍, Kanaʻn; Ebrieu: כנען Kənáʻan; Arabi: كنعان Kanʻān) es un tèrme utilizat dins lo Bíblia per descriure la partida de l'Orient Mejan situada entre la Mediterranèa e lo Jordan, abans sa conquista per Josuè e las Tribús d'Israèl sortidas d'Egipte. Lo tèrme ven del nom de Canaan, pichon-filh de Noè. Aquela region correspond mai o mens uèi als territòris d'Israèl, de Palestina, e de l'oèst de Jordania, del sud de Siria e de Liban.
Se nomena cananeans los abitants d'aquel territòri a l'Edat del Bronze.
Lo gentilici es cananean -a e cananèu -èa, var. cananeu -ea[1]
Tradicion biblica
[modificar | Modificar lo còdi]Segon la Bíblia ebraïca, aquel territòri es nomenat atal del nom de personatge de Canaan, filh de Cham, segond filh de Noè (patriarca) La Bíblia fa aprèp mencion de sèt etnias que poblavan lo País de Canaan e que son conegudas jol nom general de Cananeans: son los Ititas, los Girgashitas, los amorritas, los Cananeans, los Perizitas, los Ivitas e los Jebuseans.
Dins lo libre de Josuà, lo país de Canaan faguèt l'objècte de la conquista e del partiment del país pels Ebrieus (vèrs lo sègle XII). D'autres pòbles pasmens seguisson èsser mencionats dins lo tèxte biblic, que justifica lor preséncia sus aquela tèrra, «per esprovar los Enfants d'Israèl».
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Edat del Bronze
[modificar | Modificar lo còdi]Lo nom de Canaan es ancian e benlèu apareguèt al milen III. Se trobèt de mencions de son nom sus de tauletas trapadas dins las roïnas de Mari ont apareis coma entitat politica distinta. Benlèu èra una tèrra amb una diversitat etnica. Mas dins un contèxte etnic, pareis que los Canaaneans, vesins e prèp parents dels amorritas, correspondan exactament als Fenicians.
Jos la XVIIIa dinastia egipciana, los egipcians ataquèron mai d'un còp lo País de Canaan, coma jos Amenotep Ièr, jos Totmòsis Ièr, ont l'armada egipciana atenguèt Eufrates al nòrd, jos Totmòsis II e jos Totmòsis III quand se passèt la Batalha de Megiddo. Los Cananeans ligats jols òrdres del governador de la vila de Qadesh nomenat Ali EL-Assi e los egipcians jols òrdres del faraon Totmòsis III, aqueles assetgèron la vila de Megiddo pendent sèt meses e obliguèron los Cananeans a abdicar e se rendre.
Edat del Fèrre
[modificar | Modificar lo còdi]A partir de quand Israèl emergiguèt, lo tèrme Canaan comencèt de daissar plaça e tres tèrmes novèls segon las regions. Fenicia designa lo litoral nòrd, la Pentapòli dels filistèus designa lo litoral sud e lo Reialme d'Israèl las tèrras interioras.
Per d'unes, Cananean pòt de fach èsser considerada coma un sinonim de fenician, perque ambedós pòbles parlavan la meteissa lenga e avián los meteisses dieus. Pensan que los Israelitas faguèron pas desaparéisser los Cananeans mas se serián mesclats amb aqueles e aurián adoptat certans de lors usatges. De passatges biblics e lo fach que l'ebrieu biblic siá linguisticament fòrça prèp del fenician ne serián una pròva. Segon la Bíblia, lo rei Iram de Tir, que lo sarcofag foguèt conservat, seriá estat amic amb Salamon, rei d'Israèl.
Las descobèrtas arqueologicas menadas per Israèl Finkelstein dins los ans 1990, tendrián a provar que lo país de Canaan foguèt pas de fach conquesit militarament, mas que l'aparicion de las primièras comunautats israelitas sus la tèrras nautas interioras, vèrs 1200, es lo resultat d'una transformacion intèrna de la societat cananeana.
Religion
[modificar | Modificar lo còdi]La religion canaaneana reconeissiá un dieu suprèm [2] : Èl, paire de l'umanitat e de tota creatura. De tauletas descobèrtas dins la bibliotèca reiala d'Ebla (site arqueologic de Tell Mardikh en Siria), del sègle XXIV, menciona aquel dieu Èl al cap d'una lista de divèrses dieus, coma dieu aujòl dels autres dieus e paire de totes. Èl èra l'espós de la divesa Achera (ref. tauletas d'Ugarit). Es lo paire de fòrça dieus que los mai importants son Adad, Iam e Mòt.
Lenga cananeana
[modificar | Modificar lo còdi]Lo cananean designa tanben un grope de lengas fenicocananeanas del nòrd-oèst. Son los dialèctes, lo fenician, (inclusent la lenga de Cartage, lo punic, atal que l'aramèu).
Cananeïsme
[modificar | Modificar lo còdi]Lo tèrme de Cananean tornèt èsser emplogat per un grope sionista nacionalista de drecha marginal, actiu dels ans 1930 als ans 1970 e que voliá far una ruptura neopagana amb lo judaïsme. Se ditz "cananeïsme".
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ http://toscanoreinat.chez-alice.fr/DICO_AK.pdf
- ↑ (fr)Judges and Ruth, par Victor Harold Matthews, Cambridge University Press (2004)
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Article connèxe
[modificar | Modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) André Lemaire, « Les Cananéens, le Levant et la mer » Clio
- (en) « Canaan & Ancient Israel »