Occitan santongés
L'occitan santongés es lo nòrd-occitan o lo gascon que se parlava au sud de Santonge a l'Edat Mejana e la Renaissença.
Evolucion[modificar | Modificar lo còdi]
Segon Laurenç Revèst[1][2] e los toponims, es probable que los limits dialectaus en Gironda e Charanta Maritima fluctuèron en tres fasas:
- 1. La linha mai meridionala en cha- (Gironda), limit ancian deu nòrd-occitan coma en Perigòrd.
- 2. La linha mai septentrionala en ca- (Gironda e Charanta Maritima), limit deu gascon entre la reculada deu nòrd-occitan e l'avançada deu peitavin-santongés.
- 3. La frontèira lingüistica d'uèi (Gironda), avançada actuau deu peitavin-santongés fins aus territòris ancians gasconofòns.
Limit meridionau en cha-[modificar | Modificar lo còdi]
Limit mejan en ca- e cha-[modificar | Modificar lo còdi]
Limit septentrionau en ca-[modificar | Modificar lo còdi]
Desconegut, mas los toponims atestan una avançada possibla fins a un pauc au nòrd de Seugne.
Limit actuau[modificar | Modificar lo còdi]
Exemples d'una frontèira lingüistica[modificar | Modificar lo còdi]
Es possible, d'après los exemples, que la frontèira lingüistica èra au nòrd près de Blaia, a l'èst a Maransin e La Pojada, damb una gavacheria nòrdoccitana a Saint-Ciers e benlèu una gavacheria gascona a Ponç, mes es de verificar.
- Un Saint-Ciers (de verificar) a Cotràs[3].
- (Traduccion) "Una sola, entre Vilanuèva de Blaia e Plassac. Es en partida artificiala e recenta. Via la toponimia per contra, analisam clarament lo continuum ente gascon e ancian lemosin de Santonge via de luècsdiches fossilizats. Escriurai quicòm dessús. I a mantunas gavacherias. Una gavacheria de substrat gascon a l'entorn de Blaia fins a Maransin e La Pojada, Blaia essent francizada puslèu que santongizada. Una gavacheria de substrat perigordin a l'entorn de Cotràs qu'englòba lo Naut Santonge dont la macrotoponimia es entièrament perigordina. Una gavacheria pròpriament santongesa a l'entorn de Saint-Ciers dens lo Vitrezais."[4]
- Segon una discussion de Gasconha.net tanben, lo Blaiés foguèt ancianament gasconofòn[5].
Doncas una frontèira:
Gironda - Saint-Androny - Anglada - Eyrans - Quartalèga - Campugnan - Saugon - ... - La Pojada - Maransin - Saint-Ciers-d'Abzac - ... - ?Néac? - ?Montanha? - ...
Limit mei septentrionau segon los toponims en ca- (damb de las enclavas en cha- e en -ja) a l'èst de Maransin: Saint-Martin-du-Bois - Saint-Martin-de-Laye - Bayas - Guîtres - Sablons - Abzac - Saint-Médard-de-Guizières - Camps-sur-l'Isle - Saint-Sauveur-de-Puynormand - Petit-Palais-et-Cornemps - Tayac - Francs, fins a Minzac en Dordonha.
Enclava o francisme?: La Cabane a Les Peintures.
Atestacions[modificar | Modificar lo còdi]
Exemples d'un parlar gascon[modificar | Modificar lo còdi]
- Segon la toponimia en ca- (Cars, Campugnan, Cartelegue, Cavignac, Laruscade, Calmeilh...), sabèm que lo gascon èra parlat en Blaiés (País Gavai).
- Los archius istorics de Santonge (pp.165-168) atèstan lo gascon ancian dens la vila de Ponç, pròche Santas, en 1365. Parlar locau, o òmi dau sud?
- Le Caillaud, Talmont-sur-Gironde, Gironde.
- Camailleau, a l'extrèm sud de Charanta Maritima.
- Allas-Bocage, Charanta Maritima.
- La Caraudrie, Rouffignac, Charanta Maritima.
- Le Candé, Breuillet, Charanta Maritima.
- Benlèu Chez Catin, Rouffignac, Charanta Maritima.
- Benlèu Moquerat, Saint-Germain-du-Seudre, Charanta Maritima.
- Benlèu Cayenne, Marennes-Plage, en Charanta Maritima, au nòrd de Seudre? O vilatge mai recent nomenat per l'autra Cayenne?
- Benlèu La Cavalerie, Sablonceaux, Charanta Maritima? Tanben au nòrd de Seudre. Possiblament francés.
- Benlèu La Cabanne, Corme-Écluse, un pauc au sud de Seudre. Possiblament francés.
- La Casauderie, Jonzac. (Un pauc au nòrd de Seugne)
- Benlèu Chez Cadiot, Fontaines-d'Ozillac. (Près de Seugne)
- Les Cagouilles, Fontaines-d'Ozillac. (Près de Seugne)
Exemples d'un parlar nòrdoccitan[modificar | Modificar lo còdi]
- Las òbras trobadorescas de Rigaut de Berbezilh, Jaufré de Ponç e Jaufré Rudèl atestan l'occitan en cha- e en -òstre; Jaufré atesta l'occitan en -ela e en ja-.
Berbezilh e Ponç benlèu dens lo maine dau nòrd-occitan. - Toponims en cha dau nòrd-èst de Libornés: Chamadelle (limitrofa damb Charanta Maritima); Chasserat (entre Cubnezais e Cavignac); Les Chaumes (Laruscade); Peuchaud (La Pojada).
Exemples entre los dos[modificar | Modificar lo còdi]
- De mei, la cronica dau Pseudo-Turpin (ligam; de còps Turpin santongesa), escrita entre 1324 e 1330, a de traches lemosins e de traches gascons. Veire los mots causa, cavalher, dicha, en aut, evesque, gleia, luoc/luec, nostre, quar/quals, prumeira/prumiers/primiers, senhor/senher, sieu.
Véser tanben[modificar | Modificar lo còdi]
Ligams intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]
Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Enquesta per BrennodAloisi los 20-21 de junh de 2021. Revèst: "Doas causas[:] lo santongés per ieu es mai de tip perigordin penso e dins la mitat sud o segon l'extrèma sud, de gascon de tip bordalés, i son de tèxtes e de toponimes que mòstran l'emplec dal gascon aüra en Blaia e al nòrd: veire http://gasconha.com/spip.php?article868#comment67680 coma ja marcat[.]
I a dal temps dals trobadors una koiné literària que fa que lo nòrd occitan es extremament valorizat e m'estona gaire que en blaiés sigue de gascon mas que lo senhor d'aquel temps escrigue coma las estèlas d'aquel temps... en nòrdoccitan (o lemosin)." - ↑ Enquesta per BrennodAloisi los 6-7 de julhet de 2021. Revèst: "avèm de manescriches en occitan d'aquela zòna que son una fòto d'un temps, e encara d'un occitan administratiu. Doncas ce que pòo dire de segur es que, en toponimia, lo limite entre CA e CHA es jamai net. Perqué CHA reculèt dins un segond temps, cf. Bonnaud 'cercar sus Google qlq ren coma reculaia de la palatalizacion un qlq ren ansin, bòna chança, fa d' ans que ai plus cercat sus la question', los toponimes los mai al sud amb CHA mòstran l'estendua extrèma dal nòrdoccitan avans reculaia coma dins lo sud de Perigòrd. I es una tendéncia a l'arcaïsme en Nòrdoccitan de Perigòrd que se tròba plus en lemosin. Ai pas léser de desvelopar, es evident vista la pression dal francés/Òil sus lo nòrdoccitan. Mas en materia de palatalizacion se trobarà pas dins los toponimes CHA qlq ren per dire mai precisament que 'es de nòrdoccitan'."
- ↑ https://www.academia.edu/37357181/A_Reclassification_of_the_Occitan_Language
- ↑ https://groups.google.com/g/soc.culture.occitan/c/DLserJlHKBo?pli=1
- ↑ http://gasconha.com/spip.php?article868
