Juan de Garay
Juan de Garay (1528 - 1583), explorator e conquestador espanhòu e basco, fondator (enter autas) de las ciutats de Santa Fe e de Buenos Aires (dusau fondator per aquesta).
Vadut en Espanha (lo lòc precís b'ei pas provat, sia en Biscaia, sia en Castelha) qu'èra hilh de Clemente López Ochandiano e Catalina de Zarate. Lo 3 de noveme de 1543 que partís deu pòrt Sanlúcar de Barrameda entà seguir la soa familha au Peró per 'mor que lo son onco, Pedro Ortiz de Zárate (hrair de sa mair) qu'èra nomat auprès deu vicerei Blasco Nuñez Vela.
A Lima que participè a las pelejas enter lo vicerei (deu costat deu vicerei) e Franciso de Pizarro.
Dens lo Haut Peró (actuau Bolívia) que participè a la fondacion de Santa Cruz de Sierra lo 26 de heurèr de 1561 e que he partida deu cabildo d'aquesta vila. Qu'arrecebó ua encomienda d'indians e qu' esposè Isabel de Becerra y Mendoza.
En 1558 Juan Ortiz de Zárate, tanhent de Juan de Garay, que vadó capitani governador de l' arriu de la Plata e, alavetz, Felipe de Cáceres (lo son loctenent) que demandè a Garay d'acompanhar pobladors au Paragoai. L'11 de deceme de 1568 qu'arrivan a Asunción on Juan de Garay qu'ei nomat "alguacil mayor" de las Províncias de l'Arriu de la Plata.
Arron, que gavidè ua exploracion sus l'arriu Paranà entà religar Paragoai e l'ocean Atlantic. Lo 15 de noveme de 1573 que fondè la ciutat de Santa Fe de la Vera Cruz (uei Santa Fe a la confluéncia deus arrius Paraná e Salado o Saladillo). L'11 de julhet de 1580 que fondè Buenos Aires (per la segonda vegada puish qu'èra ja estada fondada per Pedro de Mendoza abans d'estar abandonada). Per macar senglas fondacions Garay qu'apitè un rollèu de la justícia. A Buenos Aires que distribuè las purmèra tèrras (uei las deu center de la ciutat) e qu'establí lo son escut.
Que ho aucit en 1583 peus indians enter Buenos Aires e Santa Fe.
