Esperanto

Esperanto (Esperanto)
Parlat	dins lo monde entièr
Region	cap
Nombre de locutors	las estimacions varian fòrça ; lo sol estudi seriós balha 2 milions de locutors repartits dins lo monde entièr (estudi realizat pel Professor Culbert, de l'Universitat de Washington).
Classament	la mai desvolopada e mai espandida de las lengas construchas
Classificacion per familha
Lenga construcha Esperanto
Estatut oficial e còdes de lenga
Lenga oficiala de	pas cap
Regit per	Akademio de Esperanto
ISO 639-1	eo
ISO 639-2	epo
ISO 639-3	epo
SIL	EPO
Mòstra : Ĉiuj homoj estas denaske liberaj kaj egalaj laŭ digno kaj rajtoj. Ili posedas racion kaj konsciencon, kaj devus konduti unu al alia en spirito de frateco. Substantiu . Adjectiu . Advèrb . Vèrb . Plural . Accusatiu
Vejatz tanben : lenga, lista de lengas, còde color

L'esperanto es una lenga construcha creada per Ludwik Lejzer Zamenhof a la fin del sègle XIX. Son autor aviá lo projècte de facilitar la comunicacion entre personas de lengas diferentas a travèrs lo monde entièr. Dins la primièra brocadura publicada en 1887, la lenga apareis jols noms de Международный язык (en rus) e d'internacia lingvo (en esperanto) valent a dire de lenga internacionala. La signatura de son autor, Doktor Esperanto (« Doctor qu'espèra »), li donèt son nom definitiu d'esperanto.

Istòria de l'esperanto

La genèsi de l’esperanto ven de l'istòria personala de Zamenhof. Aquel se passèt l'enfança a Białystok, ara en Polonha, mas d'aquel temps part de la província de Lituània de l'Empèri Rus, ont convivián divèrses grops etnics. Aquelas divisions etnicas e culturalas portavan una violéncia dolorosa per l'enfant qu'èra. Venguèt segur que caliá una lenga comuna per ajudar la comunicacion, e qu'aquela lenga podiá pas èsser la d'una de las comunautats. . Zamenhof coneissiá tanben las dificultats d'aprendissatge d'autras lengas, que fasia servir quotidianament lo rus e lo polonés. Zamenhof coneissiá l'ebrieu que son paire ensenhava, e estudièt lo latin, lo francés, l'alemand, lo grèc emai l'anglés. Après mai d'un ensag (ne demòra pas gaire de fonts, que pòrtan lo nom generic de protoesperanto), arribèt a fargar una lenga internacionala. En 1878, per sos 19 ans, legiguèt a sos companhs d'escòla una poesia escricha dins aquela lenga. Son paire, qu'i vesiá una distraccion nefasta a sos estudis de medecina, cramèt sas nòtas. Zamenhof deguèt tornar escriure sa lenga.. Sa primièra publicacion, en rus, en 1887, foguèt seguida tre 1888 per de reviradas dins d'autras lengas. La lenga s'espandiguèt lèu en Euròpa, ont suplantèt lo volapük.

Participants al congrès de Boulogne-sur-Mer, en 1905.

L'esperanto s'organizèt a partir de 1905, e del primièr Congrès de l'Esperanto tengut a Boulogne-sur-Mer en França : de delegats de mai de 20 païses s'acampèron per debatre sonque en esperanto e afortir sa vocacion de lenga universala.

L'espandiment de la lenga foguèt pasmens frenat per la Primièra Guèrra Mondiala, puèi pel nazisme que lo denonciava coma una invencion josiva. Malgrat la reconeissença de l'UNESCO (en particular a sa Conferéncia de Montevideo en 1954), capitèt pas a s'impausar coma lenga oficiala de comunicacion internacionala.

Descripcion de l'esperanto

Vejatz l'article principal Gramatica de l'esperanto.

Ligams

• Subre l'esperanto en occitan
• L'esperanto - qu'es aquò ? (Esperant'ÒC)
• Gropa de discussion "Ni parolas Esperante"