Dante Alighieri

Lo retrach mai ancian de Dante

Dante Alighieri o simplament Dante (Mai/Junh de 1265 - 14 de setembre de 1321), foguèt un poèta italian de Florença. La seuna òbra màger, la Divina Comèdia (sonada a l'origina Commedia puèi pus tard Divina per Giovanni Boccaccio per venir Divina Commedia), es considerada coma la mai granda òbra literària compausada en italian e demòra un trabalh màger de la literatura mondiala.

En Italian es conegut coma lo Poèta Suprèm (il Sommo Poeta). Dante, Petrarca e Boccaccio son tanben apelats : Las Tres Fonts o Las Tres Coronas. Li dison Dante lo Paire de la lenga italiana. La primièra biografia escrita d'el o foguèt per Boccaccio (1313-1375), qu'escriguèt Trattatello in laude di Dante.

Es Dante dins lo De Vulgari Eloquentia (ont pren en consideracion las tres fondamentalas literaturas romanas) qu'es pel primièr còp l'autor de l'expression "Lenga d'Òc" per designar l'occitan (aquò a partir de l'italian lingua d'oc, un nom donat segon lo biais de dire de òc, per oposicion a la lenga de si qu'es l'italian e a la lenga d'oïl qu'es lo francés).

Teniá talament l'occitan en consideracion, coma autre còp totes los poètas d'Euròpa, que l'empleguèt dins la Divina Comèdia. Dins lo poèma, destinat a devenir un modèl jamai sobrat per la literatura en lenga vulgara, Dante emplega sonque tres idiòmas : l'italian : favella nova, es a dire lenga nòva, lo latin : lenga de la poesia classica, e l'occitan, en l'onor dels trobadors.

Primièra pagina de la Divina Comèdia, òbra mestressa de Dante

De fach, dins lo cant XXVI del Purgatòri, lo trobador Arnaut Danièl ditz :

Tan m'abellis vostre cortes deman,

qu'ieu no me puesc ni voill a vos cobrire.

Ieu sui Arnaut, que plor e vau cantan;

consiros vei la passada folor,

e vei jausen lo joi qu'esper, denan.

Ara vos prec, per aquella valor

que vos guida al som de l'escalina,

sovenha vos a temps de ma dolor !

Purg., cant XXVI, la fin