Anfós Daudet
| Anfós Daudet | |
|---|---|
 | |
| Nom de naissença | (fr) Louis Marie Alphonse Daudet  |
| Naissença | 13 de mai de 1840, Nimes, Lengadòc |
| Decès | 16 de decembre de 1897, París, França |
| Ocupacion | Escrivan, poèta, contaire e autor dramatic |
Anfós Daudet (Alphonse Daudet en francés; Nimes, 13 de mai de 1840- París, 16 de decembre de 1897) foguèt un escrivan, poèta, contaire e autor dramatic occitan qu'escriguèt son òbra en francés.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Anfós Daudet nasquèt a Nimes en 1840 dins una familha de classa mejana, mas pro amonedada que son paire fasiá negòci de seda. La familha Daudet èra reialista e catolica dins un encastre pro favorable al protestantisme e a las idèas republicanas. Per encausa de sa santat fragila, lo jove Anfós passèt la màger part de son enfància a Besoça, un vilatjon situat al nòrd de la granda vila ont aprenguèt l'occitan, lenga que son paire mespresava. Après que seguiguèt lei cors d'una escòla religiosa "Les frères de la Doctrine Chrétienne" (tre 1846) e puèi de l'institucion Canivet a Nimes (tre 1848), intrèt en seisena au licèu Ampère. En 1855 leis estudis d'Anfós se deguèron arrestar abans lo bachilierat per encausa de la ruina de son paire. Venguèt puèi mèstre d'estudis au collègi d'Alès. Aquela experiéncia pesuga li inspirèt lo primièr roman, Le Petit Chose en 1868. Dins aquest roman, s'i trovan faits reals e inventats, coma la mòrt de son fraire. Daudet rejonh puèi son fraire a París e i fa una vida bohèmia. Publica en 1859 un reculh de verses, Les Amoureuses. L'an seguent, rescontrèt Frederic Mistral, qu'admirava fòrça dempuèi qu'aviá legit Mirèlha, que veniá far la promocion de son òbra a París. Los dos escrivans venguèron amics e l'an seguent Daudet passèt l'estiu en cò de Mistral. Daudet èra un abituat de quauques salons literaris, collaborèt a mai d'un jornau, coma per exemple Paris-Journal, L'Universel e Le Figaro.
En 1861, venguèt secretari dau duc de Morny (1811-1865), lo frairastre de Napoleon III e president dau Còs Legislatiu. Aquel trabalh li laissèt fòrça temps liure, que empleguèt per escriure contes e cronicas. Pasmens lo duc se moriguèt subran en 1865: l'eveniment marquèt un cambiament decisiu dins la carrièra d'Anfós.
Aprèp aqueste eveniment, Daudet s'avodèt a l'escritura, pas que coma cronicaire dau jornal Le Figaro mas tanben coma romancièr. Puèi, aprèp aver fait un viatge en Provença, Anfós comencèt a escriure lei primièrs tèxtes que seràn part dei Lettres de mon moulin. Coneguèt son primièr succès en 1862-1865, amb la Dernière Idole, pèça montada à l'Odéon e escricha en collaboration amb Ernest Manuel - lo pseudonim d'Ernest Lépine. Mai tard, obtenguèt, per lo director dau journal L'Événement, l'autorizacion de las publicar coma fulheton durant tot l'estiu de 1866, sos lo títol de Chroniques provençales.
Cèrtes de sei racontes dei Lettres de mon moulin son demorats demest leis istòrias mai popularas de la literatura francesa, coma La Chèvre de monsieur Seguin, Les Trois Messes basses o L'Élixir du Révérend Père Gaucher. Lo premier vrai roman d'Alphonse Daudet foguèt Le Petit Chose qu'escriguèt en 1868. Es un roman autobiografic per Anfós que i evòca son passat de mèstre d'estudi au collègi d'Alès. En 1874 Alfós decidiguet d'escriure romans de mœurs coma: Fromont jeune et Risler aîné mas tanben Jack (1876), Le Nabab (1877) – del que Morny seriá lo "modèle" – les Rois en exil (1879), Numa Roumestan (1881) o L'Immortel (1883). Durant aquests travalhs de romancièr e de dramaturg (escriguèt dètz-e-sèt pèças), oblidèt pas pasmens son prètzfach de contaire: escriguèt en 1872 Tartarin de Tarascon, que foguèt son personnage mitic. Contes du lundi (1873), un recuèlh de contes sus la Guèrra Francoprussiana, testimonia tanben de son estrambòrd per aqueste genre e per lei racontes meravilhós. '
Puèi Daudet patiguèt las premièras atacas d'una malautiá incurable de la mesolha espinala, lo tabes dorsalis, una complicacion neurologica de la sifilis. Contunhèt pr'aquò de publicar de libres fins a 1895. Defuntèt lo 16 de decembre 1897 a París, a l'age de 57 ans. Foguèt enterrat au cementèri dau Père-Lachaise a París.
Òbras premieras
[modificar | Modificar lo còdi]Romans
[modificar | Modificar lo còdi]- Le Petit Chose. Hetzel, 1868. [1]
- Tartarin de Tarascon, 1872. [2]
- Le Nabab. Charpentier, 1877
Recuelh de contes e de nòvas
[modificar | Modificar lo còdi]- Les Lettres de mon moulin (Lei letras de mon molin o Li letro de moun moulin), 1870. [3]
- Les Contes du lundi (Lei Còntes dau diluns), 1873
Nòvas
[modificar | Modificar lo còdi]- "Promenades en Afrique". Le Monde illustré, 27 de decembre de 1862.
- "La mula de Cadi". Le Monde illustré, 3 e 10 de genier de 1863
- "Le Bon Dieu de Chemillé qui n'est ni pour ni contre" (legenda de Torena). L'Événement, 21 de julhet de 1872. Texte en ligne
- "Le Singe". L'Eveniment, 12 d'aost de 1872. [4]
- "Le père Achille". L'Eveniment, 19 d'aost de 1872. [5]
- "Salvette et Bernadou". Le Bien public, 21 de genier de 1873. [6]
- "Le Cabecilla". Le Bien public, 22 d'abriu de 1873. [7]
- "Wood'stown" (conte fantastique). Le Bien public, 27 de mai de 1873. [8]
Teatre
[modificar | Modificar lo còdi]- La Dernière Idole, drama en un acte e en pròsa, amb Ernest Lépine. París, Teatre de l’Odeon, 4 de febrier de 1862. Pèça dintrada au repertòri de la Comédie-Française en 1904.
- Les Absents, musica de Poise. París, Opera-Comic, 26 d'octobre de 1864.
- L'Œillet blanc, amb Ernest Lépine. París, Théâtre-Français, 8 d'abriu de 1865.
- Frère aîné, amb Ernest Lépine. París, Teatre dau Vaudeville, 19 de decembre de 1867
- Lise Tavernier. París, L'Ambigu, 29 de genier de 1872.
- L'Arlésienne (l'Arlatenca), pèça de teatre en tres actes, d'après la nòva de Daudet, musica de Georges Bizet. París, Teatre dau Vaudeville, 1er d'octobre de 1872
- Fromont Jeune et Risler Aîné, adapt. dau roman de Daudet per Daudet e Belot. París, Teatre dau Vaudeville, 16 de setembre de 1876
- Jack, d'après lo roman de Daudet. París, Teatre de l'Odeon, 11 de genier de 1881.
- Le Nabab. París, Teatre dau Vaudeville, 30 de genier de 1880.
