Acuèlh
Lutz sus...
L’Empèri Otoman (Osmanlı İmparatorluğu en turc modèrne), es un estat turc fondat per leis Otomans. Existent de 1299 a 1922, venguèt una dei poissanças majoras au Pròche Òrient puei en Euròpa après la presa de Constantinòple en 1453. Conoguèt un periòde d’expansion fins ai sègles XVI e XVII onte sei caps obtenguèron lo títol de Califa. A son apogèu, s’estendiá dei Balcans a la Peninsula Aràbia e de Siria a Argèria. Pasmens, lei sègles XVII e XVIII veguèron una crisi majora dau govèrn e una tièra de desfachas que van causar divèrsei pèrdas territorialas durant lo sègle XIX, especialament au Magreb, en Egipte e dins lei regions europèas de l’Empèri. Maugrat d’assais de refòrmas e de modernizacion durant la segonda mitat dau sègle XIX, lo declin contunhèt e leis Otomans venguèron enemics d'estats aliats a França e au Reiaume Unit. Après lei Guèrras Balcanicas (1913), l'Empèri venguèt l’aliat d’Alemanha durant la Primièra Guèrra Mondiala e foguèt batut en 1918 entraïnant son afondrament definitiu e son explosion en divèrsei territòris.
Imatge del mes
Vèrge negra de la Daurada, Tolosa, Occitània. |
Nòvas
- 12 d'abrial de 2024: Un Conselh presidenciau de transicion es installat al cap de l'estat d'Haití.
- 9 d'abril: Simon Harris ven cap del govèrn d'Irlanda. (imatge)
- 6 d'abriu: Peter Pellegrini que's guanha l'eleccion presidenciau en Eslovaquia.
- 1 d'abril: Alessandro Rossi e Milena Gasperoni venon capitanis regents de Sant Marin.
- 27 de març: Myriam Spiteri Debono es elegida presidenta de Malta.
- 25 de març: Alessandra Todde ven presidenta de Sardenha.
- 24 de març: Bassirou Diomaye Faye se ganha l'eleccion presidenciala de Senegal.
- 21 de març: Destituisson lo president vietnamita Võ Văn Thưởng. Võ Thị Ánh Xuân assegura l'interim.
- 14 de març: L'Oscar del film melhor va a Oppenheimer.
O sabiatz ?
- Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
- Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
- La cançon Zombie dau grop The Cranberries foguèt escricha en memòria de Jonathan Ball e Tim Parry, tuats per l’Armada Republicana Irlandesa Provisòria au moment deis atemptats de Warrington. Ramenta lo Conflicte Nòrd-Irlandés emai fa referéncia a l’insurrecion de Pascas de 1916.
- Lo Monopoly foguèt inventat per una feminista americana.
- Lo davancier dau FBI es estat fondat per un rèire nebot de Napoleon Bonaparte.
- D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
- L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.
Wikipèdia profiècha del sosten de la Wikimedia Foundation qu'albèrga sus sos servidors mantun projècte wiki liure, multilingüe e gratuit :
Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes |
Wikiccionari Diccionari universal |
Wikinews Actualitats liuras | |||||
Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics |
Wikiquote Recuèlh de citacions |
Wikisource Bibliotèca universala | |||||
Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta |
Wikispecies Inventari del vivent |
Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia |