Valdese

Valdese
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas

Main Street (Rota principala), qu'es la Rota 70
Geografia fisica
Coordenadas	35° 44′ 36″ N, 81° 33′ 31″ O
Superfícia	20,39^[1] km²
Altituds · Mejana	371 m m
Geografia politica

País	Estats Units
estat	Carolina dal Nòrd
Geografia umana
Populacion (2020)	4 689 ab.
Autras informacions
http://townofvaldese.com/

Valdese (mot italian per dire "Valdés") es una vila situada dins lo Comtat de Burke, dins l'estat de Carolina dal Nòrd als Estats Units d'America. La vila foguèt fondada per 29 emigrants dels Alps Còcis^[2], en las Valadas Occitanas, lo 29 de mai de 1893^[3]^[4]. En 2020, la poplacion era de 4 689 abitants^[5].

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

Lhi emigrants originals ont per líder lor pastor Dr. Charles Albert Tron^[4].

...

Al corrent l'annada 1893, mai de colonistas occitanas di Valadas Valdesas^[6] e qualques familhas d'Utah (tots valdés) jonhent la colonia. A la fin de l'annada, la colonia èra de 225 colonistas valdés^[7].

...

Lo 27 d'octobre de 1943, 50 ans après sa fondacion, lhi abitants valdés dediquèron un monument per onorar lhi emigrants originals^[8].

Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !

Istòria lingüistica[modificar | Modificar lo còdi]

Lhi emigrants de Valdese conservèron una triglòssia complèxa de lor Piemont natiu, mas la perduda progressivament a l'anglés. L'occitan vivaroaupenc èra lor lenga vernaculara, lo francés la lenga administrativa locala e ecclesiastica, e l'italian la lenga oficiala extèrna. A Valdese, l'italian èra remplaçat per l'anglés. La comunautat contunhèt d'utilizar la lenga francesa pels servicis religiós fins a 1920. Malgrat aquò, lo francés conservava un ròtle emblematic per la comunautat valdesa fins a las annadas 1960^[3].

En 1990, Cathy Pons, descendenta di locutors occitans originals, faguèt un estudi lingüistic de la vila. En aquesta annada, èran 250 familhas valdesas dins una populacion de 3 000. Segon son enquèsta sociolingüistica de 72 subjèctes, 76 % pensavan que l'occitan locala, dich lu patua, meritava d'èsser preservat, mentre que sonque 1 % pensavan que l'occitan o lo francés avián una utilitat foncionala^[3].

Lhi fondators[modificar | Modificar lo còdi]

A l'origina, la colonia era de 29 emigrants e lo pastor Dr. Charles Albert Tron^[4]

Jean Giraud (34);
Louis Guigou (41), sa femna Catherine (nascuda Guigou, 31), lors filhs Louis Philippe (10), Étienne (7), Alexis (5), e lor filha Naomi (3);
Jaubert Micol (40), sa femna Jeanne (nascuda Tron, 38), lors filhs Jean (15), Emmanuel (7), Victor (2), e lor filha Marguerite (12);
Albert Pons (35);
François Pons (24);
Jean Henri Pons (29);
Jean Refour (42), son filh Jean (15);
Philippe Richard (33), sa femna Marianna Louise (nascuda Ribet, 38), lors filhs Felip (9) e Étienne (4);
François Tron (18), sa femna Marguerite (nascuda Garrou, 31);
Jacques Henri Tron (44);
Pierre Tron (39), sa femna Louise (nascuda Pons, 34), lor filh Albert (5), lor filha Madeleine (3).

Parlar[modificar | Modificar lo còdi]

Segon Pons, existís qualques particularitats dins lo dialecte:

Generalizacion semantica, dont un mot particular pren lo sens de sa categoria: "truito" (truita) designa tots lhi peis.
Convergéncia semantica dins una categoria: "ghèpo" (guèpa) designa tanben una abelha.
Lo remplaçament de paraulas singulas per d'elements parafrastics construchs de constitüents generals: "far d'üu" per "ovrar"; "maire dë mun om/dë ma fenno" per dire "madonna"^[3].