Transnístria

Република Молдовеняскэ Нистрянэ
(Republica Moldovenească Nistreană)
Приднестровская Молдавская Республика
(Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublika)
Придністровська Молдавська Республіка
(Prydnistrovska Moldavska Respublika)

Lengas oficialas

moldau, rus, ucraïnés

capitala
populacion (an)

Tiraspol
159 163 abitants (2005)

Ievgueni Shevchoc

4 163 km²

475 373 (est. 2015)

114.2 ab./km²

roble de Transnístria

Localizacion de Transnístria (en anglés)

Localizacion de Transnístria (en romanés)

Transnístria (en romanés Transnistria, en rus Приднестровье = Pridnestrove, en ucraïnés Придністров'я = Prydnistrovia) es una region autonòma que forma una franja dins l'extrèm èst de l'estat de Moldàvia, a l'èst de Dnièstre. Sa superfícia es de 4 163 km² e sa populacion estimada seriá de 475 373 abitants.

L'estat de Moldàvia apèla aquela region la Riba Esquèrra de Dnièstre (en romanés Stânga Nistrului / Stînga Nistrului). Lei dirigents locaus transnistrians son en conflicte amb l'estat moldau e autoproclaman Transnístria coma un estat independent, maugrat una abséncia de reconeissença internacionala: revendican per Transnístria lo nom "oficiau" de Republica Moldava de Dnièstre (e dins sa forma corta, revendican lo nom de Pridnestrovie en lenga anglesa, totun en anglés corrent se ditz solament Transnistria).

La capitala es Tiraspol.

Lo gentilici es transnistrian -a.

Geopolitica

Lo secessionisme transnistrian s'explica non pas per l'existéncia d'una minoritat etnica tradicionala, mai per una arribada massissa de rus (dau temps de l'Union Sovietica) amassada amb d'ucraïnians qu'i èran ja benlèu avans, çò qu'a fragilizat la populacion romanesa locala. Lei dirigents de Transnístria, sostenguts per Russia, semblan de voler crear d'empaches a l'adesion de Moldàvia a l'Union Europèa e de frenar son raprochament amb Romania.

Dins de l'URSS finissenta de la Perestroika, la republica sovietica de Moldàvia ja aviá començat de ressarrar sei liames culturaus e lingüistics amb Romania: en 1989 aviá decidit d'abandonar l'alfabet cirillic utilizat en romanés locau (apelat "moldau") per i restaurar l'alfabet latin, coma en romanés de Romania. En oposicion amb aquò, lei dirigents locaus de Transnístria volián mantenir la preeminéncia de la populacion russa e de la lenga russa. Proclamèron en 1990 una Transnístria apelada Republica Socialista Sovietica Moldava de Dnièstre, e la declarèron independenta de la republica sovietica de Moldàvia.

En 1992, quand l'URSS despareguèt e que Moldàvia accediguèt a l'independéncia, lei dirigents de Transnístria faguèron una corta guèrra d'independéncia còntra l'estat moldau novèu. En 2006 organizèron un referendum ont, segon lei resultats proclamats, 97,1% dei votants aurián aprovat que Transnístria venguèsse un estat separat de Moldàvia e associat a Russia.

Pasmens, fòrça observadors internacionaus estiman que lo poder transnistrian respècta pas lei Drechs de l'Òme e que lei consultacions qu'organiza son pas crediblas. Lei violéncias politicas son nombrosas còntra lei movements d'oposicion, e mai lei violéncias en generau son nombrosas e sovent son pas elucidadas.

Tanben lei dirigents transnistrians mantenon una tèsi oficiala de l'epòca sovietiva, que pretend que lo "moldau" (lo romanés de Moldàvia e Transnístria) seriá una lenga distinta dau romanés: contunhan de li voler impausar l'alfabet cirillic en luòc de l'alfabet latin. Lei lingüistas estiman qu'aqueu secessionisme lingüistic a pas cap de validitat scientifica. S'obsèrva una discriminacion còntra l'usatge public de la lenga romanesa e subretot còntra son ensenhament en alfabet latin (que se fa ara dins d'escòlas semiclandestinas).

Lei lengas pretendudas "oficialas" dau poder de Transnístria son doncas lo rus, l'ucraïnés e lo "moldau" (qu'es pas reconegut coma romanés), e dins lei fachs, lo rus es la lenga dominanta de Transnístria.

Galariá

La vila de Râbniţa, au nòrd
Lo riu Dnièstre a Tiraspol
L'immòble dau govèrn, a Tiraspol

Vejatz tanben

Liames intèrnes

Liames extèrnes

(en) Pridnestrovie.net Sit web dau poder secessionista de Transnístria
(en) Transnistria.md Sit partisan de Moldàvia
(en) Conflict.md Sit partisan de Moldàvia
(romanés) La liquidacion deis escòlas romanesas en Transnístria Version romanesa dau sit web la BBC
(en) U.S. Department of State Rapòrt de 2005 dau Departament d'Estat american subre lei Drechs Umans en Moldàvia e en particular en Transnístria
transnistria.blogspot.com - The truth about Transnistria