Taraudet de Flassan

Taraudet de Flassan^{[N 1]}, de còps Tarauder, Flassans (en grafias classica e mistralenca^[1]; fl. ? - pauc après 1354), èra un trobador, poèta, cavalier e gentilòme provençau dau sègle XIV nascut a Flassan. Es coneguda per son òbra Lous ensegnamens per s'y gardar contra las tracyons d'Amour (nom òc ancian), dont lo senhor Folques de Pòntevès es estat tant encantat que li a balhat au poèta una porcion de la tèrra de Flassan; e tanben per sei Remontranças per l'emperaire Carles IV dau Sant Empèri.

Biografia

Taraudet nascut a Flassan, vilatjòt de Provença dins la diocèsi de Frejús e lo bailatge de Brinhòla.

Biografias istoricas

Segon Cesar de Nòstra Dama, 1614

Traduccion de L'istòria e cronica de Provença, per Cesar de Nòstra Dama (veire fr:César de Nostredame), 1614:

"Taraudet de Flassan foguèt Senhor de Flassan bon poèta provençau, se sabentament escrivant, que per lo mejan de son excellenta poesia, aguèt l'accès deis mai elevats Gentilsòmes dau país, & se joguèt tan plan son ròtle, qu'après aver ganhat una soma granda d'argent (sa ritme essent ennaut prèmi) crompèt un canton de la jurisdiccion de Flassan, d'un deis Senhors dau luòc nommat Folquet de Pontévés jove Gentilòme, prenent un tant singular plaser a la poesia qu'eu non en recebut autre pagament de Taraudet qu'un tractat entitolat Lous ensegnamens per s'y gardar contra las tracyons d'Amour. Contract pasmens, segon l'opinion dau Monge deis Isclas d'Aur^[2], tròp mai profechós per lo vendeire que per lo crompaire, esperat l'obratge, que valiá un tresaur inestimable, se Folquet aguèt sauput de ponch ne ponch enseguir leis ensenhaments que tractava : mas practiquèt tan mau aquela doctrina, que foguèt enganat d'una Domaisèla de Provença : coma parierament foguèt Taraudet desesperadament amorós d'una gentilafemna de l'ostau deis Rogiers, sòrre dau Vescomte de Torèna, qu'o enganèt, & se trufèt d'eu : tant que ni lo mèstre, ni l'escolan tirèron pas cap de profièch d'aquela leiçon. Tanben teniá Taraudet mai dau Cavalier que de poèta, & dau valent que de letrat, qué qu'eu bota saberut. Perque de son temps s'acompanhèt de quauques Cavaliers Provençaus (non en pichon nombre) per expulsar d'unes mostres & tirans crudèus & intolerables, que fasián una infinitat de maus e de degalhs a tota faiçon de gents, contra lei quaus esplechèt de meravilhós faches d'armas, mai o mens l'an tres cents cinquanta cinc ^{[l'an 1355]}, qu'aqueu Poèta, coma personatge que parlava fòrça plan en vulgar & en Latin, foguèt emplegat & comés per Loís & Joana, a far una remostranca Latina en la preséncia de Carles IV. de nom Emperador deis romans, filhs dau Rei de Boèmia, alara que passèt a tot son exercici en Provença : sus aqueu, que contra tota rason & deure aviá obligat lei Prelats & lei Gentilsòmes dau país a li prestar omenatge de la Comtat de Provença, Forcauquier & Piemont contra lo grat e l'intencion de Joana e Loís : lei davanciers de lei quaus de tot temps i avián agut & possedit lei dreches imperiaus : remostranca que portèt granda estima, & una fòrça bona & plan-onorabla recompensa au Cavalier Poèta, lo quau pauc de temps defuntèt, comolat de mejans, d'onors & de lausenjas immortalas."^[3]

Segon Loís Moreri, 1759

Traduccion de Le grand dictionnaire historique, per Loís Moreri (veire fr:Loís Moreri), 1759:

"FLASSAN (Tarauder de) poèta provençal, èra natiu de Flassan, vilatjòt de Provença dins la diocèsi de Frejús e lo bailatge de Brinhòla. Aqueu poèta aviá fòrça esperit, & obtenguèt de Folques de Pòntevès, una porcion de la tèrra de Flassan, per un poèma entitolat, Lous ensegnamens per s'y gardar contra las tracyons d'Amour. Lo monge, dich lo Monge deis Isclas d'Aur, assegura qu'aqueu obratge valiá infinidament ; mas que foguèt inutil au poèta & au que lo crompava, perque foguèron tots dos enganats. Taraudet viviá en 1354. La reina Joana I l'empleguèt per far de remostranças a l'emperaire Carles IV que passava en Provença, & se n'aquitèt plan-plan."^[4]

Segon l'abat Ladvocat, 1765

Traduccion dau Nouveau dictionnaire historique-portatif, per l'abat Joan Baptista Ladvocat (veire fr:Jean-Baptiste Ladvocat, 1765:

"FLASSANS, (Taraudet de) gentilòme & poèta provençau, èra natiu de Flassan, vilatjòt de Provença dins la diocèsi de Frejús, & dins lo Bailatge de Brinhòla, & viviá en 1354. Foguèt metre a profièch lo talent qu'aviá per la Poesia; tractèt d'un canton de la senhoriá de Flassan ambé Folques de Pòntevès, jove Gentilòme qu'aimava passionadament los vèrses, & que ne fasiá eu meteis pro plan. Pòntevès s'acontentèt per lo prèmi dont èran convenguts, d'un Poèma de Taraudet, entitolat : Ensenhaments per evitar las traïsons d'amor. Marchat, diguèt lo Monge deis Isclas d'Aur, qu'èra tot a l'avantatge dau vendeire, perque la pèça èra d'un prèmi inestimable. Pasmens o la recèpta èra pas tan bona, o ni l'un ni l'autre aguèt pas lo secrèt de se'n servir, Pòntevès foguèt traït per una Domaisèla que se nomma pas ponch, & Taraudet o foguèt per una sòrre dau Vescomte de Torèna."^[5]

Segon Pèire Larossa, 1875

Traduccion dau Grand Diccionari universau dau sègle XIX, per Pèire Larossa, 1875:

"TARAUDET dich Flassans, trobador dau sègle XIV nascut a Flassan, près de Frejús. Aviá compausat un poèma entitolat : Lous ensegnamens per s'y gardar contra las tracyons d'Amour, dont Folques de Pòntevès foguèt tant encantat que balhèt au poèta la tèrra pichona de Flassan, sus la quala èra nascut. Taraudet foguèt tanben cargat per Joana de Nàpols de compausar las Remostranças per l'emperaire Carles IV, pendent lo passatge d'aqueu prince en Provença. Nòstra Dama diguèt que se n'aquitèt plan-plan."^[6]