Pradariás, savanas e maquises temperats
Las pradariás, savanas e maquises temperats forman un biòma terrèstre que consistís en espandidas erbacèas en clima temperat podent prene lo nom d'estèpa, pampa o veld segon la localizacion. Lo païsatge natural es aqueste d'una imensa espandida d'èrbas que los arbres ne son mai sovent complètament absents, levat long dels rius.
Situacion[modificar | Modificar lo còdi]
Aqueste ensemble cobrís de vastas superfícias (planuras) sovent situat al còr de de las espandidas continentalas a de latituds fòrça grandas. Dins l'emisfèr nòrd, en Eurasia, l'estèpa s'encontra d'Ongria (puszta de la planura pannoniana) cap a la Siberia occidentala e a Cazacstan passant per Ucraïna e los bòrds miègjornals de la Russia d'Euròpa, puèi, après una discontinuitat, dins le sud de la Siberia centrala e orientala, Mongolia e Manchoria. La pradariá d'America del Nòrd correspond al centre dels Estats Units e de Canadà, a l'èst de las Montanha Rocosas. La pampa argentina e lo naut veld sudafrican representan aqueste biòma dins l'emisfèra sud[1].
Flora[modificar | Modificar lo còdi]
La formacion vegetala de las pradariás es compausada subretot de plantas èrbacèa annalas, coma la familha de las Poacèas (o graminèas) vivaças, que los rizòmas, los bulbs o los tuberculs pòdon se manténer pendent d'annadas, sovent entre detz e vint ans[2]. Lor aparelh superficial presenta l'aspècte d'una formacion de contunh d'èrbas jonchas que butan en matas o placas de tepa. Aquestas graminèas apartenon a un nombre restrench de genres, una dosena, que se destrian segon la temperatura e las precipitacions. Unes son originaris de la zona temperada freja coma los Agropyrum, Poa, Stipa; d'autres venon d'espacis subtropicals coma los Andropogon, Bouteloua, Panicum.
Fòrça plantas dicotiledonas, coma de Composadas, de Labièas (salvias, mentas) e de Leguminosas, etc, butan tanben al mièg de las graminèas. Es un grop qu'al Estats Units se nomena « forbs ». Aquestas plantas pòdon subreviure acalpant lors raices pivotantas mai prigondament que las graminèas, fins a tres o quatre mètres sota tèrra contra un o dos[3].
Condicions climaticas e periòde vegetatiu[modificar | Modificar lo còdi]
Aquestes ecosistèmas son caracterizat per un clima temperat de pluviometria febla a moderada. La prada es establidi dans las regions de clima continental caracterizat per un ivèrn freg - quatre meses inferiors a 0 0 °C a Bismarck dins lo Dakota del Nòrd, cinc meses à Hsingan en Manchoria, de geladas jornalièras pendent uèit meses a Bismarck e onze meses en Manchoria - d'estius cauds amb 21 21 °C a Bismarck e en Manchoria. Las precipitacions son pas gaire importantas (Bismarck recep 394 mm annualament, Hsingan pas que 308 mm) e se concentran subretot pendent lo periòde estival.
Lo periòde vegetatiu es donc relativament corta e l’aspècte de la pradariá cambia plan fòrça segon las sasons. En ivèrn, l’aparelh superficial de la èrbas es sec, la prada ven tèrne, gris, triste. Dins las regions continentalas, la radiacion nocturna es intensa, las temperaturas negativas (de −2 −2 °C a −20 −20 °C en mejana, a vegada plan mens en absolut), lo sòl gèla sus de desenas de centimètres mas los rizòmas e los bulbs resistisson plan a aquestas condicions dificilas[4]. a partir de las primièras calors, a la prima, après la fonda de las nèus e lo desgèl, los sòls dispausan d'una resèrva d'aiga, las plantas prevernalas e vernalas se desvolopan rapidament e florisson. La prada se vei alara cobèrta de flors. Dins l'estèpa pontica per exemple, es un festenal d'iris (Iris pumila), tulipans (Tulipa suaveolens, T. sylvestris), jacints (Hyacinthella pallasiana, H. leucophaea), pivènas (Paeonia tenuifolia), adònis (Adonis vernalis, A. wolgensis), pès de lo, anemonas (Pulsatilla sp), etc. Las graminèas de las espècias dominantas (coma Andropogon o Stipa) se desvolopan mai lentament e passan progressivament las autras èrbas per formar una massa densa verdejanta e omogenèa. Fòrça inflorescéncia de plantas annualas e bisannalas de tijas mai nautas apareisson a lor torn, se mesclant als rebrots de l'anada de las plantas rizomatosas e vivaças. Aquí ont i a pas agut de passatge de tropèls d'erbivòrs venguts consomir las èrbas, la prada ven una barta nauta, mas s'o fan, pen un aspècte de pelenc ras. En estiu, l'aiga de las aigacis es absorbida sul pic per las fuèlhas e las raices e son pas sufisenta per compensar la transpiracion. Las èrbas secan donc pauc a pauc après aver permés als organismes sosterens de comolar las sèrvas. Las granas maduran abans d'èsser largadas. En cas de secada, frequentas d'una annada sus l'autra, lo risc de fuòc de pradariá ven naut dins aquesta sason, e lor frequéncia mai o mens granda jòga mai un ròtle important dins la dubertura del mitan e l’abséncia d'abosquiment. Fòrça plantas favorizan los incendis plan regulars de lors partidas aerianas, secant o produsent a vegada d'esséncias inflamablas, entretenent atal un biotòpa dubèrt que lor es favorable. A la davalada, la prada pren de tintas variadas, roja, jauna, bruna... Una partida de las aigas de pluèja s'infiltra dins lo sòl, l'evaporacion es dins aquesta sason mai reducha en rason de temperaturas mai frescas e lo sòl es pas encara gelat.
La vigor e la densitat de la vegetacion erbacèa deu de segur metre en rapòrt amb l'abondança de las precipitacions annualas. Quand aquestas darrièras son superioras a 500 mm, la pradariá es formada de nautas èrbas que la nautor pòt passar 2 mètres. Quand al contrari, son feblas (entre 300 e 400 mm), las èrbas son mao cortas (mens de 0,50 m) e la proporcion de las graminèas annualas aumenta. Se comença a apareisser de matas xerofilas, d'artemisas e lo tapís erbacèu ven discontinú, la pradariá ven l'estèpa d'artemisas[5].
Sòl[modificar | Modificar lo còdi]
Lo sòl tipic de la pradariá e lo tchernoziòma, es a dire la tèrra negra que se trapa subretot dins lo sud de Russia e en Ucraïna ont las precipitacions annualas varian entre 350 e 400 mm[6]. Aqueste conven plan al tipe de formacion vegetala qu'es la pradariá[7] que:
- es equilibrat. existís pas o pauc de movements excessius cap al bas que provocariá l'escuratge dels orizonts superiors, nimai de pujadas dagierosas cap a la superfícia acabant a de concrecions superficiala;
- es ric en matèria organica umificada en rason de l'abondança dels brigalhs vegetals provesir per la pradariá;
- es calcimòrf, es a dire qu'i a saturction del complèxe absorbent a causa de son taus naut en azòt e en basa de las graminèas. Lo pH es d'unes 7 a 8, lo rapòrt C/N es comprés entre 8 e 10;
- es prigond, plan airat, mercé al ret dens de las raices e a l'accion dels animals escavaires, de rosegaires que presentan los 3/4 de la fauna ucrainiana, de lombrics que digerisson una granda partida de l'umús.
Fauna[modificar | Modificar lo còdi]
Las èrbas de la pradariá ofrisson de grandas possibilitats alimentàrias pels ausèls. Unes insèctes coma las sautarèlas e los parpalhons i son particularament abondants e diversificats. Fòrça espècias de rosegaires son infeudats a aquestes ecosistèmas e i tenon un ròtle important. Mas i aviá subretot autrescòps de grands tropèls d'erbivòrs, que devián, segon lo periòde vegetatiu, practicar de grandas migracions en cerca de lor noiritura. Las estèpas de Russia del sud e del Cazacstan del nòrd foguèron lo bèrç de la domesticacion del caval per l’Òme[8]. Encara al començament del sègle XIX, d’imenses tropèls de bisons (de 50 a 70 milions d'individús) se desplaçavan dins la pradariá d'America del Nòrd. Lor destruccion massissa que de pauc menèt a lor extinccion foguèt pas qu'un episòdi de la mesa en valor de la pradariá.
Accion de l’Òme[modificar | Modificar lo còdi]
.png)
Gaireben pertot ont los sòls son favorables e situadas dins de zonas planas e pas tròp aridas, las estèpas e pradariás naturalas an mai sovent desbosigadas per far plaça a las grandas culturas de cerealas. Lo blat es en efièch plan adaptat als sòls e als climas d'aqueste biòma, pasmens se sa cultura i es pro sovent relativament extensiva amb de rendiments febles, çò qu'a per efièch de multiplicar la superfícia expletada necessària. D'aqueste fach, la majora partida de la superfícia cobèrta per aqueste biòma dins aquestas partidas mens aridas desapareguèt. Unas de las regions agricòlas mai ricas de la planèta i son situadas, coma las grandas planas cerealièras d'America del Nòrd aquesas d'Ucraina e de Russia, o encara, mai ancianament, una partida del Creissent fertil suls plans de Pròche Orient, d'ont lo blat e l'òrdi son originaris e foguèron domesticats al neolitic après aver estat expleitat pendent de milenaris a l'estat fèr, fasent naícer a la primièra agricultura de l'umanitat. Dins lo cas d'una expleitacion agricòla, i a una modificacion o degradacion de la qualitat dels sòls e de las populacions bacterianas, fongicas, e de las capacitats de potz de carbòni a vegada diminuidas[9]. Dins unas regions pasmens, l'utilizacion d'aqueste biòma en pastenc pel bestial a padut permetre de le preservar, pasmens se lo regime de pastenc i es sovent diferent d'aqueste dels tropèls d'erbivòrs fèrs, çò qu'a per efièch de transformar las comunautats vegetalas, o de los apauvrir fortament en cas de subrepastenc. Las estèpas e pradas mai preservadas son elas expleitadas per un elevatge extensiu e nomad que las modalitats de transumànça son pro pròches d'aquestas dels desplaçaments dels ancians tropèls d'erbivòrs fèrs.
A contrari, de formas particularas d'estèpas e pradariás temperadas an podut se desvolpar a la seguida de la degradacion dels boscs per l'Òme dins de regions en apartenent normalament, bioclimaticament, al biòma dels boscs temperats frondoses mixtes, coma dins de motanhas mejanas europèas de sòls paures e pauc expleitables per l'agricultura. Dins aqueste cas de comunautats floristicas e faunisticas pri ricas e parcialament tipicas de la pradariá temperada podèron s'i installar, après de milenaris de desboscaments per l'Òme e de pression sul mitan per pastenc extensiu. Ara, après de l'abandon de l'activitat pastorala, es paradoxalament la butada natural del bòsc (la "tampadura del mitan") qu'es considerat coma una menaça ecologica per aqueste mitan, çò que provòca sovent la volontat d'entretenir aquestes biotòpes artificials per una gestion conservatritz fondada sul pasturatge (ajudas pel manten de l'elevatge o introduccion d'erbivòrs semisaivatges).
Galariá[modificar | Modificar lo còdi]
-
Garriga en Armenia, parcialament expleitada en pradariá de dalhar. -
La pampa d'Achala, dins le centre-nòrd de l'Argentina. -
Pradariá dins une resèrva de l’Oklahoma (EUA). -
Una partida aparada de l'estèpa ucrainiana de prima, florida de pevònias fèras (Paeonia tenuifolia). -
L'estèpa de l'èst del Cazacstan d'estiu. -
L'estèpa russa a la davalada, dins l'oblast d'Orenborg. -
Estèpa dins la prefectura de Bayin'gholin al Xinjiang.
Listas de las ecoregions de pradariá[modificar | Modificar lo còdi]
| Ecozòna afrotropicala | |
|---|---|
| Boscs clars d'altitud d'Al Hajar e Al Gharbi | Oman |
| Pradariá temperada d'Amsterdam e de Sant-Pau | Illa Amsterdam, illa de Sant Paul |
| Brosigas e pradariás de Tristan da Cunha e de Gough | Illa Tristan da Cunha, Illa Gough |
| Ecozòna Australasiana | |
| Pradariá a tussacks de Canterbury e Otago | Nòva Zelanda |
| Mulga de l'Èst d'Austràlia | Austràlia |
| Sabanas temperadas del Sud-Èst d'Austràlia | Austràlia |
| Ecozòna Neartica | |
| Pradariá de la val centrala californiana | Estats Units d'America |
| Bosc-pargue de témols | Canadà, EUA |
| Pradariás mixtas centrales e miègjornalas | EUA |
| Bosc transicional central | EUA |
| Pradarià d'èrbas nautas centralas | EUA |
| Sabana del plan Edwards | EUA |
| Pradariá d'èrbas nautas dels Flint Hills | EUA |
| Pradariás de las vals e pès de Montana | EUA |
| Pradariá mixta dels Sand Hills de Nebraska | EUA |
| Pradariá mixta del Nòrd | Canadà, EUA |
| Pradariá d'èrbas cortas del Nòrd | Canadà, EUA |
| Pradariá d'èrbas nautas del Nòrd | Canadà, EUA |
| Pradariá palosiana | EUA |
| Pradariá del Blackland texan | EUA |
| Pradariá d'èrbas cortas occidentalas | Canadà, EUA |
| Ecozòna Neotropica | |
| Espinal | Argentina |
| Mont argentin | Argentina |
| Pampa umida | Argentina |
| Pradariá patagoniana | Argentina, Chile |
| Estèpa patagoniana | Argentina, Chile |
| Pampa semiarida | Argentina |
| Ecozòna Paleartica | |
| Estèpa de l'Alai e de l'oèst del Tian Shan | Cazacstan, Ozbaquistan, Tatgiquistan |
| Estèpa e semidesert de l'Altai | Cazacstan |
| Estèpa d'Anatolia centrala | Turquia |
| Estèpa boscada de Transbaïcalia | China, Mongolia, Russia |
| Estèpa d'altitud d'Anatolia orientala | Armenia, Iran, Turquia |
| Estèpa de la val de l'Emin | China, Cazacstan |
| Pradariá boreala de las îlas Feroè | Illas Feroè (Danemarc) |
| Garriga dels monts Hisor e Alai | Quirguizia, Ozbequistan, Tatgiquistan |
| Estèpa boscada cazaca | Cazacstan, Russia |
| Estèpa cazaca | Cazacstan, Russia |
| Nauts plan cazacs | Cazacstan |
| Estèpa de l'Orient Mejan | Iraq, Siria |
| Pradariá mongola e manchoa | China, Mongolia, Russia |
| Estèpa pontica | Moldavia, Romania, Russia, Ucraïna |
| Estèpa intermontanhosa del Saïan | Russia |
| Estèpa boscada de la Selenga e de l'Orkhon | Mongolia, Russia |
| Estèpa boscada de Siberia miègjornala | Russia |
| Estèpa arida dels pès dels monts Tian | China, Cazacstan, Quirguizia |
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ Jean Demangeot, Les milieux « naturels » du globe, Paris, Armand Colin, Modèl:10e, 2002, p. 263
- ↑ A. Huetz de Lemps, La végétation de la Terre, p. 50.
- ↑ (en) Joseph J. Nocera, Graham Forbes, G. Randy Milton, Habitat Relationships of Three Grassland Breeding Bird Species: Broadscale Comparisons and Hayfield Management Implications, Lire en ligne. Résumé de l'article en français.
- ↑ A. Huetz de Lemps, La végétation de la Terre, p. 51
- ↑ (en) Faune et flore de ce milieu sur le site du WWF, Temperate Grasslands, Savannas and Shrubland Ecoregions Lire en ligne
- ↑ (en) Le chernozem sur l'Encyclopædia Britannica, résumé de l'article en ligne.
- ↑ Le chernozem sur le site de l'INRA.
- ↑ Error en títol o url.
- ↑ (en) RD Bardgett, JC Frankland, JB Whittaker, The effects of agricultural management on the soil biota of some upland grasslands. Agric Ecosyst Environ 45, 1993, p. 25–45
Vejatz tanben[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- A. Huetz de Lemps, La végétation de la Terre, Masson, Paris, 1970 ISBN 978-2225615016Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
- Henri Elhai, Biogéographie, collection U, Armand Colin, Paris, 1968 Modèl:ASIN
- (en) Martha J. Groom, Gary K. Meffe, C. Ronald Carroll, Principles of Conservation Biology, Sinauer Associates, 2005 ISBN 978-0878935185Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
- (en) Fred B. Samson, Fritz L. Knopf ; Prairie conservation: preserving North America's most endangered ecosystem ; ed: Island Press, 1996 ISBN 1559634286 i ISBN 9781559634281Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas., 339 pages Modèl:Lire en ligne
- (en) Stewart, A.J.A. & Wright, A.F. 1995. A new inexpensive suction apparatus for sampling arthropods in grassland. Ecological Entomology 20: 98-102 (résumé)
Articles connèxes[modificar | Modificar lo còdi]
Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
- (en) Prairies, savanes et brousses tempérées sur le site officiel du WWF.
- Projet CESAB Diversité végétale et fonctionnement des prairies permanentes (DIVGRASS)