Otto von Bismarck

Otto von Bismarck
Foncions
Cancelièr imperial d'Alemanha
21 de març de 1871 – 20 de març de 1890
Successor	Leo von Caprivi
cancelier de la Confederacion d'Alemanha dau Nòrd
1867 – 1871
ministre-president de Prússia
9 de novembre de 1873 – 20 de març de 1890
Predecessor	Albrecht von Roon
Successor	Leo von Caprivi
Biografia
Data de naissença	1 d'abril de 1815
Luòc de naissença	Schönhausen, Prússia

Otto Eduard Leopold von Bismarck (1^èr d'abriu de 1815, Schönhausen – 30 de julhèt de 1898, Friedrichsruh) èra un òme politic prussian puei alemand. Foguèt ministre-president de Prússia de 1862 a 1890, cancelier de la Confederacion d'Alemanha dau Nòrd de 1867 a 1871 e cancelier de l'Empèri alemand de 1871 a 1890. Aguèt un ròtle primordiau dins l'unificacion d'Alemanha entre 1864 e 1871. Per sei servicis au profiech dau rèi de Prússia puei de l'emperaire alemand, venguèt còmte de Bismarck en 1865, prince de Bismarck-Schönhausen en 1871 e enfin duc de Lauenburg en 1890.

Fiu d'un paire junker d'una familha prussiana anciana, Bismarck acomencèt sa carriera coma deputat conservator en 1848. Aquò li permetèt de venir un dei caps dau partit conservator prussian. En 1862, dins un contèxte de crisi entre lo rèi Guilhèm I^èr e lei deputats, foguèt nomat cap dau govèrn prussian per defendre lei prerogativas reialas. S'acomodant dau conflicte intèrn entre son govèrn e la majoritat de l'assemblada, sa politica intèrna foguèt marcada per mai d'un succès entre 1864 e 1871 que li permetèron de fondar l'Empèri alemand en 1871 e d'unificar lo país. Gràcias a aquelei succès, poguèt aumentar sa popularitat e devesir la majoritat dei deputats. Leis annadas 1871-1890 foguèron caracterizadas per de negociacions regularas ambé lei deputats per formar d'alianças provisòrias permetent de desvolopar una politica intèrna per renfòrçar l'Empèri. Leis enemics, vertadiers o supausats, dau Reich foguèron donc pauc a pauc atacats amb un succès variable. Lei liberaus foguèron devesits e afeblits. En revènge, catolics e socialistas resistiguèron.

Au nivèu internacionau, après lei guèrras d'unificacion d'Alemanha, Bismarck comprenguèt lei limits de la poissança alemanda e se preocupèt de gardar l'equilibri europèu. Per aquò, son pensament principau foguèt d'isolar França gràcias a un ret d'alianças complèxas amb Àustria-Ongria, Russia, Itàlia e Reiaume Unit. L'Empèri alemand venguèt lo centre de la diplomàcia internacionala de son epòca e l'arbitre dei conflictes europèus.

Pasmens, a partir de 1888, la mòrt de l'emperaire Guilhèm I^èr afebliguèt la posicion dau cancelier. De tensions apareguèron tanben rapidament ambé son successor Guilhèm II desirós de governar Alemanha sensa Bismarck e opausat a son sistèma d'alianças. En 1890, una crisi entre lei dos òmes entraïnèt la demission de Bismarck que se retirèt a Friedrichsruh. I deguèt faciar mai d'un gèst umiliant de part de l'emperaire e venguèt un critic feròç de la politica imperiala fins a sa mòrt.

Jovença e formacion

Contèxte politic alemand a la naissança de Bismarck

Fichièr:Euròpa après Congrès de Viena 1815.png

Euròpa politica après lo Congrès de Viena (1815).

Extension de Zollverein a sa fondacion en 1834 (estats blaus).

Quand Otto von Bismarck nasquèt lo 1^èr d'abriu de 1815 a Schönhausen, lo continent europèu e Alemanha èran a assistir a la fin d'un periòde de vingt-e-tres annadas de guèrra entraïnadas per la lucha còntra l'expansion francesa de la Revolucion de 1789 e de l'Empèri de Napoleon I^èr. Lo 18 de junh de 1815, la batalha de Waterloo marquèt la fin finala de l'epòca napoleonenca e permetèt la formacion d'una organizacion novèla deis estats europèus au Congrès de Viena (novembre de 1814 - junh de 1815). Enemics deis idèas revolucionàrias, lei negociators de Viena adoptèron lo principi de la legitimat dei princes per dessenhar lei frontieras novèlas e refusèron de reconóisser lo principi dei nacionalitats.

En Alemanha, l'aplicacion d'aquelei reglas foguèt estricta car lei sobeirans venceires de Napoleon èran fòrça mesfisants e lo movement patriotic de revòuta còntra lei Francés de 1813 aguèt pas de consequéncias politicas immediatas sus lo traçat dei limits entre estats. De mai, lei vòtes populars de libertat foguèron tanben generalament rapidàment estofats. Enfin, lo pensament dei poissanças principalas de gardar l'equilibri entre elei èra en oposicion a la formacion d'un estat alemand unic. Ansin, lo Congrès de Viena reconoguèt trenta-e-nòu estats reünits dins una Confederacion Germanica plaçada sota la presidéncia de l'emperaire d'Àustria. Franfort èra lo sèti de la Dieta d'aquela Confederacion.

Pasmens, se la Confederacion Germanica respectava teoricament la sobeiranetat de sei membres, leis inegalitats entre leis estats alemands e la rivalitat entre Àustria e Prússia demorèron. Ansin, la Confederacion venguèt un otís diplomatic au servici dau mantenement dei rapòrts de fòrça entre estats alemands e especialament entre sei doas poissanças principalas qu'èran tanben de poissanças continentalas. Òr, en 1815, la populacion de Prússia èra d'ara endavant quasi egala a la populacion alemanda d'Àustria. A partir de la fin dau decenni, venguèt lo motor economic d'Alemanha e Prússia poguèt crear en 1834 una union doaniera, dicha Zollverein, ambé la màger part deis estats alemands levat de l'Empèri austrian. D'efèct, l'economia d'aqueu darrier èra tròp febla per rivalizar e lei caps austrians crenhèron d'aumentar l'instabilitat de l'Empèri dins lo cas d'una intrada de Vièna dins aquela union. Dins leis annadas 1840, aquela union permetèt ai Prussians d'equilibrar — encara parcialament — lo rapòrt de poissança amb Àustria dins l'espaci alemand e va favorizar lo raprochament entre Prússia e d'autreis estats alemands.

Jovença

Retrach de Bismarck en 1836.

Retrach de Johanna von Bismarck en 1857.

Bismarck nasquèt dins una familha de Junker. Lei Junker èran d'aristocratas terrens e ruraus que formavan la basa dau reiaume prussian, especialament gràcias a sei ròtles d'oficièr dins l'armada o de foncionari dins l'administracion auta. Ansin, lo paire d'Otto, Ferdinand von Bismarck (1771-1845), aviá realizat una carriera militara d'oficièr fins a 1795 avans de se retirar dins son tenement a Schönhausen. Aquela familha èra implantada dins la region de Brandenborg dempuei lo sègle XIII. Pasmens, avans Otto, foguèt totjorn limitada ai ròtles subltèrns. De son caire, la maire de Bismarck, Wilhelmine Mencken (1789-1839), veniá d'una familha de la borgesiá de Berlin e representava donc la classa sociala en ascension au sègle XIX.

Dins aquò, la vida rurala agradava gaire Wilhelmine. En 1822, obtenguèt que la familha passèt una partida de l'annada a la vila. Aquela annada, Otto, destinada a una carriera dins l'administracion o la diplomàcia per son maire, acomencèt de frequentar l'Institut Plamann de Berlin. Son fiu gardèt una remembrança fòrça marrida qu'aquel endrech. Aquò vendriá la fònt de relacions marridas ambé sa maire. Pasmens, de 1827 a 1832, Otto contunièt son percors acedemic e venguèt bachelièr. Aqueleis estudis foguèron pas marcadas per de resultats excepcionaus e Bismarck o qualificarà per la seguida de « normau ». D'un biais logic, lei relacions ambé son paire foguèron bònas renfòrçant l'identificacion de Bismarck a la classa dei Junker e a la vida rurala. De mai, coma son paire, èra aquistat ai valors de la monarquiá prussiana maugrat lo fach que Bismarck reconoguèsse una simpatia per leis idèas republicanas durant sa jovença.

Après son bachelierat, Bismarck intrèt ai Universitats de Göttingen puei de Berlin. Chausiguèt lo drech coma matèria principala, ço qu'èra lo camin normau per preparar una carriera administrativa. Levat dei cors d'istòria dau professor Arnold Heeren, èra pas un estudiant assidú. Pasmens, capitèt d'obtenir son diplòme en 1835. Durant aqueleis annadas, rescontrèt tanben l'estudiant estatsunidenc John Lothrop Motley que vendriá per la seguida un istorian e un diplomat famós e lo còmte e futur scientific Alexander von Keyserling. Demorèt amic ambé lei dos òmes.

Après 1835, acomencèt una carriera dins l'administracion judiciària a Aquisgran. Pasmens, quitèt aquela vila per seguir la familha de sa promessa anglesa Isabelle Lorraine-Smith. Après la rompedura d'aquela relacion, tornèt dins l'administracion a Potsdam e passèt una annada dins lei fòrças armadas de Prússia. Pasmens, en 1839, a la mòrt de sa maire, son paire cridèt Otto e son fraire ainat per s'ocupar deis afaires dau tenement. A la mòrt de Ferdinand en 1845, lei bens de la familha èran ja partejats entre seis eiretiers. Otto recebiguèt lei tenements de Schönhausen e de Kniephof. Bismarck poguèt donc tornar trobar lo mòde de vida dei Junker e s'ocupèt ambé succès de restablir la prosperitat de sei bens. A la fin d'aqueu periòde, faguèt un rescòntre decisiu ambé lo parèu Moritz von Blanckenburg e Maria von Thadden. D'efèct, faguèt la conoissança de sa futura frema, Johanna von Puttkammer, dins lo ceucle de relacions dau parèu. Se mariguèron lo 28 de julhèt de 1847. Puei, l'influéncia de Maria e sa mòrt de malautiá entraïnèron sa conversion religiosa. D'efèct, se Bismarck èra ja protestant durant sei premiereis annadas, sa fervor èra alora fòrça limitada, ço que va rapidament cambiar après lo decès de son amiga.

La Revolucion de 1848 e lo començament de sa carriera politica

Afaires intèrns de Prússia

Representacion dau succès dei revolucionaris a Berlin durant lei jornadas dei 18 e 19 de març de 1848.

Dins leis annadas 1830 e 1840, se desvolopèt un corrent nacionalista dins leis estats alemands. En Prússia, aqueu movement se conjuguèt ambé d'aspiracions liberalas. L'actitud ambigua dau rèi Frederic Guilhèm IV — favorable a una representacion tradicionala deis interés de la populacion mai non a una monarquiá constitucionala — l'encoratjèt e permetèt d'unificar l'oposicion. En abriu de 1847, lo rèi deguèt donc reünir una dieta per assaiar de la neutralizar gràcias a un partiment dei poders fòrça favorable au rèi.

Gràcias a l'influéncia de seis amics protestants, Bismarck capitèt de venir deputat d'aquela dieta. I foguèt rapidàment remarcat per son talent d'orator e sei posicions fòrça conservatritz. D'efèct, Bismarck s'ataquèt dirèctament ais idèas liberalas per defendre lei drechs de la Corona e leis interés de l'aristocràcia. Durant lei dos mes d'existéncia de la dieta, Bismarck venguèt donc un pòrtaparaula conegut dei faccions conservatritz e foguèt tanben remarcat per lo rèi de Prússia. En junh de 1847, dins lo corrent d'un viatge a Venècia, Frederic Guilhèm IV invitèt Bismarck a manjar per lo regraciar de son sostèn. Aquò permetèt a Bismarck d'intrar dins lei ceucles conservadors pròches dau poder.

Pasmens, l'onde revolucionària de 1848 entraïnèt au contrari son alunchament. D'efèct, après la fugida dau rèi de França, la pression populara entraïnèt la fin dau regime de Meternich a Viena lo 13 de març de 1848. Aquò representava un succès major per lei liberaus europèus e la màger part deis estats conoguèron de periòdes de trebols revolucionaris. En Alemanha, acomencèron en Renània e regardèron Berlin a partir dau 18 de març. Lei generaus prussians assaièron de reprimir lo movement e una batalha saunosa comencèt. L'endemans, en fàcia dau bilan dei combats (mai de doas centenaus de mòrts), Frederic Guilhèm IV acceptèt d'adoptar una politica pus liberala e de reünir tornarmai la dieta. Un ministèri liberau foguèt format e Frederic Guilhèm IV annoncièt son sostèn a la libertat d'Alemanha durant la ceremonia d'omatge ai victimas dei combats.

Durant aqueleis eveniments, Bismarck marquèt son oposicion e assaièt sensa succès d'organizar un còp d'estat ambé lei generaus prussians. S'èran opausats ai liberaus, lei militars volián pas intervenir sensa un òrdre reiau. Bismarck abandonèt donc son idèa e decidiguèt de luchar au nivèu politic e d'organizar lei fòrças conservatritz. Per aquò, foguèt pas candidat ais eleccions novèlas e preferiguèt participar a l'organizacion dau jornau conservador Neue Preussische Zeitung e dau « parlament » junker reünit a Berlin par marcar son oposicion au liberalisme. De mai, aquela assemblada afirmèt tornarmai lei reglas de son sostèn a Frederic Guilhèm IV : servici dins l'armada o l'estat prussian còntra mantenement de l'òrdre rurau eissit de la feodalitat. La situacion foguèt tanben l'occasion per Bismarck de rescòntrar Guilhèm lo fraire e eiretier de Frederic Guilhèm IV. Au contrari de son fraire ainat, Guilhèm — que va venir Guilhèm I^èr a la mòrt d'aqueu darrier — èra un conservador convencut e un partisan de la fòrça.

A partir de junh, lei succès conservadors dins lo rèsta d'Euròpa (chaples de junh en França, batalha de Custoza...) permetèron au rèi d'aplicar una politica d'espèra per devesir lei liberaus e aprofichar una fauta per restablir l'òrdre. Aquò se debanèt en novembre. L'armada rintrèt a Berlin sensa trobar d'oposicion sus son camin e la dieta foguèt suspenduda e desplaçada a Brandenborg onte foguèt dispersada lo 5 de decembre. Aquò permetèt de restaurar l'autoritat reiala. En revènge, aqueu succès dei conservadors aprofichèt gaire a Bismarck considerat coma tròp extremista per lo rèi. De mai, Frederic Guilhèm IV decidiguèt d'ofrir quauquei concessions ai liberaus coma la redaccion d'una constitucion. Segon aqueu tèxte, una assemblada foguèt creada segon tres òrdres definits en fonccion dei revenguts. Aqueu sistèma èra un avantatge per lei fòrças conservatritz e lei drechs de l'assemblada èran limitats. Fòrça reservat, Bismarck acceptèt de se presentar ais eleccions e foguèt elegit en julhèt de 1849. Pasmens, pauc a pauc, va reconóisser l'eficacitat de la constitucion de Frederic Guilhèm IV per defendre leis interés conservadors.

Situacions europèa e alemanda

Representacion de Frederic Guilhèm IV e de Bismarck en 1848.

En fòra de Prússia, l'agitacion revolucionària de 1848 prenguèt un torn liberau e nacionalista dins lo rèsta d'Alemanha. En fàcia de de crisis intèrns grèvas, leis estats alemands poguèron pas empachar l'eleccion d'un parlament alemand liberau reünit a Francfort a partir dau 1^èr de mai de 1848. Lo 27 de març de 1849, adoptèron una constitucion prepausant la corona alemanda a Frederic Guilhèm IV que refusèt lo 3 d'abriu seguent. Per un còp, Bismarck èra d'acòrd ambé lo refús dau rèi. D'efèct, lei dos òmes èran opausats a l'idèa de dissòuvre Prússia dins Alemanha e pensavan tanben que la vocacion de Prússia foguèsse de dirigir lo país, non de seguir la demanda d'una dieta.

En revènge, aquel acòrd durèt gaire. A partir de la fin d'abriu, Frederic Guilhèm IV prepausèt la formacion d'una union, dicha Union d'Erfurt, deis estats basats sus la volontat dei princes alemands. Pasmens, l'idèa aguèt gaire de succès : Àustria èra ocupada per la resolucion de sa crisi intèrna, Bavièra e Wurtemberg èran còntra. De mai, èra gaire probable qu'Àustria acceptèsse un projècte entraïnant una demenicion de l'influéncia de la Confederacion Germanica qu'èra l'otís de sa dominacion sus la region. Après sa victòria còntra la revòuta d'Ongria en aost de 1849, Àustria s'opausèt donc activament a l'union prussiana. Per aquò, lo prince austrian Schwarzenberg recreèt la Confederacion Germanica per opausar lo camp deis aliats d'Àustria au reiaume de Prussia. Quand lo prince d'Èssa Cassel deguèt cridar a l'ajuda de la Confederacion per luchar còntra una revolucion locala, la crisi acomencèt oficialament entre Prussia e Àustria. D'efèct, l'estat d'Èssa Cassel èra membre de la Confederacion Germanica, de l'union de Frederic Guilhèm IV e situat dins una posicion estrategica entre lei regions occidentalas e orientalas de Prussia. Lo 25 d'octòbre, lei Prussians l'ocupèron entraïnant una reaccion ostila de Russia e de preparatius militars d'Àustria, de Bavièra, de Wurtemberg e de Saxònia. En novembre, Prússia deguèt acceptar sa desfacha diplomatica e dissòuvre son union a la seguida de l'ultimatum austrian d'Olmütz.

Durant aquela crisi, Bismarck defendèt una vision fòrça diferenta d'aquela dau govèrn de Frederic Guilhèm. Mai d'un còp, assaièt sensa succès de la conselhar au sobeiran. Per Bismarck, Prússia deviá ajudar militarament leis Austrians en cambi d'una posicion egalitària en Alemanha. Puei, foguèt brèvament partisan de la resisténcia militara après l'ultimatum de Schwarzenber. Pasmens, tre lo 3 de decembre de 1849, acceptèt coma pòrtaparaula dei deputats conservadors l'impossibilitat de combatre Àustria e seis aliats e decidiguèt de sostenir publicament lo rèi a la dieta. I defendiguèt lo principi dau besonh d'una politica non liats ais ideologias e ai grands principis : « Lo solet principi fondator san per un Estat grand, a la diferéncia d'un Estat pichon, es l'egoïsme d'Estat, e non lo romantisme. Es pas digne per un Estat grand de se garrolhar per una causa qu'intra pas dins seis interés pròpris ». A la prima de 1851, aqueu sostèn li permetèt d'èstre nomat ambaissador prussian a la dieta de la Confederacion Germanica a Francfort.

L'ambaissador

Retrach de Bismarck en 1860.

Bismarck demorèt ambaissador a la Confederacion Germanica (1851-1859), en Russia (1859-1862) e finalament en França (1862) fins a sa nominacion coma cap dau govèrn prussian en 1862. D'efèct, l'ofèrta de Frederic Guilhèm IV foguèt acceptada per Bismarck que s'installèt a Francfort en mai de 1851. S'i turtèt regularament ambé l'ambaissador austrian Friedrich Thun-Hohenstein e i confirmèt tanben rapidàment qu'Àustria foguèsse un advèrsari dei Prussians per la dominacion d'Alemanha.

La guèrra de Crimèa e la tension a la frontiera d'Àustria e de Russia foguèt donc una premiera possibilitat per Bismarck de prepausar a son govèrn un plan per eliminar leis Austrians dau teatre alemand. D'èfect, conselhèt d'aprofichar la concentracion de tropas austrianas en fàcia de Russia per negociar son sostèn a la politica de Viena. En cambi d'una ajuda militara, Prússia demandèt la paritat e un drech de veto dins lo tractament deis afaires alemands. Dins lo cas contrari, deguèt ocupar militarament Boèmia per contentar per la fòrça sei revendicacions. Aquela estrategia èra similara a aquela de Frederic II en 1740. Pasmens, meme se Frederic Guilhèm IV la trobèsse interessanta, refusèt de l'aplicar e preferiguèt demorar neutre. Per realizar la politica de l'emperaire, Bismarck foguèt cargat — e capitèt aisament car leis estats alemands èran pas desirós de declarar la guèrra ai Rus — d'empachar la Confederacion Germanica de mobilizar sei tropas au profiech d'Àustria.

Après l'episòdi de la guèrra de Crimèa, Bismarck deguèt dirigir leis esfòrç prussians per empachar l'extension dau Zollverein a l'Empèri austrian. Au contrari, sa mission foguèt de contuniar la dubertura dei frontieras entre leis estats membres per renfòrçar lo contraròtle de Prússia sus l'organizacion. Coma per l'afaire de la neutralitat còntra lei Rus, lei negociacions s'acabèron per un succès prussian. En 1857, après l'ataca cerebrala de Frederic Guilhèm, son fraire Guilhèm venguèt regent dau reiaume. Au nivèu deis afaires estrangiers, Bismarck foguèt cargat de promòure una politica de raprochament amb Àustria e Anglatèrra per empachar una aliança possibla entre França e Russia. Bismarck foguèt donc nomat ambaissador a Sant Petersborg. Gràcias a son passat antiaustrian, recebiguèt un acuèlh favorable. Durant la crisi de 1858-1859 entre França, Piemont e Àustria per l'unificacion d'Itàlia, Bismarck defendèt tornarmai una politica per negociar un sostèn amb Àustria en cambi d'un reequilibratge dei relacions entre lei dos país. Aqueu còp, lo govèrn assaièt una politica d'aqueu tipe mai ambé d'ambicions pus limitadas : Prússia èra lèsta a mobilizar de tropas còntra França en cambi dau comandament militar dei fòrças de la Confederacion Germanica. Pasmens, l'emperaire austrian refusèt e preferiguèt negociar la fin de la guèrra ambé Napoleon III.

Aqueu refús aguèt per consequéncia principala d'entraïnar tornarmai de tensions entre Àustria e Prússia. Aquò permetèt ai liberaus de s'organizar tornarmai e Guilhèm pensèt benlèu de nomar Bismarck ministre-president en 1860 per faciar la situacion internacionala novèla. Pasmens, una destenduda novèla ambé Viena, consequéncia de la proclamacion dau reiaume d'Itàlia, rendèt lo programa antiaustrian de Bismarck mens pertinent. En abriu de 1862, foguèt donc nomat ambaissador a París. S'aqueu melhorament dei relacions foguèt relativament provisòri, Bismarck demorèt alora alunchat dau govèrn. En fach, la nominacion de Bismarck au pòste de ministre-president en 1862 foguèt motivada per de rasons de politica intèrna e non per de besonhs diplomatics.

Lo cap dau govèrn

Bismarck demorèt ministre-president de Prússia de 1862 a 1890 e cancelier dau Reich alemand de 1871 a 1890 sota lei rèines de Guilhèm I^èr (1861-1888), de Frederic III (1888) e de Guilhèm II (1888-1918).

Nominacion e premiereis annadas

Fotogràfia deis artesans prussians de l'unificacion alemanda : Otto von Bismarck, lo ministre de la guèrra Albrecht von Roon e lo generau Helmuth von Moltke.

La nominacion de Bismarck se debanèt dins un contèxte de crisi intèrna entre lo rèi e l'assemblada. Subremontar aquela crisi — o s'acomodar de la situacion — va li permetre d'obtenir la fisança de Guilhèm I^èr desirós d'aver un cap de govèrn capable de resistir ais ambicions liberalas dei deputats. D'efèct, en 1859, un conflicte acomencèt entre lo govèrn e lei deputats per lo vòte d'una tièra de lèis pertocant la reforma de l'armada. Lei deputats refusèron de votar lo budget necessari puei demandèron, en cambi d'un vòte positiu, un regime parlementari vertadier au rèi. Aquò èra pas acceptable per Guilhèm I^èr que pensèt alora abdicar au profiech de son fiu Frederic conegut per son sostèn au liberalisme.

En fàcia d'aquela situacion, lo generau Albrecht von Roon cridèt Bismarck de venir immediatament a Berlin. Se lo rèi considerava encara Bismarck coma un conservador extremista, lei promessas de l'ambaissador de sostenir la reforma militara, compres sensa lo sostèn de l'assemblada, e de totjorn defendre lo poder reiau en fàcia dei revendicacions dei deputats ganhèron la decision : Bismarck venguèt ministre-president e ministre deis afaires estrangiers dau govèrn de Prússia. Per reglar la situacion malaisada dau país, lo programa de Bismarck èra de devesir la majoritat liberala de la dieta. Òr, aquela resistiguèt e la populacion dau govèrn foguèt fòrça bassa durant l'annada 1863. Aquela impopularitat aumentèt encara en causa de l'insureccion polonesa de 1863-1864 e de la promessa d'ajudar lei Rus dins la repression. Una campanha de premsa assaièt sensa succès de demander la demission dau ministre-president.

Dins aquò, lo blocatge deis institucions foguèt assumit per Guilhèm I^èr e per Bismarck. De mai, lo cap dau govèrn teniá lo sostèn de la chambra auta, eissida de l'aristocràcia, dau Parlament. Desvolopèt donc una teoria constitucionala permetent au rèi de decidir en cas de desacòrd entre lei chambras bassa e auta. Enfin, dirigiguèt lo país sensa budget e, d'un biais generau, durant tot son « rèine », lei relacions ambé lei deputats foguèron rarament favorablas a Bismarck que deguèt mai d'un còp dissòuvre la dieta segon lei circonstàncias. En revènge, l'experiéncia d'aqueleis annadas foguèt fòrça profichablas a Bismarck car li permetèron de desvolopar divèrseis otís per devesir o estofar l'oposicion a sa politica e renfòrçar lo camp conservadors gràcias a de mesuras administrativas de repression (censura de la premsa liberala, procès, mutacions de deputats membres de l'administracion... etc.) o l'organizacion d'organes de propaganda per seis idèas (jornaus...). D'efèct, se lo conflicte ambé l'assemblada èra tròp prefond dins lo corrent de sei premiereis annadas coma cap dau govèrn, aquelei mesuras permetèron pauc a pauc de compelir lei deputats a certaneis arrenjaments ambé Bismarck.

Ansin, se poguèt devesir la politica de Bismarck entre son accion internacionala onte lo ròtle de l'oposicion èra fòrça limitada e lo cap dau govèrn liure d'agir segon sa volontat e son accion nacionala onte sa politica foguèt regularament blocada per lei deputats entraïnant generalament la dubertura de negociacions mai o mens complèxas. Leis afaires estrangiers foguèron marcats per una politica d'unificacion d'Alemanha a l'entorn de Prússia puei per la formacion d'un ret d'alianças permetent de gardar la posicion dominanta d'Alemanha. Au nivèu intèrn, Bismarck assaièt de renfòrçar l'economia prussiana puei alemanda e de redurre o de menaçar leis oposicions possiblas au poder reiau coma lei liberaus, lei catolics, lei socialistas e certanei minoritats nacionalas, especialament lei Polonés.

L'unificacion d'Alemanha

L'unifiacion d'Alemand es l'òbra pus famosa de la politica de Bismarck. Se debanèt de 1864 a 1871 en tres etapas principalas que foguèron la guèrra dei Ducats de 1864, la guèrra austrianoprussian de 1866 e la guèrra francoalemanda de 1870-1871. Li donèt un prestigi e una popularitat gigants e participèron a la formacion dau « mite Bismarck » après sa retirada e sa mòrt.

Concepcions de « Granda Alemanha » e de « Pichona Alemanha »

Lo corrent nacionau alemand au sègle XIX èra devesit entre doas possibilitats principalas de concebre l'unificacion dau país dichas « Granda Alemanha » e « Pichona Alemanha ». Lo problema e la diferéncia entre lei doas solucions èran lo ròtle de l'Empèri austrian, estat multietnic que teniá una populacion alemanda importanta e qu'èra dirigit per una dinastia germanica. D'efèct, dins lo cas de « Granda Alemanha », l'unificacion alemanda necessitava la creacion d'un estat-nacion dominat per Àustria. Per de rasons istoricas, aquel estat deviá tanben assostar lei minoritats eslavas de Boèmia. Dins lo cas de « Pichona Alemanha », lo centre de l'unificacion èra lo reiaume de Prússia e Àustria demorèt un estat independent e diferent d'Alemanha.

L'oposicion entre lei dos concèptes èra una fònt de rivalitats e de tensions entre Àustria e Prússia. De mai, cada solucion deviá faciar un problema politica important. Dins lo cas de « Granda Alemanha », l'integracion dei minoritats etnicas d'Àustria dins l'estat alemand, especialament aquela d'Ongria, èra una dificultat majora. Dins lo cas « Pichona Alemanha », Àustria èra pas desirosa d'abandonar sa posicion dominanta en Alemanha au profiech de Prússia.

Enfin, existiá un darrier ponch de diferéncia politica entre lei partisans de l'unificacion a l'entorn d'un estat e lei partisans de la fusion deis estats per formar un estat novèu. La segonda opcion èra sostenguda per lei liberaus. En revènge, lei princes alemands e lei conservadors coma Bismarck èra en favor de la premiera. Dins lo cas de Bismarck, Prússia deviá aprofichar la creacion d'Alemanha dins l'encastre de la solucion de « Pichona Alemanha » per renfòrçar sa poissança. S'aquela condicion foguèsse pas complida, Frederic Guilhèm IV, Guilhèm I^èr e Bismarck èran fòrça opausats a la disparicion de Prússia e a l'unificacion alemanda.

L'afaire dei Ducats

Article detalhat: Guèrra dei Ducats.

Batalha navala de Heligoland entre la flòta danesa e lei flòtas aliadas de Prússia e d'Àustria.

Batalha de Dybbol que marquèt la rompedura dei defensas danesas au sud de la peninsula de Jutland.

L'afaire dei Ducats que se debanèt en 1864 foguèt la premiera etapa de l'unificacion alemanda. Permetèt d'eliminar Danemarc d'Alemanha e creèt lei condicions favorablas a una rompedura entre Prússia e Àustria a prepaus dau partiment dei territòris ocupats en 1866.

Lei ducats pertocants foguèron aquelei de Holstein e de Schleswig qu'èran partida de la Confederacion Germanica e dirigits en union personala per lo rèi de Danemarc. De mai, se Schleswig assostava una minoritat danesa importanta, Holstein èra unicament poblat per de populacions alemandas. La dominacion danesa èra mau acceptada per lei nacionalistas e, en 1848, la dieta de Francfort aviá ja demandat au rèi de Prússia de conquistar lei dos ducats. Una guèrra aviá començat mai la resisténcia danesa e una menaça d'intervencion britanica còntra lei Prussians aviá entraïnat la dubertura de negociacions. En mai de 1852, una conferéncia organizada a Londres aviá ordonat lo retorn au statu quo ante : lei ducats de Holstein e de Schleswig èran dirigits per lo rèi danés en union personala e, per consequéncia, l'integracion d'aquelei territòris dins lo reiaume de Danemarc èra defenduda. Òr, lo 30 de març 1863, Frederic III aprofichèt lei dificultats intèrnas prussianas per proclamar l'integracion dei dos ducats dins son reiaume. Pasmens, sa mòrt sensa eiretier dirèct lo 15 de novembre seguent i entraïnèt una crisi de succession. Segon lo tractat de Londres, son successor deviá tanben gardar lo títol de duc de Holstein e de Schleswig. Dins aquò, lei populacions alemandas sostenguèron la candidatura dau prince liberau Frederic d'Augustenborg.

Per Bismarck, aquela crisi èra l'occasion d'annexar lei dos ducats au reiaume prussian. Per aquò, deguèt contornejar l'oposicion de Guilhèm I^èr, deis Austrians e de la màger part dau rèsta de la Confederacion Germanica. Establiguèt donc un plan per escondre seis intencions vertadieras, compres a son rèi, e ganhar l'aliança de Viena. D'en premier, prepausèt donc au govèrn austrian de formar una aliança conservatritz per empachar l'arribada au poder d'un prince liberau. Un ultimatum foguèt donc mandat au rèi de Danemarc per restablir lo statu quo e abandonar l'integracion dei dos ducats au reiaume. Aquela demanda moderada permetèt tanben d'empachar una repòsta importanta de Reiaume Unit.

Lo 23 de genier de 1864, lo refús danés permetèt d'acomençar una guèrra. Pus nombrós, lei Prussians e leis Austrians prenguèron pauc a pauc l'avantatge e ocupèron militarament lei ducats. Lo 30 d'octòbre de 1864, Danemarc acceptèt sa desfacha e la sobeiranet sus lei ducats foguèt balhada a Prússia e Àustria. Puei, Bismarck capitèt de convéncer Guilhèm I^èr d'annexar lei ducats. Enfin, acomencèt de negociacions ambé leis Austrians. Per Viena, la question dei ducats, situats en fòra de sa zona d'influéncia, èra malaisada de resòuvre. Assaièt donc de negociar son acceptacion de l'annexion prussiana a un sostèn sus lo teatre italian còntra França. Bismarck assaièt d'aumentar lei concessions austrians per obtenir la paritat entre Viena e Berlin dins lo tractament deis afaires alemands. Pasmens, aquò representava un sacrifici tròp important per l'Empèri austrian e lei negociacions s'acabèron per una revirada. La convencion de Gastein entre lei dos país decidiguèt un partiment dei territòris conquists : Prússia ocupèt e administrèt lo ducat de Schleswig e Àustria lo ducat de Holstein.

Pasmens, maugrat aqueu reglament, la question dei ducats — Holstein èra totalament impossible de defendre per l'armada austriana — va contuniar d'empoisonar lei relacions entre lei dos país en 1865 e 1866.

La guèrra de 1866

Article detalhat: Guèrra Austrianoprussiana.

Àustria (roge sorn), aliats d'Àustria (roge clar), Prússia (blau sorn), aliats de Prússia (blau clar), estats neutres (verd) e ducats ocupats après la guèrra de 1864 (jaune) au començament de la guèrra entre Àustria e Prússia.

Annexions de Prússia (blau clar) après sa victòria de 1866 còntra la coalicion austriana.

La convencion de Gastein èra solament una solucion provisòria e la rompedura entre Àustria e Prússia se debanèt en 1866. Una guèrra brèva entraïnèt una desfacha austriana e permetèt ai Prussians d'eliminar Viena deis afaires d'Alemanha. Après son succès, Prússia poguèt annexar una partida dau nòrd dau país, dissòuvre la Confederacion Germanica e fondar la sieuna Confederacion dicha Confederacion d'Alemanha dau Nòrd.

D'efèct, durant l'annada 1865, lei relacions entre Àustria e Prússia venguèron marridas a prepaus dei ducats. Bismarck dirigiguèt una campanha d'accusacions còntra lei violacions austrianas de la convencion e preparèt una guèrra còntra leis Austrians. Per aquò, negocièt l'aliança d'Itàlia per atacar leis Austrians au sud en cambi de l'annexion de Venècia. Un tractat d'aliança ofensiva e defensiva foguèt signat lo 8 d'abriu de 1866. Èra valable solament tres mes, ço qu'implica una declaracion de guèrra rapida. De son caire, Viena refusèt de negociar ambé Florença la cession pacifica de Venècia e preparèt tanben una guèrra còntra Prússia.

Per de rasons logisticas, Àustria deguèt començar sa mobilizacion rapidament permetent a Bismarck de denonciar una provocacion austriana. De mai, Bismarck capitèt d'isolar diplomaticament Viena que poguèt solament s'apielar sus seis aliats dau sud e dau centre d'Alemanha. Dins lo rèsta dau continent, l'armada francesa èra encara ocupada en Mexic e Napoleon III demorèt neutre esperant de concessions prussianas après la guèrra e Russia s'èra crosada amb Àustria a prepaus de la repression de l'insureccion polonesa de 1863-1864.

La rompedura politica se debanèt a la fin de mai de 1866. L'emperaire Francés Josèp decidiguèt de balhar lei ducats a la Confederacion Germanica en oposicion a la convencion de Gastein. Puei, lo 11 de junh, obtenguèt un vòte de mobilizacion dei fòrças armadas de la Confederacion per conquistar lei ducats. La reaccion de Bismarck foguèt de proclamar la dissolucion de la Confederacion e d'entraïnar lo conflicte. Aqueu darrier foguèt cort : lo 3 de julhèt de 1866, leis Austrians foguèron desfachs a Sadowa perdent mai de 44 000 òmes còntra mens de 9 000 per lei Prussians. Sus leis autrei frònts, leis aliats alemands d'Àustria foguèron blocats e leis Italians foguèron desfachs a Custoza e a Lissa.

Diplomaticament isolat, Francés Josèp acceptèt la desfacha. Àustria deguèt renonciar a son ròtle dins leis afaires alemands e Prússia poguèt annexar mai d'un estat dau nòrd d'Alemanha qu'èra aliat a Viena durant la guèrra. La victòria prussiana marquèt tanben la disparicion de la Confederacion Germanica au profiech d'una Confederacion d'Alemanha dau Nòrd. Leis estats dau sud d'Alemanha (Bavièra, Baden, Wurtenberg...) demorèron independents mai liats a Prússia dins lo Zollverein. Prússia èra donc venguda la poissança dominanta d'Alemanha.

La guèrra francoprussiana e la fondacion dau Reich alemand

Article detalhat: Guèrra Francoalemanda.

Empèri alemand en 1871 après sa proclamacion.

Après son succès de 1866, Bismarck s'ocupèt d'organizar la Confederacion d'Alemanha dau Nòrd au profiech dau rèi de Prússia e de preparar la reünion deis estats dau sud. Per aquò, organizèt una guèrra còntra França que permetèt d'unificar Alemanha còntra un enemic comun.

La premiera etapa se debanèt entre 1866 e 1867. Un parlament foguèt elegit per preparar una constitucion per la Confederacion novèla. Gràcias a son talent de negociacions, Bismarck capitèt d'utilizar lei divisions entre lei partits e leis estats per impausar son projècte. Lo rèi de Prússia venguèt lo president de la Confederacion e lei drechs dau Parlament èran fòrça limitats. Enfin, Prússia, gràcias a sa populacion majoritària, teniá la màger part dau poder e Bismarck ocupèt lo pòste de cancelier de la Confederacion, actor centrau dau foncionament deis institucions novèlas.

La reünion deis estats dau sud èra una question pus malaisada. D'efèct, l'opcion militara èra impossibla en causa de sei consequéncias negativas sus l'estat futur. Quatre estats principaus dominavan la region. Baden èra favorable a l'union mai Wurtemberg, Èssa Darmstadt e Bavièra i èran opausats. Ja liats dins lo Zollverein, refusèron d'intrar dins la Confederacion e de negociacions organizadas entre 1866 e 1867 mau capitèron. En 1869, Bismarck deguèt donc reconóisser sa revirada e cambiar d'estrategia. Per eu, la solucion melhora foguèt d'aprofichar lei demandas de compensacions de Napoleon III en cambi de sa neutralitat de 1866 per preparar una guèrra còntra França e fòrçar l'union dau sud dins la lucha còntra un enemic comun.

Per aquò, de tractats d'alianças foguèron signats entre Prússia e leis estats dau sud per s'aparer còntra leis ambicions territòrialas francesas. Puei, après una premiera crisi en 1867, la revòuta espanhòula de 1868 permetèt a Bismarck d'entraïnar una declaracion de guèrra francesa. D'efèct, son sostèn a la candidatura d'un prince de la dinastia Hohenzollern sus lo tròne de Madrid podiá semblar una menaça d'enceuclement de França. París se mobilizèt donc per empachar son eleccion e Guilhèm I^èr, gaire desirós d'una guèrra còntra França, acceptèt de retirar la candidatura. Pasmens, la crisi entraïnèt de manifestacions nacionalistas importantas dins lei dos país e París assaièt d'obtenir una victòria diplomatica resclantissenta. L'ambassadaire francés foguèt donc mandat a Guilhèm I^èr per demandar una garantida dau retirament definitiu de la candidatura Hohenzollern. Lo rèi refusèt considerant l'afaire ja acabat e l'acceptacion de garantidas còntra un prince de son Ostau coma una umiliacion impossibla d'acceptar. Laissèt a Bismarck d'aver suenh d'anonciar son refús e la fin de l'afaire. Pasmens, lo cancelier aprofichèt la situacion per donar una version simplificada e volontàriament umilianta per lei Francés de l'entrevista entre l'ambaissadaire e lo rèi. Dicha despacha d'Ems, aqueu document entraïnèt una declaracion de guèrra francesa lo 19 de julhèt de 1870.

Mau preparada, leis armadas imperialas francesas foguèron rapidament blocadas a Metz o anientada a Sedan lo 1^èr de setembre. Napoleon III foguèt capturat. Pasmens, la revirada dau regime imperiau entraïnèt la proclamacion de la Republica a París e una contuniacion de la guèrra fins au 29 de genier de 1871. Durant aquelei mes, Bismarck empachèt una internacionalizacion dau conflicte gràcias au sostèn de Russia. Lo conflicte li permetèt tanben de vencre la resisténcia deis estats dau sud a l'unificacion d'Alemanha. L'objectiu principau foguèt d'obtenir l'acòrd dau rèi de Bavièra. Per aquò, Bismarck lo menacèt de realizar l'union sensa son reiaume. En cambi de quauquei modificacions dau foncionament de la Confederacion e d'una autonòmia intèrna importanta, Loís II de Bavièra acceptèt finalament de venir membre entraïnant l'adesion dau rèsta deis estats alemands encara sobeirans. Lo 18 de genier de 1871, se proclamèt donc l'Empèri alemand dins lo palais de Versalhas e Guilhèm de Prússia venguèt oficialament Guilhèm I^èr d'Alemanha. De condicions de patz duras foguèron impausadas a França, especialament la cession d'Alsàcia-Lorena que va venir un ponch de tension major en Euròpa e participar a l'entraïnament de la Premiera Guèrra Mondiala.

Lo mantenement de l'equilibri alemand d'Euròpa

Après son succès de 1871, l'Empèri alemand èra vengut la poissança dominanta dau continent europèu. Pasmens, aquò entraïnèt l'inquietud deis estats vesins. De mai, tre leis annadas 1870, França meditava sa revènge e la reconquista dei regions perdudas. Per s'aparar còntra aquela menaça, Bismarck creèt un sistèma d'alianças per isolar França, gardar l'equilibri entre lei poissanças eissit de 1871 e faire de Berlin l'arbitre deis afaires europèus. De 1871 a 1890, Bismarck venguèt donc lo centre de la vida diplomatica d'Euròpa e son sistèma, maugrat sei contradiccions, dominèt fins a sa demission.

La crisi de 1875 e sei consequéncias

De 1871 a 1875, Bismarck creèt un sistèma d'alianças dicha entenduda dei tres emperaires entre Alemanha, Àustria-Ongria e Russia. L'objectiu èra d'assegurar lo mantenement dau statu quo continentau e l'isolament de França. Pasmens, en 1875, una crisi causada per lo renfòrçament de l'armada francesa mostrèt lei limits d'aqueu sistèma e d'una politica alemanda agressiva.

D'efèct, en març de 1875, una lèi francesa adoptèt una organizacion novèla per lei regiments francés e una aumentacion dau nombre d'oficièrs. La reaccion de Bismarck foguèt de preparar una guèrra preventiva per empachar lo redreiçament francés. Alarmats, lei Francés informèron lo rèsta d'Euròpa deis intencions alemandas. Sensa s'aliar ambé França, Reiaume Unit e Russia s'oposèron a un abaissament novèu de la poissança francesa e lo tsar Alexandre II realizèt personalament un viatge a Berlin per presentar seis « observacions » a Bismarck e a Guilhèm I^èr. Alemanha deguèt donc abandonar son projècte e Bismarck decidiguèt d'ara endanvant d'adoptar sistematicament una posicion diplomatica moderada per s'assegurar lo sostèn dau rèsta d'Euròpa.

La revirada diplomatica alemanda de 1875 permetèt a Bismarck de comprendre lei limits fixats per leis autrei poissanças a l'extension alemanda. Desirós d'ara endavant de gardar l'equilibri de 1871, l'objectiu de la politica estrangiera dau cancelier serà d'isolar França e d'empachar leis estats europèus de formar una coalicion còntra Alemanha. Per aquò, Bismarck va formar un ret d'alianças complèx permetent d'empachar un conflicte entre Russia e Àustria-Ongria e de ganhar lo sostèn de Reiaume Unit dins leis afaires pertocant França.

Lo sistèma europèu d'alianças e d'equilibri de Bismarck

Sistèmas d'alianças de Bismarck e isolament francés en 1887.

Après 1871, Bismarck pensava a tòrt que França finiriá per acceptar la pèrda d'Alsàcia-Lorena. Pasmens, comprenguèt rapidament son error e isolar diplomaticament França per l'empachar de formar una coalicion capabla d'atacar Alemanha foguèt l'objectiu principau de sa politica estrangiera. Per aquò, lo cancelier deguèt crear o encoratjar de tensions entre París e leis autrei capitalas europèas, especialament Moscòu qu'aviá, segon eu, « un interés estructurau » a la formacion d'una aliança francorussa.

Per aquò, la premiera etapa foguèt de pas s'opausar a la politica coloniala francesa. Au contrari, en 1878, Bismarck expliquèt que la zona mediterranèa èra la zona d'expansion naturala de França a l'ambaissador francés. Lo messatge èra clar : en cambi d'Alsàcia-Lorena, Alemanha anava pas empachar la formacion d'un empèri coloniau francés. Dins aquò, lei conquistas colonialas de França amorcèron pas sa desirança de revènge. Bismarck deguèt donc aprofichar lei tensions colonialas per renfòrçar sei relacions amb Anglatèrra e Itàlia qu'èran inquietas dei progrès francés en Africa. En 1887, Berlin encoratjèt donc la signatura d'acòrds mediterranèus entre Reiaume Unit, Itàlia e Àustria-Ongria per assegurar lo statu quo dins la region.

Pasmens, lo pensament principau de Bismarck èra l'Empèri Rus que sa rivalitat amb Àustria-Ongria èra una fònt de tension majora en Euròpa. Òr, dins aqueu conflicte, lei dos estats cercavan d'aliats e l'actitud de Berlin èra decisiva en causa de sa posicion estrategica dins lo cas d'una guèrra dubertura. Pasmens, l'interés de Bismarck èra d'empachar l'isolament d'un dei dos empèris per mantenir la situacion malaisada de París. Lo cancelier alemand chausiguèt donc de venir l'arbitre dei relacions entre Viena e Moscòu e d'adoptar una politica de solidaritat entre poissanças conservatritz per raprochar sei dos vesins. En 1871, Bismarck capitèt donc de formar una ententuda entre Alemanha, Àustria-Ongria e Russia. Pasmens, la crisi balcanica de 1875-1878 entraïnèt la fin d'aqueu sistèma. Un Congrès europèu foguèt organizat a Berlin per reglar la situacion mai lei Rus s'estimèron greujats per la mediacion alemanda.

A partir de 1878, Bismarck deguèt donc crear un sistèma d'alianças novèu per contuniar d'isolar França. La premiera etapa foguèt la signatura de l'Aliança dobla amb Àustria-Ongria en 1879. Aqueu tractat èra una aliança defensiva entre Alemanha e Àustria-Ongria còntra una ataca russa còntra Viena. Dins lo cas d'una guèrra francoalemanda, Viema prometèt solament de demorar neutre. Aquò permetiá d'empachar una guèrra entre lei Rus e leis Austrians mai teniá lo risc de crear lei condicions favorables a una aliança francorussa.

En 1881, Bismarck favorizèt donc la signatura d'un acòrd novèu entre Alemanha, Àustria-Ongria e Russia. Dins lo cas d'una guèrra, aquelei país se prometián la neutralitat. De mai, Viena e Moscòu decidiguèron d'acceptar lo statu quo dins lei Balcans e un sistèma de compensacions dins lo cas d'una crisi futura. L'annada seguenta, l'instauracion d'un protectorat francés en Tunisia creèt de tensions importantas entre París e Roma permetent d'alargar l'Aliança tripla ais Italians. Aquò representava una menaça suplementària per França e permetiá d'aparar lei frontieras sud d'Àustria-Ongria. Enfin, en 1887, Bismarck signèt lo tractat de Reassegurança ambé Russia : en cambi d'una neutralitat russa dins lo cas d'una guèrra entre París e Berlin, Bismarck prometèt de sostenir diplomaticament lei posicions russas dins lei Balcans, compres còntra leis Austrians. Aquò èra benlèu opausat a l'esperit de l'Aliança dobla mai Viena èra dependenta dau sostèn militar de Berlin per faciar Russia. Ansin, en 1887, totei lei país d'Euròpa èran dependents de Berlin e França èra pas capabla de formar una coalicion antialemanda.

La politica coloniala de Bismarck

La conquista d'un empèri coloniau foguèt pas lo pensament principau de Bismarck. Privilegièt totjorn lei relacions sus lo continent europèu e la colonizacion foguèt subretot utilizat per entraïnar e entretenir de tensions entre França e Itàlia d'un caire e entre França e Reiaume Unit d'autre caire. De mai, dins leis annadas 1870 e 1880, Alemanha aviá pas de flòta militara poderosa coma França e Reiaume Unit per sostenir son expansion otramar.

L'excepcion deis annadas 1883-1885 foguèt tanben en partida motivada per de rasons electoralas. D'efèct, aquela expansion coloniala i venguèt un atot importanta còntra lei progressistas. Dins aquò, lo movement aprofichèt lei partisans nombrós d'una politica coloniala dins la societat alemanda. Ansin, leis Alemands desbarquèron dins lo Sud Oèst African en abriu de 1884, dins Togo e Cameron en junh de 1884 e dins l'Èst African en febrier de 1885. Fòra leis arguments electoraus, l'objectiu èra d'ocupar de zonas pròchas lei possessions francesas o anglesas. Ansin, lo cancelier poguèt intrar en relacion ambé França per assaiar de destendre lei relacions entre lei dos país gràcias a d'acòrds coloniaus francoalemands e inquietar Londres d'una entenduda possibla entre París e Berlin. La revirada d'aquela politica e la fin deis eleccions de 1884 entraïnèron la fin finala de l'experiéncia avans la fin de l'annada de 1885.

Politica intèrna

La màger part de la politica intèrna de Bismarck foguèt consacrada a la defensa e au renfòrçament dei prerogativas e dau poder reiau puei imperiau. Per aquò, deguèt sovent combatre d'assembladas de deputats compausadas d'una majoritat ostila. Divèrsei procès de negociacions se debanèron donc entre lei deputats e lo govèrn de Bismarck. Pasmens, aqueu darrier adoptèt tanben regularament de politicas de lucha activa còntra lei partits o lei grops opausats a son accion per assaiar de lei devesir e, de còps, de lei raprochar de sei posicions. Foguèron magerament regardats per l'ostilitat dau cancelier lei liberaus, lei catolics, lei minoritats nacionalas e lei socialistas.

La gestion dau conflicte constitucionau

La constitucion prussiana aviá organizat un Parlament devesit entre doas assembladas. La chambra auta èra eissida de l'aristocràcia e donc favorabla au govèrn reiau. En revènge, l'assemblada bassa èra elegida segon un sistèma d'òrdre e èra generalament favorabla ai partits liberaus. Son drech principau èra aqueu de votar lo budget e son oposicion ai projèctes governamentaus frequenta. Dins totei lei cas, lo govèrn èra pas responsable davant lei deputats. Après la fondacion de l'Empèri alemand, la situacion demorèt pron similara, especialament au nivèu de la responsabilitat dau govèrn. Bismarck poguèt donc dirigir lo govèrn sensa majoritat a l'assemblada bassa. Per aquò, utilizèt un vuege — probablament volontari — de la constitucion prussiana que definissiá pas de metòde per resòuvre un conflicte entre lei doas assembladas. Dins aqueu cas, Bismarck sostenguèt donc que lo rèi deguèsse copar. Lei deputats combateguèron aqueu principi e poguèron obligir lo govèrn de dirigir lo país sensa budget durant d'annadas. Pasmens, tre sa nominacion en 1862 — precisament per faciar leis ambicions legislativas dei deputats e defendre lo poder reiau — Bismarck èra lèst a faciar aqueu problema e la gestion dau conflicte constitucionau venguèt una dimension abituala de sa politica.

Divèrsei factors dirigiguèron aquela gestion dau conflicte ambé l'assemblada. De'n premier, Bismarck assaièt logicament d'organizar lei fòrças conservatritz per aumentar sei capacitats electoralas. Coma lo mòde d'eleccion privilegièt leis interés conservadors, capitèt pauc a pauc de formar un nuclèu de deputats fidèus a sa politica. Totjorn per favorizar sei candidats, lo cancelier ordonèt tanben de dissolucions regularas de l'assemblada après sei succès majors (1866 per exemple) per aprofichar sa popularitat. Enfin, assaièt de devesir lei partits advèrs per raliar pron de deputats per formar una majoritat. Per aquò, s'ataquèt ais organas de propaganda d'aquelei partits, especialament lei liberaus, per demenir lor nombre de deputats. Generalament, la demenicion significativa dau nombre d'elegits entraïnava la dubertura de negociacions ambé Bismarck e de scissions politicas dins lei movements d'oposicion.

Dins aquò, lei resultats d'aquelei metòdes foguèron variables. Necessitavan generalament un periòde lòng per venir totalament eficaç e, certanei partits coma lo Zentrum catolic, i resistiguèron. Se la formacion d'una majoritat establa èra impossibla, Bismarck desvolopèt donc doas tecnicas per contornejar lo problema. La premiera èra la negociacion e la formacion de majoritat provisòria per lo vòte d'una lèi. La segonda foguèt lo vòte a posteriori de sei decisions. Ansin, après son eleccion, la chambra conservatritz elegida en 1866 votèt d'un còp la ratificacion dei budgets decidits per Bismarck de 1862 a 1866.

Lo Kulturkampft e sei limits

Lo Kulturkampft (en occitan : « combat per un ideau de societat ») foguèt lo conflicte lòng (1871-1887) qu'oposèt Bismarck a la Glèisa Catolica d'Alemanha e au partit Zentrum format per defendre leis interés dei catolics alemands. S'acabèt per una desfacha relativa dau cancelier que mau capitèt d'empachar son ascension electorala mai capitèt de negociar sa fin a son profiech.

Doas rasons principalas entraïnèron la decision de Bismarck de s'atacar ai catolics alemands. La premiera foguèt l'oposicion de la minoritat catolica deis estats dau sud, especialament Bavièra, au procès d'unificacion d'Alemanha. La segonda foguèt l'aliança entre catolics alemands e minoritat polonesa que representava per Bismarck un risc per l'estabilitat dau Reich. De mai, aquela aliança demeniá tanben l'eficacitat dei mesuras antipolonesas adoptadas per lo govèrn.

Tre la fondacion dau Reich, de mesuras foguèron donc adoptadas per Bismarck aliat ai liberaus — protestants — per demenir lo poder de la Glèisa Catolica. Après la lèi dau 11 de març de 1871, un organisme de contraròtle dirigit per l'Estat foguèt creat per inspectar leis escòlas confessionalas e lo 10 de decembre de 1871, una autra lèi menacèt lei predicators criticant l'Estat de penas de preson. En julhèt de 1872, lei Jesuistas foguèron expulsats. Puei, en mai de 1873, una tièra novèla de lèis permetèt a l'Estat de susvelhar e de contraròtlar la formacion e la nominacion dau clergat catolic. Entre 1874 e 1875, la màger part deis òrdres religiós foguèt expulsada e lo maridatge civiu foguèt creat per suprimir l'influéncia catolica sus lei foncions d'estat civiu. Enfin, aquel ensems legislatiu foguèt completat per de mesuras de discriminacion dins l'administracion.

Pasmens, aquelei mesuras mau capitèron d'anientar l'influéncia de la Glèisa Catolica. Au contrari, lei fidèus foguèron solidari dau clergat e una ierarquia clandestina dirigiguèt la Glèisa alemanda per defugir la repression e s'oposar ai mesuras de Bismarck. Aquò permetèt tanben la formacion d'un partit catolic que son objectiu èra la defensa dei catolics sensa distincion de classa sociala. Aqueu partit, dich Zentrum, capitèt d'unificar la màger part dei catolics alemands e venguèt rapidament una fòrça politica importanta au Parlament : 18,6% en 1871, 27,9% en 1874, 24,8% en 1877, 23,1% en 1878 e 23,2% en 1881. Au contrari, l'influéncia dei liberaus demeniguèt pauc a pauc. A la fin dau decenni 1870, Bismarck comprenguèt son error e acomencèt de considerar lo Zentrum coma un aliat possible. Fins a 1887, un procès lòng veguèt la disparicion de l'arsenau juridic anticatolic e permetèt la conclusion d'alianças de circonstància mai e mai frequenta entre Bismarck e lei catolics.

La repression dei minoritats nacionalas

La repression dei minoritats nacionalas faguèt magerament partida de la lucha acomençada per Bismarck còntra leis enemics, vertadiers o possibles, de l'Empèri alemand. Lo cas principau foguèt aqueu de la minoritat polonesa, tanben pertocada per la lucha còntra lo catolicisme. Ansin, a partir de 1885, la politica de germanizacion dei províncias polonesas foguèt accelerada e una lèi foguèt adoptada per facilitar l'expulsion d'aristocratas o de païsans polonés.

L'aliança e la rompedura ambé lei liberaus

Après un periòde malaisada durant leis annadas 1862-1866, Bismarck capitèt de devesir lei liberaus. Sei succès diplomatics de 1864-1871 e sa campanha de repression dau decenni 1860 permetèron de demenir lor influéncia. Menaçats de perdre la majoritat a l'assemblada, una partida dei liberaus acceptèt de negociar un sostèn au govèrn ambé Bismarck. Lo cancelier poguèt alora favorizar una scission dei liberaus e la formacion d'un partit liberau novèu capable de s'aliar ai partits conservadors. La lucha comuna còntra lei catolics e lo Zentrum foguèt tanben un factor d'aliança entre conservadors prussians e nacionaus liberaus. Aquela situacion permetèt a Bismarck de formar una majoritat pron establa per dirigir lo país dins leis annadas 1870. Pasmens, a partir de 1877, lei resultats electoraus dei partits liberaus acomencèron de baissar en fàcia dei partits socialistas e conservadors.

Après la demenicion de l'influéncia liberala — e dau nombre de deputats liberaus — aquela aliança venguèt mens utila per Bismarck. La rompedura se debanèt en 1879 durant lo periòde que veguèt la fin de l'intensificacion de la politica anticatolica. Lo 12 de julhèt de 1879, gràcias au sostèn d'una partida nombrosa dei deputats nacionaus liberaus, Bismarck capitèt de faire votar una lèi protecionista qu'entraïnèt la scission dei liberaus entre tres partits diferents. Lei ministres liberaus quitèron lo govèrn e lo cancelier capitèt de venir independent de la volontat dei liberaus alemands. D'efèct, per la seguida, lei partits liberaus obtenguèron generalament de resultats importants mai l'absència d'union entre elei permetèt solament l'eleccion d'un nombre feble de deputats. Au contrari, en 1887, dins lo corrent de la fin dau periòde Bismarck, lei partits conservadors obtenguèron per lo premier còp la majoritat absoluda.

La lucha còntra lo socialisme

A partir de la fondacion dau Reich, lei progrès continús dei movements socialistas (3,2% en 1874, 19,7% en 1890) venguèron un pensament major de la politica intèrna de Bismarck. Dos principis majors venguèron la basa de sa politica antisocialista a partir de la fin dau decenni 1870. Lo premier foguèt lo vòte d'una legislacion de repression especifica per geinar la propaganda e l'organizacion dei socialistas. Lo segond foguèt la creacion d'otís de redistribucion sociala per luchar còntra la pauretat dei classas obrieras e i rompre l'influéncia socialista.

Dins lei dos cas, aquela politica s'acabèt per una revirada dau cancelier. D'en premier, Bismarck aguèt de dificultats per trobar una majoritat per votar sei mesuras antisocialistas : lei liberaus èran afeblits e lo Zentrum èra opausat au vòte d'un ensems legislatiu susceptible de venir egalament renfòrçar la repression anticatolica. Ansin, un premier projècte se turtèt a l'oposicion dau Reichstag e lo cancelier deguèt negociar mai d'un emendament. Fin finala, « l'agitacion » socialista èra condamnada mai lei drechs politics dei partits e deputats socialistas foguèron pas demenits permetent sei progrès electoraus.

La segonda partida foguèt l'adopcion d'una legislacion sociala per protegir leis obriers. Fòrça en avança per son epòca — Bismarck parlarà de « Socialisme d'Estat » per la designar — gropèt la creacion d'una assegurança accident (1883), d'una assegurança malautiá (1884), d'una assegurança invaliditat (1889) e d'un sistèma de retirada (1889). Aquelei dispositius devián èstre contraròtlats per l'Estat e rompre lo ligam entre lei partits socialistas e leis obriers au profiech d'un ligam entre l'Estat e l'obrier. En revènge, refusèt de s'ocupar dau melhorament dei condicions de trabalhs. Pasmens, per obtenir un vòte favorable, Bismarck deguèt acceptar un sistèma autonòm per dirigir son sistèma sociau. Rapidament, seis advèrsaris socialistas capitèron de'n prendre lo contraròtle e aquel otís favorizèt finalament lor influéncia e non aquela dau cancelier.

Pasmens, a tèrme lòng, la consequéncia d'aquela politica de Bismarck s'acabèt per un succès relatiu e marquèt lo renfòrçament dei tendàncias reformatritz dau socialisme alemand. Aquela rompedura — progressiva — entre reformators e revolucionaris venguèt decisiva en 1918-1919 quand lo govèrn Ebert ordonèt l'anientament de la Revòuta Espartaquista de Berlin.

La fin dau « rèine » de Bismarck

« Lo pilòt quita lo naviri », caricatura britanica depintant la demission de Bismarck.

L'annada de 1888 veguèt la mòrt de Guilhèm I^èr qu'èra lo protector principau de Bismarck. Entre leis dos òmes, leis desacòrds e lei fonhatges èran frequents, subretot en matèria de politica estrangiera, mai Guilhèm I^èr finissiá generalament totjorn per acceptar e sostenir lo ponch de vista de son cancelier. Per marcar l'influéncia de son ministre, l'emperaire declarèt un jorn : « Es pas simple d'èstre emperaire sota Bismarck ».

Après lo rèine cort de Frederic III, la situacion cambièt radicalament car lo sobeiran novèu èra fòrça despacient de governar. Òr, Bismarck s'enganèt a prepaus de Guilhèm II. En particular, pensava que la manca d'experiéncia d'aqueu darrier poguèsse li permetre de demorar indispensable. D'alhors, dins sa jovença, lo prince eiretier èra un partisan de la politica dau cancelier, especialament en 1881 a la signatura dau Tractat dei tres emperaires. En 1884, Bismarck lo mandèt donc en mission diplomatica a Sant Petersborg per lo formar e se conciliar aqueu sostèn important. Pasmens, a partir de 1887, lei relacions venguèron fòrça marridas en causa de l'incapacitat dau prince d'estudiar prefondament un dossièr e de l'influéncia deis advèrsaris de Bismarck sus l'eiretier dau tròne. Lo mandadís d'una letra detalhant sa politica per Bismarck turtèt lo prince que decidiguèt tre 1887 de se desbarassar dau cancelier après quauquei mes de rèine.

Au començament dau rèine de Guilhèm II lo 15 de junh de 1888, la rompedura ambé Bismarck èra donc ja prevista. Se debanarà après la pèrda de sa majoritat absoluda ais eleccions de 1890 quand Bismarck deguèt negociar un acòrd ambé lo Zentrum. Protestant fòrça ostil ai catolics, Guilhèm II refusèt aquela aliança e Bismarck donèt sa demission pensant a tòrt que l'emperaire podriá pas l'acceptar.

Lo motiu vertadier de la demission foguèt escondut a la populacion. Lo 29 de març de 1890, una ceremonia foguèt organizada per marcar la partença de Bismarck dau palais imperiau a l'estacion de Berlin en presència d'una fòga importanta. D'efèct, maugrat sei desfachas electoralas regularas, Bismarck èra respectat per la màger part de la populacion per son òbra dins l'unificacion d'Alemanha. Pasmens, après vingt-e-uech annadas de poder, lo lassitge èra tanben vengut important e un retorn au poder de Bismarck èra solament lo desir d'una minoritat. Lo cancelier lo comprenguèt rapidament e, fins a sa mòrt, s'ocupèt magerament d'entretenir sa legenda e de luchar còntra lo desmantelament progressiu de son sistèma d'equilibri diplomatic.

La retirada e la mòrt

Mausolèu de Bismarck e de sa frema a Friedrichsruh.

Après sa demission, Bismarck rintrèt a Friedrichsruh clafit d'amarum. Sa retirada foguèt donc consacrada a tres òbras principalas que foguèron la redaccion de sei Memòrias, la gestion de son imatge istorica e la critica de la politica de Guilhèm II. De mai, entre 1890 e 1891, leis atacas de l'emperaire còntra son servitor ancian aumentèron encara la popularitat de Bismarck. Puei, una temptativa mancada per empachar un viatge de Bismarck auprès de l'emperaire d'Àustria-Ongria en 1891 entraïnèt la rompedura definitiva maugrat lei desmentidas e lei visitas oficialas de Guilhèm II. Ansin, fins a sa mòrt, Bismarck tractariá l'emperaire « d'imbecil ».

Lo 27 de novembre de 1894, la mòrt de sa frema foguèt un còp dur per Bismarck. A partir de l'annada seguenta, sa santat acomencèt de se degradar grèvament. En 1896, poguèt plus se desplaçar drech. Enfin, a la prima de 1898, poguèt plus sortir de son ostau onte moriguèt finalament lo 30 de julhèt. Sei funeralhas foguèron l'occasion d'un darrier afrontament ambé Guilhèm II : refusèt per testament d'èstre enterrat a Berlin e la placa commemorativa sus son mausolèu lo presentèt solament coma un « servitor alemand fidèu de l'emperaire Guilhèm I^èr ».

Lo mite

Estatua de Bismarck a Hamborg.

En Alemanha, après sa demission puei sa mòrt, se desvolopèt un mite fòrça important per Bismarck. Leis omenatges principaus regardèron sa nominacion coma ciutadan d'onor de divèrsei vilas alemandas, la bastida d'estatuas dau cancelier, lo baptèm de naviris de guèrra segon son nom en 1877, 1897 e 1940 o encara l'apelacion de quatre vilas estatsunidencas que la capitala de Dakota dau Nòrd, d'un archipèla, d'una cadena de montanha, d'una mar e de doas placas tectonicas.

Ligams intèrns

• Empèri Alemand
• Guilhèm I^èr d'Alemanha.
• Guilhèm II d'Alemanha.
• Unificacion d'Alemanha.
• Guèrra dei Ducats.
• Guèrra Austrianoprussiana.
• Guèrra Francoalemanda.
• Kulturkampft.

Bibliografia

Precedit per cap

Cancelièr de l'Empèri Alemand 21 de març de 1871 - 20 de març de 1890

Seguit per Leo von Caprivi