L'Art de la Guèrra
L'Art de la Guèrra es un tractat militar chinés probablament redigit durant lo sègle V avC per lo generau Sun Tsu. Format de 13 capítols corts, presenta plusors principis simples per concebre, organizar e menar una guèrra en privilegiant leis accions indirèctas, l'esplecha deis errors advèrsas e l'engana. Es lo premier tèxte regardant l'art militar que conoguèt un succès important e que foguèt mai d'un còp comentat. Uei, es totjorn considerat coma un obratge de referéncia que son estudi es obligatòri dins mai d'una academia militara.
Genèsi e contèxte[modificar | Modificar lo còdi]
Contèxte istoric[modificar | Modificar lo còdi]
.png)
Coma un nombre important d'obratges de l'Antiquitat chinesa escrichs sus de lamellas de bambó, la datacion precisa de l'Art de la Guèrra es malaisada. Segon l'escrivan Sima Qian (145-86 avC), seriá estat ofèrt per Sun Tzu au rèi de Wu, un reiaume dau Periòde dei Primas e deis Autonas, en 512 avC[1]. Dins aquò, l'estile e l'amplor deis operacions militaras descrichas dins leis exemples dau tèxte indican puslèu una data pus tardiva, probablament situada a la fin dau sègle V avC ò au començament dau sègle IV avC[2].
L'Art de la Guèrra seriá donc una òbra de la premiera partida dau Periòde dei Reiaumes Combatents, una epòca de l'istòria chinesa que comencèt au sègle V avC e que s'acabèt en 221 avC. Es caracterizat per lei guèrras repetidas entre reiaumes chinés que s'acabèron per la victòria finala de Qin Shi Huang que conquistèt totei sei rivaus e qu'unifiquèt China. Rapidament, aquelei conflictes venguèron mai e mai violents amb una aumentacion progressiva deis efectius engatjats. Ansin, se leis armadas agantavan 30 000 òmes au sègle V avC, lei poissanças pus importantas poguèron n'alinhar mai de 400 000 a la batalha de Changping en 260 avC[3].
Autor[modificar | Modificar lo còdi]
L'autor de l'Art de la Guèrra seriá lo generau Sun Tsu que son existéncia es fòrça mau coneguda car es citada per un nombre limitat de documents redigits quauquei sègles après sa mòrt supausada. Lo pus disèrt es Sima Qian que lo presentèt coma un oficier dau rèi Helü de Wu (514-496 avC) cargat de planificar una ataca còntra lo reiaume de Chu. En despiech de fòrças numericament inferioras a son adversari, auriá ganhat una victòria brilhanta a Boju en 506 avC[4]. Leis autrei personas que citan Sun Tsu son Xun Zi (313-238 avC) e Han Fei Zi (279-232 avC). Pasmens, dònan ges de detalh sus sa vida.
Aquela abséncia d'elements sus Sun Tsu laissa donc de dobtes importants sus son existéncia car, en defòra dau racònte de Sima Qian, la preséncia de Sun Tsu es pas atestada a la batalha de Boju[5]. De mai, durant lo Periòde dei Reiaumes Combatents, leis escrivans utilizavan rarament son nom vertadier per signar seis òbras. Ansin, dempuei lo sègle XII, plusors ipotèsis designan divèrsei militars dau sègle V avC coma autor de l'Art de la Guèrra. Entre lei pus frequents, se pòdon citar Wu Zixu, lo veinceire vertadier de Boju, ò Sun Bin, un oficier superior de l'armada de Helü. Enfin, se supausa de còps que lo nom « Sun Tsu » foguèt imaginat a posteriòri per atribuïr una paternitat famosa a l'obratge. Ansin, aqueu darrier podriá èsser una òbra regularament melhorada fins a sa compilacion definitiva en 1078. En particular, foguèt probablament modificat per lo ministre Cao Cao (155-220 apC), autor dau premier commentari conegut sus l'Art de la Guèrra[1].
Que vertat que siegue, l'autor de l'Art de la Guèrra mòstra de competéncias importantas en matèria de comandament e de direccion d'operacions militaras. Èra donc probablament un ministre ò un oficier superior experimentat qu'aviá ja menat de tropas. Aquò es illustrat per la prefondor de sa reflexion e per la diversitat dei subjèctes tractats (mejans de ganhar una guèrra, questions logisticas, plaça de l'entresenha, importància de l'iniciativa...).
Contengut[modificar | Modificar lo còdi]
Estructura e forma[modificar | Modificar lo còdi]
Lo contengut de l'Art de la Guèrra es articulat a l'entorn de 13 capítols regardant de subjèctes variats anant de la concepcion d'una estrategia a la conducha dei batalhas. Son objectiu es de presentar d'un biais racionau leis aspèctes majors de la guèrra e d'identificar lei principis generaus permetent d'obtenir la victòria. Pasmens, l'estructura intèrna dau tèxte es relativament lasca e una meteissa idèa pòu èsser desvolopada dins mai d'un passatge.
| Capítol | Títol | Contengut |
|---|---|---|
| I | De l'evaluacion | Presentacion de l'importància vitala de la guèrra per l'Estat e dei cinc elements de considerar de lònga per leis oficiers superiors (la doctrina, lo clima e la meteorologia, la topografia, lei qualitats dau cap suprèm de l'armada, la disciplina e la gestion dei ressorsas umanas e materialas). Segon Sun Tsu, aquelei factors permèton d'estimar sei possibilitats de victòria. Leis oblidar entraïna la desfacha. |
| II | De l'engatjament | Presentacion dei principis fondamentaus de l'economia de guèrra, de la necessitat de ganhar rapidament leis engatjaments decisius e dau besonh de limitar au maximom lei còsts materiaus e umans. |
| III | Dei proposicions de la victòria e de la desfacha | Presentacion de l'importància de la coesion de l'armada qu'es la basa de sa fòrça (e non son importància numerica). En permanéncia, un cap dèu saupre se pòu combatre, saupre se dèu s'arrestar, saupre se dèu engatjar de fòrças importantas ò feblas, èsser reconoissent envèrs seis òmes, èsser capable d'aprofichar lei circonstàncias e aver l'assegurança dau sostèn de son sobeiran. |
| IV | De la mesura dins la disposicion dei mejans | Presentacion de la defensiva coma condicion prealable de tota ofensiva victoriosa e dau besonh de reconeisser leis oportunitats estrategicas quand se presentan per leis esplechar sensa laissar d'oportunitat de restabliment a l'adversari. |
| V | De la contenéncia | Presentacion de l'interès d'utilizar sei tropas d'un biais creatiu e agil amb un destriament important entre leis operacions de realizar en secrèt e aquelei de menar dubertament. L'objectiu d'aqueleis operacions es de crear una dinamica per susprendre l'adversari. |
| VI | Dau plen e dau vuege | Presentacion deis oportunitats estrategicas coma de duberturas creadas per l'enemic eu meteis en reaccion dei pressions aplicadas sus eu. |
| VII | De l'afrontament dirècte e indirècte | Presentacion dei combats dirècts, limitats ò generaus, coma de fònts de riscs. L'engajatment d'una batalha necessita donc de preparatius nombrós e d'informacions precisas sus l'environament e l'adversari. Presentacion deis interès deis accions indirèctas que pòdon èsser menats còntra un cap prudent e competent. |
| VIII | Dei nòus cambiaments | Presentacion de nòu circonstàncias importantas que necessitan de cambiar la formacion e la disposicion d'una armada e de cinc perilhs susceptibles d'entraïnar la desfacha. |
| IX | De la distribucion dei mejans | Presentacion de situacions susceptibles d'aparéisser durant la progression d'una armada dins un territòri enemic. La clau dau succès necessita d'evaluar corrèctament leis intencions de l'adversari. |
| X | De la topografia | Presentacion de tres tipes d'endrechs ont installar son camp per aver l'avantatge sus son adversari. |
| XI | Dei nòus tipes de terrens | Presentacion de nòu terrens susceptibles d'èsser utilizats per prendre l'avantatge sus un adversari (endrechs de dispersion, endrechs avançats darrier lei linhas advèrsas, endrechs de protegir ò de conquistar, endrechs de retirament, endrechs permetent de desplegar una armada complèta, endrechs amb plusors accès, endrechs importants, endrechs malaisats d'utilizar e endrechs perilhós). |
| XII | De l'art d'atacar amb lo fuòc | Presentacion de cinc biais de combatre amb lo fuòc (cremar leis òmes, crear lei viures, cremar leis equipatges, cremar leis arsenaus e utilizar de projectils incendiaris) e de principaus generaus d'observar en preséncia d'armas incendiàrias. Presentacion de quauquei remarcas sus leis inondacions volontàrias. |
| XIII | De la concòrdia e de la discòrdia | Presentacion de l'interès de l'espionatge per esplechar lei desacòrdis intèrnes de l'enemic (entre lei vilas e lei vilatges, entre leis oficiers enemics, entre leis inferiors e lei superiors), li transmetre d'informacions faussas e lo corrompre. |
Idèas principalas[modificar | Modificar lo còdi]
L'Art de la Guèrra presenta d'idèas importantas que son totjorn utilizadas per lei fòrças armadas modèrnas dins la concepcion e la conducha deis operacions militaras actualas. Certanei son exprimidas per lo premier còp dins aquel obratge, illustrant son aspècte innovant. En particular, desvolopa l'idèa que la guèrra es una activitat vitala per la subrevida deis estats que dèvon considerar atentivament son còst economic, morau e politic. Expausa tanben l'idèa d'analizar a partir de critèris objectius lei fòrças e lei feblessas de l'adversari per engatjar lo combat a son avantatge. Ansin, l'Art de la Guèrra permet de racionalizar l'art de la guèrra en identificant de paramètres de basa de considerar obligatòriament per mantenir sei possibilitats de victòria e aprofichar leis errors de l'adversari.
Au nivèu de la direccion deis operacions, l'obratge considera que la victòria es la resultanta d'una pression aplicada sus l'enemic per suprimir son enveja de se batre. Per aquò, sotalinha l'importància de l'autonòmia dau militar a respècte dau poder politic un còp la decision de combatre adoptada, la necessitat de ben estudiar sei fòrças e aquelei de l'enemic e l'importància de l'entresenha e de l'engana. Enfin, recomanda d'economisar sei fòrças en utilizant unicament la quantitat necessària de ressorsas per obtenir lo succès requist.
Lei limits de la pensada de l'Art de la Guèrra son dins son estudi tròp estrech de la guèrra. Sei concèptes son ben adaptats ai conflictes interchinés dau Periòde dei Reiaumes Combatents. Pasmens, maugrat la talha deis armadas mobilizadas, aquelei guèrras son limitadas per l'acceptacion de valors comunas a totei lei belligerants. Per exemple, lei ressorsas èran rarament destruchas car l'objectiu premier dei guèrras èra de'n prendre lo contraròtle per aumentar la poissança de son senhor. De mai, la guèrra es un fenomèn qu'opausa encara pauc lei populacions entre elei. L'ostilitat es restrenha ai princes e la guèrra es generalament definida per d'accions diplomaticas claras. Ansin, una partida dei consideracions de Sun Tsu son mau adaptadas ai guèrras totalas que foguèron impausadas ai Chinés per leis invasions nomadas.
Recepcion e critica[modificar | Modificar lo còdi]
L'Art de la Guèrra foguèt lo premier tractat militar chinés qu'aquistèt una notorietat importanta. Comentat tre lo sègle III apC, foguèt integrat en 1078 au sen dei Sèt classics militars compilats a la demanda de l'emperaire Song Shenzong (1048-1085)[2]. I ocupa la premiera plaça e sa pensada se difusèt largament dins lo rèsta de l'Asia Orientala ont es considerat coma una introduccion de basa a l'estrategia. Per exemple, au sègle XVI, lo daimio japonés Takeda Shingen (1521-1573) li atribuïguèt sei succès. Pus tard, foguèt encara citat coma una fònt d'inspiracion per de caps militars majors coma Mao Zedong (1893-1976) ò Vo Nguyen Giap (1911-2013).
En Euròpa, l'obratge foguèt traduch en francés en 1772[6]. Suscitèt un certan interès car foguèt tornat editar en 1782 mai lo « sistèma napoleonenc » predominèt largament durant lo sègle XIX. Passèt tardivament en anglés amb una premiera traduccion parciala en 1905 e una premier version comentada en 1910. Son importància i foguèt tornada descubrir après la Segonda Guèrra Mondiala onte foguèt integrat a la formacion deis oficiers.
Posteritat[modificar | Modificar lo còdi]
L'Art de la Guèrra fa partida dei tractats militars de basa que sa lectura es quasi obligatòria per totei leis oficiers dei fòrças armadas modèrnas. En Asia, es a l'origina de concèptes fondamentaus de l'art militar asiatic modèrne, especialament au sen deis armadas basats sus lo modèl chinés, coma aqueu « d'esplecha dau potenciau de situacion » que consistís a aplicar un ensems de pressions sus lo dispositiu advèrs per entraïnar d'errors de sa part e per leis esplechar rapidament. Justifica tanben l'abséncia de planificacion importanta deis operacions dins aqueu tipe d'armada.
En Occident, l'Art de la Guèrra es concurrenciat per l'influéncia de De la guèrra de Carl von Clausewitz (1780-1831). Pasmens, dins lo contèxte de reduccion generala dei fòrças dempuei la fin de la Guèrra Freja, suscita un interès au sen de plusors doctrinas militaras. Per exemple, lo generau Norman Schwarzkopf Jr. (1934-2012 reconoguèt aver adoptat plusors idèas dau libre per concebre son plan d'ataca d'Iraq en 1991. En particular, donèt una importància particulara a la guèrra de l'informacion per enganar totalament lo comandament iraquian sus seis intencions. La pensada militara estatsunidenca utiliza pereu lei precèptes de Sun Tsu per explicar lo ròtle donat au ritme dei combats dins sa doctrina. De son caire, leis armadas onte la doctrina militara es basada sus lo concèpte d'iniciativa (Russia, Alemanha, França...) consideran uei l'Art de la Guèrra coma un precursor d'aquela idèa. En Russia, fau egalament nòtar l'amplor deis operacions d'engana de l'enemic que son l'objècte d'un ensems de practicas dich maskirovka.
Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
- ↑ 1,0 et 1,1 (en) Krzysztof Gawlikowski e Michael Loewe, Sun tzu ping fa 孫子兵法 dins Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Berkeley: Society for the Study of Early China, University of California, 1993, p. 447.
- ↑ 2,0 et 2,1 (en) Krzysztof Gawlikowski e Michael Loewe, Sun tzu ping fa 孫子兵法 dins Early Chinese Texts: A Bibliographical Guide. Berkeley: Society for the Study of Early China, University of California, 1993, p. 449.
- ↑ (en) Mark Edward Lewis, Warring State Political History dins Michael Loewe e Edward L. Shaughnessy (dir.), The Cambridge History of Ancient China, From the Origins of Civilization to 221 BC, Cambridge University Press, 1999, pp. 625-628.
- ↑ (en) Alfred S. Bradford, With Arrow, Sword, and Spear: A History of Warfare in the Ancient World, Praeger Publishers, 2000, pp. 134-135.
- ↑ (en) Victor H. Mair, The Art of War: Sun Zi's Military Methods, Columbia University Press, 1997, p. 9.
- ↑ (fr) Joseph-Marie Amiot, Art militaire des Chinois d'après L'Art de la guerre de Sun Tzu, 1772