Kermes vermilio
La cochenilha quermès, Kermes vermilio, es un insècte emiptèr parasita de la garrolha (Quercus coccifera). Lo nom quermès a una origina indoeuropèa, èra utilizat per designar un vèrm, una larva, o un insècte. La designacion de las nuàncias de colors pel primièrs tinturièrs deriba dirèctament de kermes e de vermilio:
- vermelhon a per origina kermes vermilio, (vermilio significant "vèrm pichon" a l'epòca, la cochenilha èra presa per un 'pichon vèrm'). Lo roge vermelhon èra, entre autres, una tintura obtenguda per l'utilizacion d'aqueste insècte;
- es del nom de Kermes, que ven cremesin e carmin.
Lo parasit èra culhit a l'Edat Mejana en Lengadòc e Provença e Castelha-la Mancha sus la garrolha (Quercus coccifera); se culhava la cochenilha qu'es imobila, de forma esferica e de talha minuscula (6 a 8 mm). L'espècia èra culhida, secada e trissada per levar una tintura roja escarlata, o a dòsi mendre de colors rosadas e violetas. La culhida, de matin, èra d'unes 1 kg de “granas”, per produire 10 a 15 g de pigment pur.
A l'Edat Mejana, son usatge remplacèt dins lo mond musulman e en Occident la porpra del coquilhum Murex brandaris utilizat en majoritat fins a la fin de l'Antiquitat per obtener lo roge escarlata e de tintas violencas. L'utilizacion d'aquesta cochenilha mediterranèa demorèt atal pendent de sègles fins a la descobèrte del Mond Nòu al sègle XVI e de la cochenilha del cactus (Dactylopius coccus) que la concentracion e lo poder colorant èran superiors. En efièch, lo cost de produccion de la tintura eissida de Kermes vermilio èra fòrça car, fasent la tintura plan carestiosa, veire encara mai onerosa pren tintar la seda. Lo prètz dependava de la qualitat e de l'abondància de la culhida: produccion somesa a las escasenças, culhida fastigosa, soliditat del roge obtengut[1]. Alara per tintar un drap fin, caliá culhir 1 a 1,5 million d'insèctes. Una pèça de drap fin tintat amb quermès val dos ans e nòu meses del salari d'un mèstre maçon[2]. Aqueste tipe de tintura serviguèt a tintar las estòfas dels teissuts reials e del papat (lana e seda).
La vila de Montpelhièr èra celèbra al sègle XIV per sos teissuts escarlatas de granda valor. Es tanben utilizada pels monges copistas, per l'enluminadura de manuscrichs medievals. Sa preséncia foguèt trobada dins de pinturas neoliticas a çò nòstre e sus las momias egipcianas.
Sola la feme de Kermes vermilio es utilizada per produire aquesta substància tinctoriala roge viu[3].
Lo principe tinctorial d'aquesta cochenilha es l'acid quermesic, pigment roge sang del tipe antraquinòna La cochenilha es presenta uèi encara dins la rubrica dels colorants alimentaris, es lo E120[4], mas aquesta cochenilha es una espècia mexicana (Dactylopius coccus amb l'acid carminic) que prenguèt lo pas sus la pichona cochenilha mediterranèa.
Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
- Les cochenilles (2) - par Imre Foldi - article paru dans Insectes n° 130
- Referéncia Fauna Europaea : Kermes vermilio (Planchon, 1864) (en)Referéncia Fauna Europaea : Kermes vermilio (Planchon, 1864) (en)
- Referéncia INPN : Kermes vermilio (Planchon, 1864) (+ statut + description) (fr)Referéncia INPN : Kermes vermilio (Planchon, 1864) (+ estatut + descripcion) (fr)