Guèrras Medicas
|
Guèrras Medicas | |
|---|---|
 | |
| Informacions generalas | |
| Data | 490-448 avC |
| Luòc | Grècia, Anatolia, Mar Egèa, Egipte e Mediterranèa Orientala |
| Eissida | Victòria grèga Formacion de l'empèri maritim atenenc |
| Batalhas | |
| Premiera Guèrra Medica : Maraton
| |
Lei Guèrras Medicas son una tièra de guèrras entre l'Empèri Aquemenida e lei ciutats-estats de Grècia. Consequéncia de l'ajuda atenenca portada ai ciutats grègas d'Anatolia durant sa revòuta de 499-492 avC, s'acabèt per la revirada de doas atacas pèrsas còntra Grècia e per l'establiment de l'egemonia d'Atenas en Mar Egèa.
Causas[modificar | modificar la font]
Lei causas prefondas dei Guèrras Medicas son liadas au maucontentament dei ciutats-estats grègas d'Anatolia annexadas per la Pèrsia Aquemenida durant la segonda mitat dau sègle VI avC. D'efiech, maugrat una autonòmia importanta, èran somesas a certanei demandas de l'administracion centrala e èran en rivalitat comerciala amb lei Fenicians, egalament subjèctes de Pèrsia. Pasmens, lei causas dirèctas dau conflicte son leis intrigas orquestradas per Aristagoras, tiran de Milet.
En 502 avC, s'alièt amb lo satrapa Artafernès per envaïr l'illa de Naxos. Pasmens, lo projècte mau capitèt e lei relacions entre Aristagoras e Artafernès se desgradèron. Menaçat per son èx-aliat, Aristagoras reüniguèt lei representants dei ciutats ionianas que decidèron d'expulsar lei tirans installats per Pèrsia e de se revòutar per restaurar son independéncia. Leis insurgents obtenguèron una ajuda simbolica d'Atenas e obtenguèron quauquei victòrias (presa de Sardes en 498 avC). Dins aquò, la coalicion se fragmentèt, çò que permetèt ai Pèrses de restablir la situacion. Batuts a Lade en 494 avC, lei Grècs foguèron definitivament vencuts dos ans pus tard.
L'emperaire Darius Ièr (521-486 avC) establiguèt de regims democratics dins lei ciutats grègas somesas, çò que li permetèt de contentar la populacion e de restablir la preséncia pèrsa dins la region. Pasmens, per de rasons de prestigi, èra obligat d'organizar una expedicion punitiva còntra Atenas.
Debanament[modificar | modificar la font]
Premiera Guèrra Medica[modificar | modificar la font]
La Premiera Guèrra Medica es una expedicion limitada pèrsa organizada còntra lo territòri atenenc. A la prima de 490 avC, una importanta flòta ocupèt Naxos e Eubèa per preparar un desbarcament en Atica. Sei fòrças precisas son mau conegudas mai estimadas entre 20 000 e 100 000 òmes per leis istorians modèrnes. En fàcia, Atenas e Platèa mobilizèron una tropa de 11 000 oplitas menats per l'estratèg Milciade. Aprofichant sa conoissença dei tacticas e dei tropas pèrsas, lo cap grèc ataquèt son adversari durant son desbarcament a Maraton. Incapabla de s'organizar, l'armada pèrsa foguèt obligada de se retirar après la pèrda de quauquei miliers d'òmes.
Segonda Guèrra Medica[modificar | modificar la font]
Per Pèrsia, la desfacha de Maraton èra militarament menora. Pasmens, podiá aver de consequéncias politicas grèvas dins un empèri format de pòbles susceptibles de se revòutar còntra lo poder centrau. Darius Ièr ordonèt donc d'organizar una segonda expedicion amb de mejans pus importants. Pasmens, foguèt alentit per una revòuta grèva en Egipte e moriguèt en 486 avC. Son fiu, Xerxès Ièr (486-465 avC) decidèt de mantenir l'operacion.
Per aquò, Xerxès Ièr realizèt una preparacion diplomatica e logistica importanta amb lo mandadís d'ambaissadas en Mar Mediterranèa per s'assegurar de la neutralitat de Cartage ò en Grècia per obtenir l'aliança de ciutats coma Tebas. Militarament, assemblèt una armada estimada entre 70 000 e 300 000 òmes per leis istorians modèrnes. Una flòta de plusors centenaus de naviris foguèt reünida per assegurar l'avitalahemnt d'una tala fòrça. De depaus de viures foguèron tanben installats a d'endrechs estrategics.
De son caire, lei Grècs formèron una coalicion a l'entorn d'Atenas e d'Esparta (Liga de Corint). La mobilizacion de sei tropas foguèt lenta. Lei Grècs poguèron unicament mandar un pichon còrs (7 000 òmes) organizar la defensa dau pas dei Termopilas. Maugrat una resisténcia famosa dau rèi espartenc Leonidas, lei Pèrsas capitèron de passar la posicion. Aquò li permetèt d'envaïr lo nòrd de Grècia e de pilhar Atenas, abandonada per seis abitants. Pasmens, la flòta pèrsa foguèt anientada per lei Grècs a la batalha de Salamina. Aguent perdut sa linha logistica, l'armada pèrsa foguèt obligada de se retirar vèrs lo nòrd per passar l'ivèrn.
A la prima de 479 avC, lei Pèrsas menèron una ofensiva novèla vèrs lo sud. Se turtèron ai Grècs a la batalha de Platèa. Mau coordenada, i foguèt durament batuda per lei falanjas. La retirada vèrs lo nòrd foguèt malaisada en causa de la manca de viures e dau secutament menat per lei populacions localas. Fin finala, lei tropas aquemenidas perdiguèron la màger part deis efectius engatjats dins la campanha. En parallèl, lei Grècs, principalament menats per leis Atenencs aprofichèron sa superioritat navala per atacar lei posicions pèrsas en Mar Egèa e en Mediterranèa Orientala. En particular, ocupèron lei Destrechs e destruguèron lo rèsta de la flòta pèrsa a la batalha dau cap Micale.
La formacion de la Liga de Delos[modificar | modificar la font]
En 477 avC, Atenas e la màger part dei ciutats-estats grègas de la Mar Egèa fondèron la Liga de Delos. Aliança defensiva destinada a luchar còntra Pèrsia, venguèt pauc a pauc l'instrument de l'imperialisme atenenc. Pasmens, dins leis ans 470 avC, organizèt d'atacas còntra Pèrsia. Capitèt de reconquistar una partida d'Ionia. De son caire, l'Empèri Aquemenida demorava una poissança importanta qu'assaièt d'organizar una tresena invasion de Grècia. Pasmens, lo projècte mau capitèt après una desfacha còntra una armada grèga menada per l'estratèg Cimon a la batalha d'Eurymedon en 469 ò en 466 avC.
Après aquela revirada, Pèrsia adoptèt una posicion defensiva sus sa frontiera grèga. Atenas e seis aliats assaièron pas d'aprofichar la situacion per avançar en Anatolia car la superioritat numerica pèrsa èra una menaça seriosa per lei fòrças terrèstras limitadas de la Liga de Delos. En revènge, en 459 avC, leis Atenencs decidèron de sostenir una revòuta d'Egipte. Dins aquò, après divèrsei succès, l'expedicion s'acabèt per una desfacha en 449 avC.
Consequéncias[modificar | modificar la font]
Après lei combats en Egipte, lei dos camps èran alassats e leis enjòcs principaus dei Guèrras Medicas èran reglats. En 448 avC, Atenas e Pèrsia signèron donc la patz de Callias. L'Empèri Aquemenida i reconoguèt l'independéncia dei ciutats grègas d'Anatolia e l'egemonia navala atenenca en Mar Egèa. Per la seguida, capitèt d'aprofichar lei conflictes entre Atenas, Esparta e Tebas per tornar annexar una partida d'Ionia mai abandonèt sei projèctes de conquista de la Grècia Continentala.
Per Atenas, la patz de 448 avC èra la reconoissença de son « empèri maritim » fondat gràcias a sei victòrias obtengudas entre 490 e 450 avC còntra Pèrsia. En particular, son egemonia en Mar Egèa li permetèt d'assegurar sa posicion centrala dins l'economia grèga dau periòde. Pasmens, aquela dominacion mau contentava un nombre important de ciutats e foguèt a l'origina de la Guèrra de Peloponés.