Gavaudanés (sosdialècte)

Lo gavaudanés o gevaudanés es la varietat occitana de Gavaudan, país que correspond gaireben al departament de Losera. Aqueste sosdialècte lengadocian coma totes los dialèctes o sosdialèctes, a una definicion e un espandiment arbitraris que pòt cambiar d'autor a autor. Foguèt estudiat pregondament per Carles Camprós dins doas òbras Essai de géographie linguistique du Gévaudan e Étude syntaxique des parlers gévaudanais. Se considèra que lo parlar "tipic" del gavaudanés es lo de Mende.

Caracteristicas

Tendéncias dialectalas dins los parlars de Losera

Vocalisme

• Assordiment de la -a- en /ɔ/ d'un biais mai sistematic a l'oèst que non pas a l'èst (= lengadocian septentrional)

• Manten dels diftongs e triftongs (= lengadocian)

Consonantisme

• Palatalizacion dels grops latins CA e GA e del -qui- en ch-, j- e -schi- sus la màger part del domeni. La chabra, lo jal, l'eschina. (= nòrd-occitan)

• Transformacion de la -l- intervocalica en [g], [ɣ] o [ʁ]. Ex: soguelh per solelh, aga per ala.

• Casuda o vocalizacion de la -l finala provenent de -l- intervocalica latina simpla: l'ostà o l'ostau.

• Betacisme, confusion de v- e b- en [b] (= lengadocian, levat lo cevenòl e lo bas-vivarés)

• Manten dels grops SC, ST e SP (= lengadocian)

• Manten de las oclusivas finalas (= lengadocian)

• Manten de la -s finala (= lengadocian)

Morfologia

• Finala en /'jɔ/ pels noms de mestièr: lo fornièr /lu fur'njɔ/.

• Primièra persona dels vèrbes en -e: chante

• Morfologia particulara del preterit: L'òme chantèt mas Nosautres chantessiam.

Parabòla de l'enfant prodig

Un òme aviá dos filhs. Lo pus jove d'aquelei diguèt a son paire: "Mon paire, dono-mi la part del ben (/bè/) que mi deu venir". Ansin (francisme /ensí/) lo paire li divisèt son ben. Paucs de jorns après, aqueste pus jove filh amassèt tot aquò siu, se n'anèt dins un país eloanhat e i dissipèt tot son ben en vivent dins la debaucha. Après qu'aguèt tot despensat arribèt una granda famina dins aquel país e el comencèt d'èstre dins l'endigença. Alòrs se n'anèt e si meteguèt al service d'un dels abitants d'aquel país, que lo mandèt dins sas possessions, per faire pàisser los pòrcs (/poòrs/). E auriá ben volgut si rassasiar de carrojas que los pòrcs manjavon; mes persona non (/nun/) le'n donava.

Tèxte complet: [1]

Lo gavaudanés es donc un parlar que ten la caracteristica que definís lo nòrd-occitan, la palatalizacion dels grops CA e GA, e a l'encòp las del "lengadocian central". Sa classificacion es donc complicada, mas es considerat generalament, a causa de son conservatisme, coma un parlar lengadocian.

Autors gavaudanés

Lo mai conegut dels autors es lo canonge Feliç Remise (lo Grelhet) qu'escriguèt entre autres los Contes del Gavaudan.