Gagauz (lenga)
Lo gagauz (Gagauz dili, Gagauzca o Gökoğuzca) es la lenga turquesa daus Gagauzes o Gökoğuz, pòble turcofòne mas crestian ortodoxe vivent en Ucraïna, Moldàvia, la Romania e en Bulgaria. Oficialament es parlat per mai o mens 162.200 personas e es lenga oficiala en Gagauzia, region autonòma de Moldàvia, mas es usada au quotidian que per environ 50000 personas, perque los Gagauzes s'exprimen usualament en rus dempuèi lo XIXe sègle[1].
Ortografia
[modificar | Modificar lo còdi]Lo prumier alfabet utilizat per 'quela linga fuguet l'alfabet grèc[2] a la fin dau sègle XIX.
De 1957 a la dissolucion de l'URSS in 1991, lo gagauz s'escriguet en cirillic. Aura, s'emplec un alfabet de basa latina, creat d'apres l'afabet truc moderne, emb tres letras de mai : ä representa lo son æ (coma lo ə en Azèri), ê representa lo ə, qu'exista pas en Turc, e ț o ţ per lo son ts coma en Romanés. D'autre biai, coma lo Crimean Tatar, lo Turc, e quauquas lingas Turcas, lo Gagauz a pas la letra ğ, qu'es venguda muda.
Alfabèt latin
[modificar | Modificar lo còdi]A a | Ä ä | B b | C c | Ç ç | D d | E e | Ê ê |
[ɑ] | [æ~ɛ] | [b] | [dʒ] | [tʃ] | [d] | [e] | [ə] |
F f | G g | H h | I ı | İ i | J j | K k | L l |
[f] | [g, ɟ] | [x, h~ħ] | [ɯ~ɨ] | [i] | [ʒ] | [k, c] | [l, ʎ] |
M m | N n | O o | Ö ö | P p | R r | S s | Ş ş |
[m] | [n, ɲ] | [o] | [ø] | [p] | [r] | [s] | [ʃ] |
T t | Ţ ţ | U u | Ü ü | V v | Y y | Z z | |
[t] | [ts] | [u] | [y] | [w, vʲ] | [j] | [z] |
Alfabèt cirillic (istoric)
[modificar | Modificar lo còdi]А а | Ӓ ӓ | Б б | В в | Г г | Д д | Е е | Ё ё |
Ж ж | Ӂ ӂ | З з | И и | Й й | К к | Л л | М м |
Н н | О о | Ӧ ӧ | П п | Р р | С с | Т т | У у |
Ӱ ӱ | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | Ъ ъ |
Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Пригарін О. А., Тхоржевська Т. В., Агафонова Т. А., Ганчев О. І. Кубей і кубейці: Побут та культура болгар і гагаузів в с. Червоноармійське Болградського району Одеської обл. (O. Prigarine, T. Thorjevska, T. Agathonova et O. Gantchev, (ru) Vie et culture des Bulgares et des Gagaouzes de l'oblast d'Odessa, Odessa, 2002 ; au recensament moldau de 2004 (Recensământul populației 2004, 40.485 gagaouzes de Moldavie, soit un sur deux, ont déclaré avoir le russe comme langue usuelle.(fr)
- ↑ M. Ciachir. Basarabialâ gagauzlarân istoriassi / Chișinău: 1933, p. 133