Focèa
|
Focèa
| |
|---|---|
 | |
| Roïnas de l'ancian teatre de Focèa | |
| Caracteristicas | |
| Region: | Asia menora |
| Epòca: | |
| Liga: | Liga Ioniana |
| Ciutats filhas: | Massalia, Avenio, Agatha Tyche, Antipolis, Nikaia, Alalia, Elea, Emporion |
Focèa (en grèc Φώκαια = Phṓkaia, en turc Foça) es una vila de Turquia; e tanben es una anciana ciutat grèga d'Asia Menora que sos abitants anèron fondar Marselha.
Son gentilici es focèu, -èa.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Originas
[modificar | Modificar lo còdi]Los tèxtes ancians parlan pas gaire de las originas de la ciutat. Se ditz pasmens que foguèt benlèu fondada per l'atenenc Filogèn amb de colons d'Atenas e de Focida.
Segon Erodòt, Focèa foguèt fondada dins la region del melhor clima del monde.
Segon lo geograf antic Pausanias, Focèa foguèt fondada per los fòcis (originaris de la region grèga de Focida) sos l'autoritat atenenca, sus una tèrra que los cumans eolians li avèvan dat; e foguèren acceptats dens la Liga Ioniana après aver acceptat coma reis la linhada de Còdrus. De rèstas de terralhas indican que los Eolians i èran presents au mens dinc au sègle IX avant J-C, e los Ionians au mens a partir dau sègle IX avant J-C, çò que permet de dedúser la data de colonizacion de Focèa.[1]
La Liga Ioniana
[modificar | Modificar lo còdi]Focèa aparten a la Liga Ioniana, recampant dotze ciutats (dodecapòli) d'Asia Menora.
Aquela confederacion èra pas pro fòrta per resistir a las temptativas de dominacion forastièras a partir del sègle VII aC.
La tutèla lidiana
[modificar | Modificar lo còdi]A la començança del s. VII aC, per lutar contra l'invasion cimeriana, Gigès, rei de Lidia, establís una aligança amb los grècs, que s'acabarà per la mesa jos protectorat lidian de las ciutats ionianas.
Las colonias focèas
[modificar | Modificar lo còdi]Al sègle VI aC., Focèa participa al movement de colonizacion en Mediterranèa occidentala.
Los focèus fondan Massalia en 600 aC. puèi Avenio, Agatha Tyche, Antipolis e Nikaia en Occitània, mas tanben Alalia en Corsega, Elea en Campània, Emporion en Catalonha, Lampsac e Amisos en Asia Menora.
Destruccion de la ciutat
[modificar | Modificar lo còdi]En 546 aC., Focèa es presa pels Pèrsas de Cirus lo Grand, e destrusida. Las familhas mai poderosas de la metropòli aguèron lo temps de fugir de cap a las colonias. Pasmens lo site serà pas jamai complètament abandonat. Aital lo teatre es bastit al sègle IV aC.
Istòria ulteriora
[modificar | Modificar lo còdi]Sos l'empèri roman, Focèa èra ciutat de la província d'Asia, e hot ultèriorament un avescat sufraganèu de l'archivescat d'Efès, puei dau d'Esmirna.
De 1288 a 1455 (quand hot presa praus turcs), Focèa èra una colonia genoesa, rica per sas minas d'alum, governada per Benedet I Zacarias, l'ambassador genoés tà Bizanci, e per sos descendants.
Au sègle XIX, Focèa èra un daus pòrts adjacents ad Esmirna, dab una populacion majoritàriament grèga, qu'i demorèt dinc au chaple de Focèa (1914) comés praus turcs durant lo genocidi grèc.
FOCÈA (Caza dau Sanjak d’Esmirna).
Dens lo gof d’Èrmes, 6000 abitants, daus quaus 4500 grècs, 1430 turcs e 70 israelitas.
3 glèisas grègas, 2 mosquetas, 1 sinagòga, 1 escòla turca, 2 grègas (340 eslhèvas). – 1 societat filantropica grèga.
Produccions: rasims (sultanieh 20,000 quintaus, negre 11,000 quintaus, rosaki 2000, corint 5000 quintaus. – òli (110,000 òcas), sal 40 milions d’òcas.[2]
Monedas
[modificar | Modificar lo còdi]
Après los Lidians, los Focèus foguèron demèst los primièrs qu'utilizèron las pèças de moneda. Las pus ancianas èron en electron, un aligatge natural d'argent e d'aur. De pèças representan de fòcas, qu'en grèc Φώκη es la fòca.
Eiretatge
[modificar | Modificar lo còdi]Lo nom de Focèa es encara viu a Marselha, de còps nomenada la Ciutat Focèa.
Un asteroïde descobèrt a Marselha es tanben apelat Focèa.